ვაგნერის სამხედრო დაჯგუფების ასეულობით დაქირავებული ჯარისკაცი ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკაში ჩავიდა. 30 ივლისს ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკაში საკონსტიტუციო რეფერენდუმია დაგეგმილი, რასაც შესაძლოა პრეზიდენტ ფოსტენ არშანჟ ტუადერას ვადის გახანგრძლივება მოჰყვეს. 2023 წლის 6 ივლისს აფრიკულმა მედიამ Jeune Afrique-მა გაავრცელა ინფორმაცია, რომ ვაგნერის ჯგუფის 500–600 ჯარისკაცი ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკის დედაქალაქი ბანგიდან მოსკოვში.
რუსეთში სამხედრო გადატრიალების მცდელობიდან რამდენიმე დღის შემდეგ ვაგნერის ასეულობით დაქირავებული ჯარისკაცის აფრიკაში ჩასვლის კადრები სოციალურ ქსელებში გავრცელდა.
ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკის წარმომადგენელმა თქვა, რომ ვაგნერის ჯარისკაცების მიღება ყოველწლიური როტაციის ნაწილია.
“ისინი აქ არიან საკონსტიტუციო რეფერენდუმის უსაფრთხოების უზრუნველყოფისთვის” - თქვა ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტის პრესსპიკერმა.
ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა 2013 წლიდან პოლიტიკურ ქაოსშია, რაც პრეზიდენტ ფრანსუა ბოზიზეს გადაგდებას მოჰყვა.
ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკის ამჟამინდელი პრეზიდენტი ტუადერა 2016 წლიდან პოსტზე იმყოფება. 2020 წელს საპრეზიდენტო არჩევნებში გამარჯვების შემდეგ ტუადერამ აჯანყებული ჯგუფების წინააღმდეგ დასახმარებლად რუსეთს მიმართა.
გასულ წლებში რუსეთი აფრიკაში საკუთარ გავლენებს აქტიურად აფართოებდა, მათ შორის, კსკ ვაგნერის მოქირავნეების გამოყენებით. ვაგნერელები იმყოფებოდნენ ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკაში, მალიში, ლიბიაში, სუდანში.
გასულ კვირებში რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი, სერგეი ლავროვი ამბობდა, რომ აფრიკაში რუსი ინსტრუქტორები მუშაობას აგრძელებდნენ, თუმცა არ დაუკონკრეტებია იყო თუ არა საუბარი კსკ ვაგნერის წევრებზე.
გასულ დღეებში The Wall Street Journal-ი წერდა, რომ კრემლმა სირიის, ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკისა და მალის ხელისუფლებებს შეატყობინა, რომ კსკ ვაგნერი დაიქვემდებარეს.
რუსეთში სამხედრო არეულობა 23 ივნისს დაიწყო, მას შემდეგ, რაც კერძო სამხედრო კომპანია ვაგნერის ჯგუფის დამფუძნებელმა ევგენი პრიგოჟინმა რუსეთის თავდაცვის სამინისტრო ვაგნერელების ბანაკზე სარაკეტო თავდასხმაში დაადანაშაულა და მათ საპასუხო ნაბიჯებს დაჰპირდა.
იერიშის ბრალდების გარდა, პრიგოჟინი უკრაინაში რუსი სამხედროების დიდ დანაკარგებში თავდაცვის მინისტრ სერგეი შოიგუსა და გენშტაბის მეთაურს, ვალერი გერასიმოვს ადანაშაულებდა. ვაგნერის დამფუძნებელი იმუქრებოდა, რომ გაანადგურებდნენ ყველას, ვინც გზაზე გადაუდგებოდა.
როცა მზარეულს მადა ეხსნება – ევგენი პრიგოჟინის გზა აჯანყებამდე
ვაგნერის ძალები 24 ივნისის გამთენიისას შევიდნენ დონის როსტოვში, სადაც, პრიგოჟინის მტკიცებით, აქამდე იმყოფებოდა რუსეთის თავდაცვის მინისტრი, სერგეი შოიგუ. ვაგნერის ლიდერი ამბობდა, რომ შოიგუ აქ სპეციალურად ჩამოვიდა, რათა მისი ძალების განადგურება დაეგეგმა, თუმცა, საპასუხო მოქმედებების დაწყების შემდეგ, გაიქცა. თავად პრიგოჟინი ამბობდა, რომ ეს არა სამხედრო გადატრიალება, არამედ "სამართლიანობის მარში" იყო.
ქალაქ როსტოვში ვაგნერელებმა ალყაში მოაქციეს და დაიკავეს ადმინისტრაციული და სამხედრო ობიექტები. იგივე მოხდა ქალაქ ვორონეჟშიც. პრიგოჟინის მოსკოვისკენ წინსვლას აანონსებდა. რუსეთის დედაქალაქში ამოქმედდა ანტიტერორისტული რეჟიმი.
მოვლენებთან დაკავშირებით სპეციალური მიმართვა გააკეთა რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტმა, ვლადიმირ პუტინმა. ის ამბობდა, რომ ეს მოქმედებები არის ღალატი და გადატრიალების მცდელობა და მის ლიდერებს გარდაუვალ სასჯელს ჰპირდებოდა. საპასუხოდ პრიგოჟინმა განაცხადა, რომ პუტინის მოთხოვნის გამო დანებებას არ აპირებდნენ, რადგან "ბიუროკრატიაში, ტყუილსა და კორუფციაში ცხოვრება" აღარ სურდათ.
დაპირისპირებულ მხარეებს შორის შუამავლობა დაიწყო ბელარუსის ავტოკრატმა პრეზიდენტმა, ალექსანდრ ლუკაშენკომ. საბოლოოდ მხარეებმა დეესკალაციის შეთანხმებას მიაღწიეს. პრიგოჟინმა განაცხადა, რომ "გეგმის შესაბამისად", საკუთარ ძალებს უკან, საველე ბანაკებში დააბრუნებდა. შემდეგ კრემლში განაცხადეს, რომ პრიგოჟინის წინააღმდეგ სისხლის სამართლის საქმის წარმოება შეწყდებოდა, თავად ოლიგარქი კი ბელარუსში გადავიდოდა. თუმცა, შემდეგში რუსულმა სამთავრობო მედიამ გაავრცელა ცნობა, რომ პრიგოჟინის წინააღმდეგ სისხლის სამართლის საქმე არ შეწყვეტილა.
არსებული ინფორმაციით, დაპირისპირების დროს ვაგნერელებმა ჩამოაგდეს რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ექვსი ვერტმფრენი, აქედან ერთი ძვირადღირებული რადიოელექტრონული ბრძოლის ვერტმფრენი და ერთი რადიოელექტრონული დაზვერვის თვითმფრინავი.
აჯანყების შემდეგ პრიგოჟინმა თქვა, რომ რუსეთის თავდაცვის სამინისტრო 1-ელი ივლისისთვის კსკ ვაგნერის დაშლას აპირებდა. ოლიგარქის მტკიცებით, ისინი ჯავშანტექნიკას სატვირთოებზე ტვირთავდნენ, რათა როსტოვში ჩაეტანათ და უწყებისთვის საჯაროდ გადაეცათ, თუმცა მათზე იერიში მიიტანეს, რასაც, მისივე მტკიცებით, 30-მდე ვაგნერელი ემსხვერპლა. პრიგოჟინის თქმით, სწორედ ეს გახდა ესკალაციის გამომწვევი მიზეზი.
26 ივნისს პუტინმა ვაგნერელებს სამი ალტერნატივა შესთავაზა: თავდაცვის სამინისტროსთან კონტრაქტის დადება, სახლში დაბრუნება, ან ბელარუსში გადასვლა.
პრიგოჟინი, ვაგნერის სამხედრო მეთაურებთან ერთად, 29 ივნისს ვლადიმირ პუტინს კრემლში შეხვდა.
