როგორც ამერიკული გამოცემა, The Wall Street Journal-ი წერს, კერძო სამხედრო კომპანია ვაგნერის ჯგუფის დამფუძნებელი, ევგენი პრიგოჟინი რუსეთის თავდაცვის მინისტრის, სერგეი შოიგუსა და გენშტაბის მეთაურის, ვალერი გერასიმოვის დაკავებას გეგმავდა.
WSJ-სთან დასავლელმა მაღალჩინოსნებმა თქვეს, რომ პრიგოჟინს შოიგუსა და გერასიმოვის დატყვევება სურდა მაშინ, როცა ეს ორი უკრაინის მოსაზღვრე რეგიონში ვიზიტს გეგმავდნენ, თუმცა სამთავრობო უწყებებმა ინფორმაცია 2 დღით ადრე გაიგეს.
იმაზე, რომ პრიგოჟინის ბანაკიდან ინფორმაცია ჟონავდა, გასულ დღეებში როსგვარდიის მეთაური, ვიქტორ ზოლოტოვიც საუბრობდა.
WSJ-სთან დაზვერვის სამსახურების დასავლელმა მაღალჩინოსნებმაც აღნიშნეს, რომ, ელექტროკომუნიკაციების ანალიზითა და თანამგზავრების სურათების საფუძველზე, პრიგოჟინის გეგმების შესახებ თავადაც შეიტყვეს. მაღალჩინოსნები მიიჩნევენ, რომ თავდაპირველ გეგმას წარმატების დიდი შანსები ჰქონდა, თუმცა მისი გაჟონვის შემდეგ ჩაიშალა და პრიგოჟინს ალტერნატიული გეგმის იმპროვიზაცია მოუწია.
დაზვერვის მიხედვით, პრიგოჟინის გეგმა იმის იმედზე იყო, რომ რუსეთის შეიარაღებული ძალების ნაწილები აჯანყებას შეუერდებოდნენ. აჯანყებას, დასავლური დაზვერვის ინფორმაციის მიხედვით, წინ უძღოდა საბრძოლო მასალის, საწვავისა და მძიმე ტექნიკის მოგროვება. ინფორმაციის გაჟონვის შემდეგ, პრიგოჟინს იმაზე ჩქარი მოქმედება მოუწია, ვიდრე გეგმავდა. დასავლური დაზვერვის მიხედვით, ვაგნერელებმა ქალაქი როსტოვი იმდენად მალე დაიკავეს, რომ შესაძლოა მათ გეგმაში რეგულარული სამხედრო ნაწილების ზოგიერთი მეთაური ჩართული იყო.
WSJ-ს ცნობით, დასავლელმა მაღალჩინოსნებმა თქვეს, რომ პრიგოჟინმა საკუთარი გეგმები რუსეთის მაღალი რანგის სამხედროებს, მათ შორის გენერალ სერგეი სუროვიკინს აცნობა. აჯანყებაში ამ უკანასკნელის ჩართულობის შესაძლებლობის შესახებ წერდა The New York Times-იც, რასაც კრემლი გამოეხმაურა და "სპეკულაცია" უწოდა.
დასავლურ სადაზვერვო სააგენტოებში თვლიან, რომ ვითარევა შეიარაღებულ დაპირისპირებამდე მივიდოდა, შუამავლობის შესრულება ბელარუსის პრეზიდენტს, ალექსანდრ ლუკაშენკოს რომ არ მოენდომებინა.
როგორც WSJ წერს, დასავლეთის დაზვერვის ორგანოების მაღალჩინოსნების თქმით, ლუკაშენკოს მიაჩნდა, რომ ვაგნერის საკუთარ ქვეყანაში განთავსებით რუსეთის ზეწოლის წინააღმდე გარკვეულ უსაფრთხოებას შეინარჩუნებდა.
რუსეთში სამხედრო არეულობა 23 ივნისს დაიწყო, მას შემდეგ, რაც კერძო სამხედრო კომპანია ვაგნერის ჯგუფის დამფუძნებელმა ევგენი პრიგოჟინმა რუსეთის თავდაცვის სამინისტრო ვაგნერელების ბანაკზე სარაკეტო თავდასხმაში დაადანაშაულა და მათ საპასუხო ნაბიჯებს დაჰპირდა.
იერიშის ბრალდების გარდა, პრიგოჟინი უკრაინაში რუსი სამხედროების დიდ დანაკარგებში თავდაცვის მინისტრ სერგეი შოიგუსა და გენშტაბის მეთაურს, ვალერი გერასიმოვს ადანაშაულებდა. ვაგნერის დამფუძნებელი იმუქრებოდა, რომ გაანადგურებდნენ ყველას, ვინც გზაზე გადაუდგებოდა.
ვაგნერის ძალები 24 ივნისის გამთენიისას შევიდნენ დონის როსტოვში, სადაც, პრიგოჟინის მტკიცებით, აქამდე იმყოფებოდა რუსეთის თავდაცვის მინისტრი, სერგეი შოიგუ. ვაგნერის ლიდერი ამბობდა, რომ შოიგუ აქ სპეციალურად ჩამოვიდა, რათა მისი ძალების განადგურება დაეგეგმა, თუმცა, საპასუხო მოქმედებების დაწყების შემდეგ, გაიქცა. თავად პრიგოჟინი ამბობდა, რომ ეს არა სამხედრო გადატრიალება, არამედ "სამართლიანობის მარში" იყო.
ქალაქ როსტოვში ვაგნერელებმა ალყაში მოაქციეს და დაიკავეს ადმინისტრაციული და სამხედრო ობიექტები. იგივე მოხდა ქალაქ ვორონეჟშიც. პრიგოჟინის მოსკოვისკენ წინსვლას აანონსებდა. რუსეთის დედაქალაქში ამოქმედდა ანტიტერორისტული რეჟიმი.
მოვლენებთან დაკავშირებით სპეციალური მიმართვა გააკეთა რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტმა, ვლადიმირ პუტინმა. ის ამბობდა, რომ ეს მოქმედებები არის ღალატი და გადატრიალების მცდელობა და მის ლიდერებს გარდაუვალ სასჯელს ჰპირდებოდა. საპასუხოდ პრიგოჟინმა განაცხადა, რომ პუტინის მოთხოვნის გამო დანებებას არ აპირებდნენ, რადგან "ბიუროკრატიაში, ტყუილსა და კორუფციაში ცხოვრება" აღარ სურდათ.
დაპირისპირებულ მხარეებს შორის შუამავლობა დაიწყო ბელარუსის ავტოკრატმა პრეზიდენტმა, ალექსანდრ ლუკაშენკომ. საბოლოოდ მხარეებმა დეესკალაციის შეთანხმებას მიაღწიეს. პრიგოჟინმა განაცხადა, რომ "გეგმის შესაბამისად", საკუთარ ძალებს უკან, საველე ბანაკებში დააბრუნებდა. შემდეგ კრემლში განაცხადეს, რომ პრიგოჟინის წინააღმდეგ სისხლის სამართლის საქმის წარმოება შეწყდებოდა, თავად ოლიგარქი კი ბელარუსში გადავიდოდა. თუმცა, შემდეგში რუსულმა სამთავრობო მედიამ გაავრცელა ცნობა, რომ პრიგოჟინის წინააღმდეგ სისხლის სამართლის საქმე არ შეწყვეტილა.
არსებული ინფორმაციით, დაპირისპირების დროს ვაგნერელებმა ჩამოაგდეს რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ექვსი ვერტმფრენი, აქედან ერთი ძვირადღირებული რადიოელექტრონული ბრძოლის ვერტმფრენი და ერთი რადიოელექტრონული დაზვერვის თვითმფრინავი.
აჯანყების შემდეგ პრიგოჟინმა თქვა, რომ რუსეთის თავდაცვის სამინისტრო 1-ელი ივლისისთვის კსკ ვაგნერის დაშლას აპირებდა. ოლიგარქის მტკიცებით, ისინი ჯავშანტექნიკას სატვირთოებზე ტვირთავდნენ, რათა როსტოვში ჩაეტანათ და უწყებისთვის საჯაროდ გადაეცათ, თუმცა მათზე იერიში მიიტანეს, რასაც, მისივე მტკიცებით, 30-მდე ვაგნერელი ემსხვერპლა. პრიგოჟინის თქმით, სწორედ ეს გახდა ესკალაციის გამომწვევი მიზეზი.
26 ივნისს პუტინმა ვაგნერელებს სამი ალტერნატივა შესთავაზა: თავდაცვის სამინისტროსთან კონტრაქტის დადება, სახლში დაბრუნება, ან ბელარუსში გადასვლა.
მაისში ბახმუტის აღების შემდეგ, ევგენი პრიგოჟინმა საკუთარი ძალები ზურგში, საველე ბანაკებში გადაიყვანა და თქვა, რომ მაშინ დაბრუნდებოდნენ, როცა "სამშობლოს დასჭირდებოდნენ". უკვე რამდენიმე თვეა, რაც ვაგნერსა და რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს შორის დაძაბული ვითარებაა. პრიგოჟინი ხშირად ლანძღავდა თავდაცვის მინისტრ სერგეი შოიგუსა და გენშტაბის მეთაურს, ვალერი გერასიმოვს. ის ირწმუნებოდა, რომ თავდაცვის უწყებას ვაგნერის განადგურება სურდა და ეს ჯერ კიდევ 2018 წელს, სირიაშიც კი სცადეს, როცა კერძო სამხედრო კომპანია ამერიკულ ძალებს დაუპირისპირდა და ბევრი მებრძოლი დაკარგა.
არეულობის დაწყებამდე რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს სურდა, რომ ყველა "მოხალისეობრივ დანაყოფთან" კონტრაქტი გაეფორმებინათ. ამის აუცილებლობაზე საუბრობდა პუტინიც, თუმცა ვაგნერის დამფუძნებელი უარზე რჩებოდა და აცხადებდა, რომ თავდაცვის უწყებასთან არანაირ კონტრაქტს გააფორმებდა.
