რუსეთ-უკრაინის დაძაბულობის ფონზე, გასულ დღეებში გავრცელდა ინფორმაცია რომ შეიქმნება ახალი ალიანსი, რომელშიც შევლენ დიდი ბრიტანეთი, პოლონეთი და უკრაინა. ამ ცნობას გამოეხმაურა უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრი, დმიტრო კულება და ისაუბრა 4 ფაქტზე, რომელთა გაზიარებაც ამ ეტაპისთვის შეუძლია.
კულებას თქმით, უკვე რამდენიმე დღეა, რაც ინფორმაციამ ამ ალიანსის შესახებ საჯარო სივრცეში გაჟონა და მან აჟიოტაჟიც გამოიწვია.
"ასეთი სამმხრივი თანამშრომლობის დაწყების ინიციატივა უკრაინამ გასული წლის ოქტომბერში გამოთქვა (სიმართლე რომ ვთქვა, სამწუხარო იყო იმის დანახვა, როცა პირველმა უკრაინელმა კომენტატორებმა ეს ინიციატივა ავტომატურად მიაწერეს ჩვენს პარტნიორებს. ამიტომ კიდევ ერთხელ გავიმეორებ – გჯეროდეთ თქვენი სახელმწიფოსი). მადლობელი ვარ ჩემი კოლეგებისა და მეგობრების ლიზ თრასისა და ზბიგნევ რაუს მიმართ. ისინი ცოცხლად გამოეხმაურნენ [ინიციატივას] და დაიწყო სამი ქვეყნის საგარეო სამინისტროების სამმხრივი მუშაობა, რომელშიც თითოეულ ქვეყანას თანაბრად მნიშვნელოვანი წვლილი შეაქვს", – წერს დმიტრო კულება პირველი ფაქტის სახით.
დმიტრო კულებას თქმით, ბრიტანეთი-პოლონეთი-უკრაინის ალიანსი არის უკრაინის ბოლოდროინდელი მცირე ალიანსების შექმნის საგარეო პოლიტიკის ნაწილი.
"ეს ახალი ფორმატი არის ჩვენი პატარა ალიანსების, როგორც აქტიური საგარეო პოლიტიკის სტრატეგიის ნაწილი. მათ განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა საგარეო პოლიტიკის სტრატეგიაში. შეგახსენებთ: არსი იმაში მდგომარეობს, რომ ჩვენ ვერ დაველოდებით უსაფრთხოებასა და კეთილდღეობას მომავლისთვის, როცა ევროკავშირისა და NATO-ს წევრები გავხდებით. ეს ყველაფერი ჩვენ დღეს გვესაჭიროება. ამიტომაც, ჩვენ დღესვე ვაღწევთ ფაქტობრივ გაძლიერებას მეგობარ და მსგავსად მოაზროვნე ქვეყნებთან მცირე ალიანსების შექმნით. ჩვენ ვქმნით უსაფრთხოებისა და კეთილდღეობის სარტყელს და ვაძლიერებთ ბალტია-შავი ზღვის ღერძს. ასე შეიქმნა ლუბლინის სამკუთხედი პოლონეთთან და ლიტვასთან, კავშირი თურქეთთან, ასოცირებული სამეული საქართველოსთან და მოლდოვასთან. ყველა მათგანი წარმატებით ვითარდება, ხდება უფრო ღირებული და უკვე უკრაინისთვის კონკრეტული სარგებელი მოაქვთ", – აღნიშნა კულებამ.
უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრის თქმით, ალიანასი დაფუძნებულია ქვეყნებს შორის არსებულ საერთო პრინციპებზე.
"ახალი ფორმატი არაა გადაჯაჭვული ადგილობრივ გეოგრაფიასთან. ეს არის გართიანება ქვეყნებისა, რომლებიც იზიარებენ საერთო პრინციპებს, ცდილობენ უსაფრთხოების განმტკიცებას, ვაჭრობის განვითარებას, მზად არიან კონკრეტული ქმედებებისთვის. ვარშავას, კიევსა და ლონდონს გააჩნიათ არა მხოლოდ ევროპის უსაფრთხოების საფრთხეების რეალისტური გააზრების უნარი და სტრატეგია რუსეთის გამოწვევების წინააღმდეგ, არამედ სამმხრივი თანამშრომლობის დიდი პოტენციალი ვაჭრობის, ინვესტიციის, ენერგეტიკის, მათ შორის განახლებადი ენერგეტიკის დარგებში. ატლანტის, ბალტიის და შავ ზღვებში ძალების გაერთიანებით ჩვენ ვქმნით ახალ შესაძლებლობებს ჩვენი ქვეყნებისთვის და მთლიანად რეგიონისთვის", – ამბობს კულება.
დმიტრო კულებას თქმით, ახალი ალიანსის გამოცხადება იგეგმებოდა კიევში დიდი ბრიტანეთისა და პოლონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრების ვიზიტის დროს, თუმცა ბრიტანეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი, ლიზ თრასი Covid-19-ით დაინფიცირდა და ეს ცერემონია მომავლისთვის გადაიდო.
"იგეგმებოდა, რომ პირველი ოფიციალური განცხადება ახალი ფორმატის შექმნის შესახებ ყოფილიყო გაკეთებული სამი ქვეყნის საგარეო საქმეთა სამინისტროების მიერ ჩვენი ბრიტანელი კოლეგის კიევში ვიზიტის ფარგლებში. სამწუხაროდ, ის (ლიზ თრასი) კორონავირუსით დაავადდა და ამ განცხადებას მომავლისთვის გადავდებთ. თუმცა, ამ დროის განმავლობაში, ჩვენი გუნდები უმოქმედოდ არ ისხდებიან, არამედ გააგრძელებენ ახალი ფორმატის დახვეწას", – წერს უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრი.
"გამოიჩინეთ მოთმინება, გჯეროდეთ საკუთარი თავის, უკრაინისა და მისი ნამდვილი მეგობრების", – დაამატა კულებამ.
BBC-ის უკრაინული სამსახურის ცნობით, ალიანსის გამოცხადება ამ კვირაში იგეგმებოდა.
ალიანსის მთავარი დანიშნულება უნდა იყოს რუსული საფრთხისთვის წინააღმდეგობის გაწევა და ევროპის მომავალი უსაფრთხოებისთვის ერთობლივი მუშაობა, როგორც BBC-ის უკრაინული სამსახური წერს.
ახალ ალიანსზე ინფორმაცია საჯაროდ პირველად ბრიტანეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა, ლიზ ტრასმა გააჟღერა, 21 იანვარს, როდესაც ის ავსტრალიას ეწვია.
აღსანიშნავია, რომ გასულ დღეებში ბრიტანეთი უკრაინას იარაღს სწორედ პოლონეთის გავლით აწვდიდა, რასაც ბრიტანელმა ანალიტიკოსებმა "საჰაერო ხიდი" უწოდეს.
როგორც ბრიტანეთში უკრაინის ელჩმა, ვადიმ პრისტაიკომ BBC-სთან თქვა, ეს ალიანსი არ იქნება სრულად NATO-ს იდენტური. ელჩმა ხაზი გაუსვა, რომ ბოლო ხანებში უკრაინის მთავარი პარტნიორი ზუსტად დიდი ბრიტანეთი გახდა.
უკრაინასა და რუსეთს შორის დაძაბული მდგომარეობის ფონზე გავრცელდა ინფორმაცია, რომ რუსეთი შეჭრის წინაპირობის შესაქმნელად აღმოსავლეთ უკრაინაში ოპერაციას ამზადებს. CNN-ის ცნობით, მათი წყაროს თქმით, ბაიდენის ადმინისტრაციაში სჯერათ, რომ რუსეთი, შესაძლოა, უკრაინაში შეჭრისთვის ემზადებოდეს, "რაც გამოიწვევს ადამიანების უფლებების ფართოდ დარღვევასა და ომის დანაშაულს, თუ დიპლომატია საკუთარ მიზანს ვერ შეასრულებს".
2021 წლის 11 დეკემბერს რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ NATO-ს სთხოვა, რომ გააუქმოს 2008 წლის ბუქარესტის სამიტზე დადებული პირობა, საქართველოსა და უკრაინის ჩრდილოატლანტიკურ ალიანსში გაწევრიანებასთან დაკავშირებით.
რუსეთის მოთხოვნის საპასუხოდ NATO-ს გენერალური მდივანმა, იენს სტოლტენბერგმა თქვა, რომ ყველა ქვეყანას აქვს უფლება, აირჩიოს საკუთარი გზა, მათ შორის, თუ რა სახის უსაფრთხოების შეთანხმების მონაწილე სურს, რომ იყოს. მისივე შეფასებით, მიუღებელია, რომ რუსეთი ცდილობს, გავლენის სფეროების სისტემა აღადგინოს.
მოგვიანებით 17 დეკემბერს რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ გამოაქვეყნა აშშ-სთან და NATO-სთან უსაფრთხოების გარანტიებზე მოლაპარაკების პროექტი. რუსეთი ჩრდილოატლანტიკურ ალიანსსა და აშშ-ს, ფაქტობრივად, ჯარებისა და შეიარაღების 1997 წლის მაისის განლაგებაზე დაბრუნებას სთხოვს, ანუ იმ დროინდელ პოზიციებზე დაბრუნებას სანამ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებს NATO-ში მიიღებდნენ. ასევე, მოსკოვი კიდევ ერთხელ ითხოვს ალიანსის გაფართოების შეჩერებასა და მასში უკრაინის გაწევრიანების დაუშვებლობას უსვამს ხაზს. პროექტის მიხედვით, NATO-მ უნდა შეაჩეროს სამხედრო საქმიანობა უკრაინაში, აღმოსავლეთ ევროპაში, კავკასიასა და ცენტრალურ აზიაში.
იანვრის პირველ ნახევარში დასავლეთსა და რუსეთს შორის გამართული დიპლომატიური შეხვედრები უშედეგოდ დასრულდა.
პარალელურად უკრაინის საზღვრებთან რუსეთის სამხედრო ძალების თავმოყრის გამო ორ ქვეყანას შორის მდგომარეობა კვლავ დაძაბულია. კიევისა და ვაშინგტონის ცნობებით, უკრაინის საზღვრებთან ასიათასამდე რუსი სამხედროა თავმოყრილი. გრძელდება შეიარაღებული ძალების ამ ტერიტორიაზე უჩვეულო თავმოყრა და გადაადგილება. არსებობს შიში, რომ რუსეთი უკრაინაში შეჭრისთვის ემზადება.
ვრცლად უკრაინის საზღვრებთან არსებული დაძაბულობისა და ომის შესაძლებლობის შესახებ წაიკითხეთ აქ – უკრაინა ახალი ომის მოლოდინში – დასავლეთს ძილის დრო არ აქვს.
მოვლენების ესკალაციის შესაძლო სცენარებს გაეცანით აქ – რუსეთის უკრაინაში შეჭრის შესაძლო სცენარები და მიმართულებები.
