30 აპრილს ეუთო/ოდირმა და ვენეციის კომისიამ საარჩევნო კოდექსში ცვლილებების შეტანის შესახებ საქართველოს პარლამენტში ინიცირებულ პროექტთან დაკავშირებით ერთობლივი დასკვნა გამოაქვეყნეს.
დასკვნაში წერია, რომ საარჩევნო და პოლიტიკური პარტიების კანონმდებლობაში ნებისმიერი წარმატებული ცვლილება უნდა ეფუძნებოდეს მინიმუმ სამ ელემენტს:
1) მკაფიო და ყოვლისმომცველი კანონმდებლობა, რომელიც აკმაყოფილებს საერთაშორისო ვალდებულებებსა და სტანდარტებს, ასევე, პასუხს სცემს წინა რეკომენდაციებს.
2) ყველა დაინტერესებულ მხარესთან ერთად ფართო საზოგადოებრივი კონსულტაციების შემდეგ კანონმდებლობის მიღება ფართო კონსენსუსით.
3) პოლიტიკური მზაობა ამგვარი კანონმდებლობის სრულყოფილად შესრულებისთვის. კერძოდ, ოდირი და ვენეციის კომისია ხაზს უსვამენ, რომ კონსულტაციისა და ამგვარი ცვლილებების მომზადების ღია და გამჭვირვალე პროცესი მიღებული კანონმდებლობისადმი და ზოგადად, სახელმწიფო ინსტიტუტების მიმართ ნდობას ზრდის.
საარჩევნო კოდექსში ცვლილებების პროექტის შემდგომი გაუმჯობესების მიზნით, ოდირი და ვენეციის კომისია ქვემოთ ჩამოთვლილ ძირითად რეკომენდაციებს გასცემენ:
1) განიხილონ კვალიფიციური (მაგალითად, ორი მესამედის) საპარლამენტო უმრავლესობის ხმა ან ორმაგი უმრავლესობის მოთხოვნა (რაც მმართველი პარტიიდან და ოპოზიციური პარტიებიდან მოითხოვს დეპუტატების უმრავლესობას) ცენტრალური საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარისა და უპარტიო წევრების ასარჩევად, საბოლოო ჩიხის ჩამკეტი მექანიზმით. მოითხოვონ უფრო მაღალი მანდატი ცესკოს არაპარტიული წევრებისათვის და შესარჩევი კომისიის შემადგენლობაში უზრუნველყონ მრავალფეროვანი წევრობა, რომელიც ატარებს ნომინაციის გამჭვირვალე, დამსახურებაზე დაფუძნებულ პროცესს.
2) მოხსნას პარტიის მიერ ცესკოში წევრის დანიშვნის უფლების კონკრეტული შეზღუდვები მე-13 მუხლის პირველი პუნქტის ბ და გ ქვეპუნქტების შესაბამისად, პირობებით, რომ პარტიას უფლება აქვს სახელმწიფო დაფინანსება მიიღოს და რომ პარტიების მინიმუმ ერთი წევრი "პარლამენტის წევრის საქმიანობას ეწევა", რაც გამორიცხავს იმას, რომ პარტიებმა პარლამენტს ბოიკოტი გამოუცხადონ.
3) საოლქო საარჩევნო კომისიების და საუბნო საარჩევნო კომისიების წევრთა შერჩევის შესახებ დებულებების პროექტში დამატებითი შესწორება, რათა სხვა რამეებთან ერთად უზრუნველყოფილი იყოს, გამჭვირვალე, დამსახურებებზე დამყარებული პროცესი უპარტიო წევრების დანიშვნის მიზნით, ასევე პარტიის მიერ საარჩევნო კომისიაში წევრის დანიშვნის უფლება, სადაც შესაძლებელია, პირობების გარეშე პარტიას უფლება აქვს სახელმწიფო დაფინანსება მიიღოს და პარტიის ერთმა წევრმა მაინც "შეასრულოს პარლამენტის წევრის საქმიანობა პარლამენტი" მე-2 რეკომენდაციის შესაბამისად.
4) მკაფიოდ განისაზღვროს კანონში, თუ რა საფუძველი შეიძლება ჰქონდეს პარტიის მიერ წარდგენილი საარჩევნო კომისიის წევრების მოხსნას.
გარდა ამისა, ოდირის და ვენეციის კომისიის რეკომენდაციები შემდეგია:
5) არჩევნების დღეს საარჩევნო უბნების მიმდებარე ტერიტორიებზე მიკერძოებული წარმომადგენლების ყოფნის და საარჩევნო კამპანიის აკრძალვა;
6) ყოვლისმომცველი მარეგულირებელი ჩარჩოს მიღება, რომელიც განსაზღვრავს გადათვლის ჩატარების და გაუქმების მინიჭების მკაფიო და ობიექტურ კრიტერიუმებს, რათა უზრუნველყოფილი იყოს გამჭვირვალე, სამართლიანი და ერთიანი პრაქტიკა შედეგების დათვლასა და კლასიფიკაციაში, ასევე, არჩევნების შემდგომი დავების განხილვაში;
7) სასამართლოებში საარჩევნო დავების დროულად განხილვის ხელშეწყობა სასამართლოში საჩივრების ელექტრონული წარდგენის, ბოლო ვადის შუაღამემდე წარდგენისა და დისტანციური მოსმენის შესაძლებლობის საშუალებით;
8) საჩივრების წარდგენისა და მსჯელობის ვადების შემდგომი გახანგრძლივება და იმის უზრუნველყოფა, რომ ტექნიკური ფორმალობები ხელს არ შეუშლის საჩივრების სათანადო განხილვას;
9) ვენეციის კომისიისა და ოდირის წინა რეკომენდაციებისთვის პასუხი, რომლებიც მოითხოვს, რომ ერთმანდატიან საარჩევნო ოლქები იყოს თანაბარი ან მსგავსი ამომრჩევლით;
10) ხმის მიცემის ახალი ტექნოლოგიების გამოყენების დეტალური და ყოვლისმომცველი მარეგულირებელი ჩარჩოს შექმნა. 2021 წლის ადგილობრივი არჩევნების დაწყებამდე შეზღუდული დროის გათვალისწინებით, შესაძლოა, გარკვეული ელექტრონული ტექნოლოგიების საპილოტე პროექტი ერთადერთი გამოსადეგი არჩევანია შემდეგი არჩევნებისათვის.
დოკუმენტი სრულიად შეგიძლიათ იხილოთ აქ.
ოპოზიციური პარტიების ნაწილმა და ქართულმა ოცნებამ ევროპული საბჭოს პრეზიდენტ შარლ მიშელის მიერ შემოთავაზებულ შეთანხმებას ხელი მოაწერეს. შეთანხმებას ხელს არ აწერენ ენმ, ევროპული საქართველო, ლეიბორისტული პარტია და პარტია კანონი და სამართალი, ასევე, ევროპული საქართველოს საარჩევნო სიის წევრი და ამჟამად დროას ლიდერი ელენე ხოშტარია.
ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის, შარლ მიშელის მიერ შემოთავაზებულ დოკუმენტში ერთ-ერთი პუნქტი "ამბიციურ საარჩევნო რეფორმას" ეხება.
