შარშან გამოქვეყნებულ სტატიაში „დავაკვირდეთ იადონებს" მკითხველს შევთავაზეთ ინდიკატორთა სისტემა, რომელიც უნდა დაგვხმარებოდა უკეთ შეგვეფასებინა ქვეყნის საგარეოპოლიტიკური პოზიციები. ამისთვის თავი მოვუყარეთ იმ მთავარ მიმართულებებსა და პროექტებს, რომლებიც არსებითად განსაზღვრავენ საქართველოს ადგილს რეგიონსა და მსოფლიოში. მიმართულებები და პროექტები ორ ჯგუფად დავყავით. პირველი ჯგუფის საკითხები ჩვენი ეროვნული ინტერესების წინწაწევას ემსახურებოდა. მეორე ჯგუფში ერთგვარი წითელი ხაზები შევკრიბეთ, რომელთა გადაკვეთა დაუშვებლად მივიჩნიეთ. მაშინვე ეს ინდიკატორები იადონებს შევადარეთ, რომლებიც გალობის შეწყვეტით მეშახტეებს სიცოცხლისთვის საშიშ ვითარებაზე მიანიშნებდნენ. მას შემდეგ ერთი წელი გავიდა და დადგა დრო, რომ დავაკვირდეთ იადონებს და გავიაზროთ, სად აღმოვჩნდით ხელისუფლებაში ახალი პოლიტიკური ძალის მოსვლიდან ერთი წლის შემდეგ.
მოკლედ რომ შევაჯამოთ, მიმართულებათა უმრავლესობაში ვერ იქნა შენარჩუნებული წინა წლების წინსვლის ტემპი. რამდენიმე პროექტში სტაგნაციის, სხვებში კი უკუსვლის მოწმენი გავხდით. საქართველოს საგარეო პოლიტიკამ დაკარგა წინა წლების წინმსწრები და დინამიკური ხასიათი. შესუსტდა კოორდინაცია მთავრობის სხვა რგოლებთან, განსაკუთრებით, ეკონომიკური და ფინანსური კომპონენტების მქონე პროექტებში. საგარეოპოლიტიკური უწყება ძირითადად მოვლენებზე რეაგირების რეჟიმში მუშაობდა. მას გამუდმებით უწევდა პოლიტიკური ლიდერების წინააღმდეგობრივი, ორაზროვანი და, ზოგჯერ, სკანდალური განცხადებების ახსნა-განმარტება. გადაწყვეტილებების ცენტრალიზაციამ, როგორც მთავრობის დონეზე, ასევე სამინისტროს შიგნით, ოპერატიულობის, ეფექტურობისა და ინიციატივის პრობლემები წარმოშვა. ქვეყნის იმიჯს დიდი ზიანი მიაყენა უპასუხისმგებლო პოლიტიკურმა რიტორიკამ იმის შესახებ, რომ ავტორიტეტული საერთაშორისო ინსტიტუტების მიერ სამაგალითოდ მიჩნეული ქართული რეფორმები, თურმე „ტყუილი და თვალში ნაცრის შეყრა" ყოფილა. მაგრამ, თვისობრივად ყველაზე დიდი დარტყმა საქართველოს პოზიციებს პრემიერმინისტრის ავადსახსენებელი „ევრაზიული განცხადებით" მიადგა.
ახლა კი, კონკრეტული მიმართულებების გასაანალიზებლად ჩვენს იადონებს მივუბრუნდეთ. ერთი წლის შემდეგ ისინი უჩვეულოდ დადუმებულები დაგვხვდნენ.
„ის, რაც უნდა გაგრძელდეს
ევროკავშირთან დაახლოება – უნდა დასრულდეს მოლაპარაკებები: 1) ასოცირების შეთანხმების შესახებ; 2) თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ; 3) უვიზო მიმოსვლის შესახებ. სამივე ამოცანის შესრულება 2013 წელს იგეგმებოდა".
შესრულება: 1-ლ და მე-2 პუნქტებზე მოლაპარაკებები დასრულდა, თუმცა მოხდა შეთანხმების დონის დაქვეითება. თუ შარშან ამ შეთანხმების ხელმოწერა იგეგმებოდა, წელს მხოლოდ პარაფირებაზეა საუბარი. ევროკავშირთან სავიზო რეჟიმის ლიბერალიზაციის სამოქმედო გეგმაზე მუშაობის დასრულება წელს რომ ვერ მოხერხდება, უკვე ნათელია – ნოემბერში დაგეგმილია მხოლოდ პირველი შუალედური ანგარიშის გამოქვეყნება.
შესრულება: 1) ეროვნული სამოქმედო პროგრამის შესრულება წლის ბოლოს შეფასდება; მე-2-მე-4 პუნქტებით გათვალისწინებული ღონისძიებები გაიმართა წინა წლებში დადგენილი განრიგით, რაც მისასალმებელია; 5) NATO-ს სამხედრო კომიტეტის ვიზიტი, რომელიც 2012 წლის ნოემბერში უნდა გამართულიყო და მაშინ გენერალური შტაბის უფროსის გენერალ კალანდაძის დაპატიმრების გამო გადაიდო, დღემდე არ გამართულა.
„სტრატეგიული თანამშრომლობა აშშ-სთან – სტრატეგიული პარტნიორობის ქარტიის ოთხივე სამუშაო ჯგუფისა და წლის შემაჯამებელი შეხვედრების რეგულარულობისა და მაღალი დონის შენარჩუნება. თავდაცვის სფეროში მიღწეული შეთანხმებების განხორციელება. თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ დაწყებული მაღალი დონის დიალოგის გაგრძელება და თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ ხელშეკრულების მოლაპარაკებებში გადაზრდა".
საგარეოპოლიტიკური უწყება ძირითადად მოვლენებზე რეაგირების რეჟიმში მუშაობდა. მას გამუდმებით უწევდა პოლიტიკური ლიდერების წინააღმდეგობრივი, ორაზროვანი და, ზოგჯერ, სკანდალური განცხადებების ახსნა-განმარტება.
შესრულება: ოთხი სამუშაო ჯგუფიდან 2013 წელს მხოლოდ ორი შეიკრიბა. საგარეო საქმეთა მინისტრების (ან, საქართველოს მხრიდან, პრემიერმინისტრის) დონეზე წლის შემაჯამებელი შეხვევდრის (ე.წ. ომნიბუსის) ჩატარება გადაწყვეტილი არ არის. თავისუფალი ვაჭრობის თაობაზე 2012 წელს ქვეყნების პრეზიდენტებს შორის დაწყებულ მაღალ დიალოგს გაგრძელება არ მოჰყოლია, ისევე, როგორც თავდაცვის სფეროში მიღწეულ შეთანხმებებს.
„ოკუპირებული ტერიტორიების არაღიარების პოლიტიკა – 1) წინმსწრები მრავალვექტორული დიპლომატიის გაგრძელება, განსაკუთრებით აფრიკის, ლათინური ამერიკის, კარიბეთისა და ოკეანეთის რეგიონებში: ორმხრივი პოლიტიკური კონსულტაციები, ვიზიტები, თანამშრომლობა ჰუმანიტარულ, კულტურულ და საგანმანათლებლო სფეროებში; 2) გაეროს წევრ სახელმწიფოებთან დიპლომატიური ურთიერთობების დამყარების პროცესის დასრულება – დარჩენილია 15 სახელმწიფო".
შესრულება: 1) საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიების აღიარების პროცესი კვლავაც გაყინულია, განხორციელდა მნიშვნელოვანი ვიზიტები სამხრეთ ამერიკაში, სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიასა და პასიფიკ-ფორუმზე, მაგრამ თვითდამშვიდების საფუძველი არ გვაქვს. ჯერჯერობით ძველი რესურსები მუშაობს და, სამწუხაროდ, საფუძველი არ ჩაყრია პრაქტიკულად არცერთ ახალ პროექტს ჰუმანიტარულ, კულტურულ თუ საგანმანათლებლო სფეროში. გარდა ამისა, შეწყდა ზოგიერთი მიმდინარე პროექტი და გაუქმდა რამდენიმე დაგეგმილი მნიშვნელოვანი ვიზიტი. პარლამენტს დაგეგმილი აქვს კანონპროექტის განხილვა სავიზო შეზღუდვებზე მთელ რიგ აზიურ, აფრიკულ და კარიბულ ქვეყანასთან. თუ საქართველო არ დაიწყებს ახალ ჰუმანიტარულ, საგანმანათლებლო და კულტურულ პროექტებს და, ამის პარალელურად, სავიზო შეზღუდვებს დაუწესებს ხსენებული რეგიონების ქვეყნებს, ეს დაამძიმებს ჩვენს პოზიციებს ოკუპირებული ტერიტორიების არაღიარების თვალსაზრისით; 2) დიპლომატიური ურთიერთობები დამყარდა ოთხ სახელმწიფოსთან, თუმცა ვერ მოხერხდა ამ პროცესის დასრულება – რჩება კიდევ 11 სახელმწიფო, რომელთანაც დიპლომატიური ურთიერთობები არ გვაკავშირებს.
„ჟენევის მოლაპარაკებები – უახლოესი ამოცანაა რუსეთის მიერ ძალის არგამოყენების ვალდებულების აღება. მოლაპარაკებების ბოლო რაუნდზე, ოქტომბერში, საქართველოს ძალისხმევით, რუსეთმა პირველად განაცხადა თანხმობა, იმუშაოს დოკუმენტზე ძალის არგამოყენების შესახებ. ჟენევის მოლაპარაკებები რუსეთთან ურთიერთობების ერთადერთი ფორმატია, რომელიც ეფუძნება საერთაშორისო და მიუკერძოებელ მედიაციას და ნათელ და სამართლიან თამაშის წესებს".
შესრულება: რუსეთის მიერ ძალის არგამოყენების ვალდებულების თემა წინ არ წაწეულა. საქართველოს ოფიციალური პირების მხრიდან დროდადრო ისმის ამ ფორმატის მნიშვნელობის დამაკნინებელი გამონათქვამები, როგორიცაა, „თუ ჟენევამ არ გაამართლა, შეიძლება მის ფორმატს გადავხედოთ" და მსგავსი. მკითხველმა თავად განსაჯოს, თუ რამდენად რეალისტურია, მივიღოთ იმაზე უკეთესი ფორმატი, ვიდრე ჟენევის მოლაპარაკებებია, რომელსაც სამი მონაწილე – აშშ, რუსეთი და საქართველო და სამი მედიატორი – გაერო, ეუთო და ევროკავშირი ჰყავს.
„ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისია – შენარჩუნება და მხარდაჭერა. მისია ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ ექვსპუნქტიანი შეთანხმების შესრულების ერთადერთი მექანიზმია. მისია ქმედითი და პრინციპული პარტნიორია, ის მოითხოვს საქართველოდან რუსული ჯარების გაყვანას და განუხრელად იცავს ჩვენს ტერიტორიულ მთლიანობას".
შესრულება: მისია შენარჩუნებულია, თუმცა მისი განცხადებების ოპერატიულობამ იკლო და სიმკვეთრეც შესუსტდა. შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ ეს რუსეთისა და ოკუპირებული ტერიტორიების მიმართ საქართველოს მთავრობის ორჭოფულ პოლიტიკას უკავშირდება.
„ტერმინ „ოკუპაციის" დამკვიდრება – რამდენი სახელმწიფო და საერთაშორისო ორგანიზაცია დაემატება იმათ რიცხვს, ვინც მიიღო რეზოლუციები რუსეთის მიერ საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაციების შესახებ? დღეს ასეთი ხუთი სახელმწიფო – აშშ, გაერთიანებული სამეფო, ესტონეთი, ლიტვა და ჩეხეთი და შვიდი საერთაშორისო ორგანიზაციაა – ბალტიის ასამბლეა, დემოკრატიათა თანამეგობრობა, ევროპარლამენტი, ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეა, ეუთოს საპარლამენტო ასამბლეა, NATO-ს საპარლამენტო ასამბლეა და ფრანკოფონიის საპარლამენტო ასამბლეა. სამწუხაროდ, ახალ სამთავრობო პროგრამაში, რომელიც პარლამენტმა 24 ოქტომბერს დაამტკიცა, ოკუპაცია არც ერთხელ არ არის ნახსენები".
შესრულება: ნულოვანი შედეგი. არცერთ „ახალ" სახელმწიფოსა თუ საერთაშორისო ორგანიზაციას არ გამოუყენებია ტერმინი „ოკუპაცია". მაღალი ალბათობით, უნდა ვივარაუდოთ, რომ ეს სავალალო შედეგი ასევე რუსეთის მიმართ საქართველოს მთავრობის ორაზროვან პოლიტიკას უკავშირდება.
„გაეროს რეზოლუცია – მხარდაჭერის შემდგომი ზრდა. რეზოლუცია აღიარებს იძულებით გადაადგილებულ პირთა უფლებას, დაბრუნდნენ საკუთარ სახლებში – „საქართველოს აფხაზეთისა და ცხინვალის რეგიონებში". რუსეთი მოითხოვს, რომ რეზოლუცია მოიხსნას გენერალური ასამბლეის დღის წესრიგიდან, როგორც ჟენევის პროცესის „ხელისშემშლელი". რუსეთი რეზოლუციის წინააღმდეგ ხუთი წელია ილაშქრებს, მაგრამ კენჭისყრისას ყოველწლიურად მარცხდება – სულ უფრო დიდი სხვაობით".
შესრულება: რეზოლუციის მომხრეთა რაოდენობა ორით გაიზარდა. მხოლოდ გაეროსთან საქართველოს მისიის ძალისხმევით უკეთესი შედეგის მიღწევა შეუძლებელი აღმოჩნდა, წინა წლებთან შედარებით საგარეო საქმეთა სამინისტროს შესუსტებული აქტიურობის ფონზე.
„ნეიტრალური სამგზავრო დოკუმენტი – კიდევ რამდენი სახელმწიფო ცნობს ამ დოკუმენტს? „ჩართულობის სტრატეგიის" ამ საკვანძო ელემენტის წარმატებას განაპირობებს მისი მიმზიდველობა. მიმზიდველობა კი იზრდება იმ სახელმწიფოების რიცხვის ზრდასთან ერთად, რომლებიც მას ცნობენ. ამჟამად, ასეთი სახელმწიფო ცხრაა: აშშ, ბულგარეთი, იაპონია, ისრაელი, ლატვია, ლიტვა, პოლონეთი, სლოვაკეთი და ჩეხეთი".
შესრულება: ნულოვანი შედეგი. საქართველოს მთავრობამ შორეულ თაროზე შემოდო „ჩართულობის სტრატეგია" და „სამოქმედო გეგმა" და, შესაბამისად, ნეიტრალურ სამგზავრო დოკუმენტზე, როგორც ამ კონცეფციის საკვანძო ელემენტზე, უარი თქვა.
„რუსეთის ბაზარზე ქართული პროდუქციის დაშვება – მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში გაწევრიანებით, რუსეთს ჩვენი პროდუქციის დაშვების ვალდებულება დაეკისრა. საქართველოს წინააღმდეგ ის ვეღარ გამოიყენებს პოლიტიკურად მოტივირებულ სავაჭრო ემბარგოს. გაწევრიანების სანაცვლოდ, რუსეთმა იმ ხელშეკრულებას მოაწერა ხელი, რომელშიც საქართველო დაფიქსირებულია თავის საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვრებში".
შესრულება: რუსეთმა თავის ბაზარზე დაუშვა საქართველოს ზოგიერთი ღვინო, მინერალური წყალი და ხილ-ბოსტნეული, რაც დადებით შედეგად უნდა ჩაითვალოს. ამავე დროს, ემბარგოს ნაწილობრივი მოხსნა რუსეთთან საერთო ურთიერთობების კონტექსტში უნდა განვიხილოთ. რუსეთი აგრძელებს თავის აგრესიულ და დამამცირებელ ქმედებებს საქართველოს მიმართ (საოკუპაციო ხაზის გადმოწევა, ოლიმპიელი მეჩირაღდნე-ბომბდამშენი), რითაც ქართულ ექსპორტს საქართველოს რეაქციის მძევლად აქცევს. „ხმას ამოიღებთ და თქვენს ექსპორტს, როგორც დავუშვი, ისევე ავკრძალავ" – დაახლოებით ასე უნდა გამოიყურებოდეს ყრუ რუსული მუქარა. ამის დასტურია რუსეთის სანიტარული სამსახურის 9 ოქტომბრის გადაწყვეტილება ქართული ღვინის რამდენიმე ბრენდის აკრძალვის შესახებ და 14 ოქტომბრის განცხადება იმ „საფრთხეზე", რომელიც, თითქოსდა, რუსეთს თბილისის ლუგარის ლაბორატორიიდან ემუქრება. მიუხედავად ვმო-ს წევრობისა, პოლიტიკურ შანტაჟზე რუსეთს ხელი არ აუღია, ხოლო თავად ვმო-ს ჯერჯერობით არ აღმოაჩნდა თავის ახალბედა წევრზე ზემოქმედების მექანიზმები.
„ის, რაც არ უნდა გაკეთდეს
ოკუპაციის შესახებ კანონის გაუქმება – კანონი არის სერიოზული სამართლებრივი ბერკეტი რუსეთის პოზიციის წინააღმდეგ, ასევე იმ პირების, კომპანიების, თუ ქვეყნების წინააღმდეგ, რომლებიც ჩვენი ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევას დააპირებენ. ის საკმარისად მოქნილია და ტაქტიკური მანევრირების საშუალებას იძლევა. მის გაუქმებას რუსეთი ოკუპაციის ცნების დელეგიტიმაციისთვის გამოიყენებს".
შესრულება: კანონი არ გაუქმებულა, მაგრამ მნიშვნელოვნად შესუსტდა. კანონში შეტანილი ცვლილებებით, ოკუპირებულ ტერიტორიებზე უკანონო შეღწევა მხოლოდ ადმინისტრაციული ჯარიმით დაისჯება, რაც არის ოკუპაციის კონცეფციის დელეგიტიმაციისკენ გადადგმული ნაბიჯი.
„რუსეთის აღიარება მედიატორად, ხოლო ცხინვალისა და სოხუმის – კონფლიქტის მხარეებად – ეს ნაბიჯი საფუძველს გამოაცლიდა ოკუპაციის ცნებას და, შესაბამისად, დეოკუპაციის მოთხოვნას არალეგიტიმურად გადააქცევდა. რუსეთი ოკუპანტია, უკანონოდ ჰყავს შეიარაღებული ძალები საქართველოს ტერიტორიაზე და ახორციელებს ეფექტურ კონტროლს ოკუპირებულ რეგიონებზე. ეფექტური კონტროლის განხორციელება კი ნიშნავს, რომ რუსეთი ვერც მედიატორი იქნება და ვერც სოხუმი და ცხინვალი იქნებიან კონფლიქტის მხარეები. ეს ცნებები ერთმანეთთან შეუთავსებელია".
შესრულება: რუსეთი მედიატორად არ გვიღიარებია, მაგრამ ცხინვალსა და სოხუმს რამდენჯერმე „პირდაპირი დიალოგი" შევთავაზეთ. ასეთი „პირდაპირი დიალოგი" სწორედ რუსეთის სქემაში თავსდება, რომლის თანახმადაც კონფლიქტი არსებობს თბილისს, სოხუმსა და ცხინვალს შორის და არა საქართველოსა და რუსეთს შორის. შედეგად, ოკუპაციის კონცეფცია პოლიტიკურადაც შესუსტდა.
„ჩართულობის სტრატეგიის და სამოქმედო გეგმის გაუქმება, ან შეცვლა – ეს აღიქმება, როგორც კურსის შეცვლა და ოკუპაციის დელეგიტიმაცია".
შესრულება: როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, საქართველოს მთავრობამ მთლიანად უარყო ევროკავშირის ექსპერტთა მონაწილეობით შექმნილი და ევროკავშირის მიერ მხარდაჭერილი ეს სტრატეგიული დოკუმენტები, ხოლო მათ ნაცვლად ვერაფერი ღირებული ვერ შექმნა. ამდენად, დღეს საქართველო ამ უმნიშვნელოვანეს საკითხში სტრატეგიისა და სამოქმედო გეგმის გარეშე იმყოფება.
„გაწევრიანება ევრაზიულ სტრუქტურებში – რუსეთი გამუდმებით ცდილობს, თავისი მეზობლები ევრაზიული საბაჟო, ეკონომიკური, თუ პოლიტიკური კავშირის სიკეთეებით „მოხიბლოს". ცოტა ვინმე თუ მოიხიბლა. მათ შორის საქართველო არ უნდა იყოს".
შესრულება: ალბათ წლის ყველაზე საზიანო საგარეოპოლიტიკურ სიახლედ ამ წითელი ხაზის ვერბალური გადაკვეთა უნდა ჩაითვალოს. საქართველოს პრემიერმა რამდენჯერმე საჯაროდ განაცხადა, რომ ის არ გამორიცხავს ევრაზიულ კავშირში საქართველოს გაწევრიანებას. ამ განცხადებებმა გავარდნილი ჭურვის ეფექტი იქონია როგორც საქართველოში, ისე ჩვენს მოკავშირეებს შორის. საქართველოს საგარეო სამინისტროს რამდენიმე კვირის განმავლობაში უწევდა ევროპიდან ჩვენი განცვიფრებული პარტნიორების სატელეფონო ზარების მოგერიება. საზოგადოებისა და ოპოზიციის მკვეთრი რეაქციის შედეგად, პრემიერის ამ იდეას ჯერჯერობით პრაქტიკული გაგრძელება არ მოჰყოლია, მაგრამ პოლიტიკური და დიპლომატიური ზიანი უკვე მოგვადგა. საქართველოს ერთ-ერთი ყველაზე თანმიმდევრული მოკავშირის, ლიტვის პრეზიდენტმა განაცხადა: „უკრაინისთვის და მოლდოვისთვის „აღმოსავლეთის პარტნიორობის" სამიტზე ვიბრძოლებთ, ხოლო საქართველომ ჯერ თავად უნდა გაარკვიოს, საითკენ მიდის, ევროკავშირისკენ თუ ევრაზიული კავშირისკენ".
„რუსული სამხედრო ტვირთების გატარება – საქართველო თავის ტერიტორიაზე არ ატარებს რუსულ სამხედრო ტვირთებს. ტვირთების გატარება რომელიმე მიმართულებით გამოუსწორებელ ზიანს მიაყენებდა ჩვენს სტრატეგიულ ინტერესებს რეგიონში".
რუსეთი მედიატორად არ გვიღიარებია, მაგრამ ცხინვალსა და სოხუმს რამდენჯერმე „პირდაპირი დიალოგი" შევთავაზეთ. ასეთი „პირდაპირი დიალოგი" სწორედ რუსეთის სქემაში თავსდება, რომლის თანახმადაც კონფლიქტი არსებობს თბილისს, სოხუმსა და ცხინვალს შორის და არა საქართველოსა და რუსეთს შორის.
შესრულება: ეს წითელი ხაზიც გადაკვეთილია. გასულ აპრილში სომხეთში ვიზიტისას საქართველოს პრემიერმა თავის სომეხ კოლეგას განუცხადა „საქართველოს მზაობაზე", გახსნას რუსეთ-სომხეთის რკინიგზის საქართველოს (აფხაზეთის) მონაკვეთი. მოგვიანებით, სომხეთის უშიშროების საბჭოს მდივანმა განაცხადა, რომ შეთანხმება ამ საკითხზე „პრაქტიკულად მიღწეულია". საქართველოს მთავრობას ოფიციალური ერევნის ამ განცხადებაზე მკვეთრი განცხადება არ გაუკეთებია. იმის დადგენა, თუ რამდენად შორს არის წასული ეს პროცესი, ამ ეტაპზე შეუძლებელია, თუმცა ზიანი საქართველოს ინტერესებს უკვე მიადგა.
ჩამოთვლილ მაჩვენებლებს შეგვიძლია დავუმატოთ კიდევ ორი, სადაც საქართველოს 2012 წლის ოქტომბრამდე ძლიერი პოზიციები ჰქონდა. ეს არის მონაწილეობა რეგიონულ სატრანზიტო და ენერგეტიკულ პროექტებში, და ურთიერთობები მეზობლებთან. საქართველომ პრაქტიკულად შეაჩერა სამუშაოები ახალქალაქი-ყარსის რკინიგზის მშენებლობაზე, რამაც შეშფოთება გამოიწვია როგორც აზერბაიჯანში, აგრეთვე თურქეთში. სომხეთისთვის მიცემულმა პირობამ აფხაზეთის რკინიგზის გახსნის თაობაზე, დაძაბა და გაანაწყენა აზერბაიჯანი, ხოლო მისი შეუსრულებლობა სულ უფრო მზარდ გაღიზიანებას იწვევს ერევანში. გაუაზრებელი და მცდარი დიპლომატიური და პოლიტიკური ნაბიჯების გამო გაუარესდა ჩვენი ურთიერთობები ირანთან და ბელარუსთან. მკითხველს იმის ახსნა არ სჭირდება, თუ რა პოლიტიკური რისკების შემცველია ამ ურთიერთობების გაუარესება, რომ არაფერი ვთქვათ მოსალოდნელ ეკონომიკურ დანაკარგებზე.
როგორც დავინახეთ, საქართველოს საგარეო-პოლიტიკური პოზიციების შესუსტება თვალსაჩინოა. სტაგნაცია ან რეგრესი შეინიშნება მრავალი, მათ შორის – სტრატეგიული, მიმართულებით. შესუსტებულია რუსეთის ოკუპაციაზე სამართლებრივი და პოლიტიკური ზეწოლის ინსტრუმენტები. ზემოთ მოყვანილი ანალიზიდან კარგად ჩანს, რომ ამ შენელებისა თუ უკუსვლის მიზეზები არა ჩვენი დიპლომატიური კორპუსის ეფექტურობაში, არამედ, პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებში, ინსტიტუციურ მოწყობაში, ფინანსურ უზრუნველყოფასა და მენეჯმენტში უნდა ვეძებოთ.
ამავე დროს, აღსანიშნავია, რომ ჯერჯერობით მდგომარეობა გამოუვალი არ არის. ჩვენი დიპლომატების დიდი უმრავლესობა კვლავაც მზადაა კომპეტენტურად და პატიოსნად ემსახუროს სამშობლოს. ვითარების გამოსასწორებლად საჭიროა განვლილი პერიოდის პირუთვნელი ანალიზი და ეფექტური სამოქმედო გეგმის შემუშავება. საქართველოს მთავარი საგარეოპოლიტიკური მიზნები, ევროპული და ევროატლანტიკური ინტეგრაცია, ჯერაც მიღწევადია.
ჩვენ კი ისევ ყურადღებით დავაკვირდებით იადონებს და იმედს დავიტოვებთ, რომ ისინი მხოლოდ დროებით, და არა სამუდამოდ, დადუმდნენ.
