დიტო ცინცაძე ვენაში თავისი ახალი ფილმის დასამონტაჟებლად ჩამოვიდა. პროექტი, პირობითი სახელწოდებით – Invasion (შემოჭრა) – გერმანულ-ავსტრიული პროდუქციაა, რომელშიც მთავარ როლებს ცნობილი გერმანელი მსახიობი ბურგჰარტ კლაუსნერი („კაცი საელჩოდან”) და მერაბ ნინიძე ასრულებენ. Invasion-ში ავსტრიელი როკ-მომღერლის, ანა ფ.-ის დებიუტი შედგება. ფილმში მოქმედება ერთ სივრცეში – კლაუსნერის პერსონაჟის სახლში ვითარდება.
Invasion თქვენი და მერაბის მეორე ერთობლივი ნამუშევარია.
დაიხ. მე და მერაბი უამრავ პროექტს ვგეგმავდით, თუმცა ჯერჯერობით ერთად „მედიატორი” და Invasion გავაკეთეთ.
საუკეთესო ევროპელ მსახიობებთან მიმუშავია, თუმცა ვფიქრობ, რომ მერაბ ნინიძე და გიორგი ნაკაშიძე იმავე ბურგჰარტ კლაუსნერისა და კრისტოფ ვალცის სიმაღლეზე დგანან. მერაბს უფრო გაუმართლა – ენის ცოდნის გამო, უცხოელი მაყურებელი მას იცნობს. თუმცა, ბევრი ქართველი მსახიობია, რომელთანაც სიამოვნებით ვიმუშავებდი.
რა კრიტერიუმებით ირჩევთ მსახიობს?
ერთი კონკრეტული წესი არ გამაჩნია. მაგალითად, ლაშა ბაქრაძე „დაკარგულ მკვლელებში” შეუცვლელი იყო. სხვა საქმეა ბურგჰარტ კლაუსნერი, მერაბ ნინიძე, გიორგი ნაკაშიძე – ისინი პროფესიონალი მსახიობები არიან, თუმცა ზოგჯერ როლს სწორედ ლაშასნაირი სახასიათო პერსონაჟი უფრო უხდება. ყველაფერს კონკრეტული შემთხვევა განსაზღვრავს, ფილმს უნდა „მოუხდეს”. Invasion-ში როლი მერაბისთვის დაიწერა, თუმცა ახალი სცენარი ლაშა ბაქრაძისთვის დავწერე.
ხშირად ჩნდებით ხოლმე თქვენს ფილმებში...
კი, თუმცა რეალური როლი მხოლოდ „მედიატორში” შევასრულე. „დაკარგულ მკვლელებში” დუშიცა როლი არ არის, ერთგვარი გაელვებაა – აჩრდილივით. ხანშიშესული ქალის ეს როლი ჩაფიქრებული არ ყოფილა, უბრალოდ აღმოჩნდა, რომ დუშიცას თამაში არავის უნდოდა. ბოლოს, ხუმრობით ვთქვი – ვითამაშებ. აი ასე, გავიკეთე გრიმი და უცებ გავხდი დუშიცა.
თქვენი ორი ქართული ფილმი, „რევერსი” და „მედიატორი”. პირველი მათგანი, რომელიც, ასე ვთქვათ, ნაკლებად სერიოზულ პროექტად აღიქმებოდა – ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე სკანდალურ ქართულ ფილმად იქცა; განსხვავებით ქართული კინოინდუსტრიის კვალობაზე საკმაოდ მაღალბიუჯეტიანი „მედიატორისგან” – ფილმი, პრაქტიკულად, ჩავარდა. თქვენი აზრით, რამ გამოიწვია ეს?
„სკანდალური” ცოტა გაუგებარი სიტყვაა. „არასერი-ოზულადაც” არავინ მიდგომია „რევერსს”; უბრალოდ, ეს იყო უმოკლეს ვადებში, მცირე ბიუჯეტით გადაღებული ფილმი, რომლითაც გვინდოდა, მაყურებლისთვის საკუთარ თავზე გაცინების საშუალება მიგვეცა. სამწუხარო ისაა, რომ „რევერსის” პოპულარობა არა იმ ანიმაციურმა ელემენტებმა, თემატიკამ, მრავალი განსხვავებული ხერხის შერწყმის მცდელობამ, არამედ ფილმისთვის სრულიად უმნიშვნელო ასპექტმა გამოიწვია.
რაც შეეხება „მედიატორს”, მიჭირს წარუმატებლობის მიზეზებზე საუბარი. ჩემთვის, როგორც რეჟისორისთვის, ამ ფილმზე მუშაობის პროცესი ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო იყო. ის, რაც „მედიატორში” მონტაჟის თვალსაზრისით გავაკეთე, აქამდე არასოდეს მიცდია: ერთი და იგივე ისტორია რამდენიმე გმირის თვალით მოვყევი. მართალი გითხრა, ამ პროექტის წარუმატებლობამ გაკვირვებული დამტოვა. მინდოდა, მეჩვენებინა, თუ როგორ იკვეთება რამდენიმე საინტერესო (ყოველ შემთხვევაში, ჩემთვის) გმირის ცხოვრება კონკრეტულ ვითარებაში და ისე იშლებიან, რომ ერთმანეთის არსებობის შესახებ ვერც კი იგებენ; ამავე დროს, თითოეულ მათგანს საკუთარი ისტორია აქვს. ცხოვრებაშიც ხომ ასე ხდება. შესაძლოა, „მედიატორის” ჩავარდნა ჩვენი მხრიდან კომერციული კინოსა და არტ-ჰაუზის შერწყმის მცდელობამ გამოიწვია – ალბათ, შუალედი ვერ დავიცავით. საკმაოდ ამბიციური ჩანაფიქრი იყო. ფილმზე, შესაძლოა, ვერაფერი ვთქვა, მაგრამ მსახიობები, ობიექტურად, შეუდარებლად თამაშობენ.
თქვენი ნამუშევრების ორი ასპექტი – ხმა და დრამატურგია, რომლებშიც მუდამ აქტიურად მონაწილეობთ: ხშირად, ფილმებს თქვენივე მუსიკა ადევს, სცენარისტიც უმეტესად თვითონ ხართ.
„დაკარგულ მკვლელებზე” მე და გია მირიანაშვილმა ერთად ვიმუშავეთ. „გასროლის შიშის” კომპოზიტორი გიო ცინცაძეა, ჩემი მხოლოდ ერთი თემაა. „კაცი საელჩოდან” საერთოდ მუსიკის გარეშეა. დოგმატურად გამომდის, მაგრამ ჩემთვის იდეალური ფილმი მუსიკის გარეშეა. კინო იმდენად სახიერი ხელოვნებაა, რომ ვიზუალურად და ხმით იდეალურად აწყობილ ფილმს მუსიკა აღარ სჭირდება. თუმცა ჩემს ახალ ფილმში მუსიკა დიდი რაოდენობითაა.
ყველა ფილმს თავისი ხასიათი აქვს. „კაცს საელჩოდან” მუსიკა ზედმეტ ემოციას შესძენდა, რაც არ მჭირდებოდა. „გასროლის შიშს” კი სწორედ ის მელოდია ადევს, რომელიც ამ მდარე ტემპს იდეალურ ლეიტმოტივად გასდევს. Invasion წინა ფილმებისგან სრულიად განსხვავებულია – უკეთესს არ ვგულისხმობ, მაგრამ... ყოველთვის ვცდილობ, რაღაც ახალი გავაკეთო.
შთაბეჭდილება მრჩება, რომ ფილმებში ემოციის გამოხატვას გაურბიხართ.
გეთანხმები. არ მიყვარს, როდესაც ფილმებში ტირიან. ემოცია დაფარული მიყვარს, ისეთი, რომელსაც უნდა მიაგნო. დრამატულ მომენტში თუ ორკესტრს შემოიყვან და რეკვიემს დააკვრევინებ, ნებისმიერი სცენა ემოციური გახდება. მე კი ვცდილობ, მინიმალისტური, ლაკონური ვიყო.
მრავალი რეჟისორისთვის ფინალი დრამატურგიულად კვანძის გახსნაა, ზოგისთვის კი უბრალოდ ამბის დამთავრების საშუალება. როსელინი ამბობდა, რომ მისთვის მნიშვნელოვანი არა დასასრული, არამედ თვითონ პროცესია. თქვენ როგორ აგებთ ამბავს?
ფინალი ძალიან მნიშვნელოვანია. ფილმში „ზღვარზე” ფინალი მთელ ისტორიას თავდაყირა აყენებს. „გასროლის შიშში” ფინალური სცენა კრავს ამბავს. მაინც ფილმზეა დამოკიდებული – ზოგჯერ გაოგნების ეფექტი გჭირდება, ზოგჯერ კი – ლოგიკური დასასრული. ახალ ფილმში ფინალური სცენა უკვე დამონტაჟებული მაქვს, აქ ეს ერთმნიშვნელოვანი დასასრულია. თუმცა Invasion-ზე წინასწარ საუბარი არ მინდა. მირჩევნია, მაყურებელმა თვითონ შეაფასოს. ჩემთვის იდეალური ფინალი მაყურებელში ორ ნაწილად გაყოფილ ეფექტს უნდა იწვევდეს: 1. გაოგნება – „უკვე დამთავრდა?” და 2. რამდენიმე წამის, საათის ან დღის შემდეგ უნდა მიხვდეს, რომ ამბავი სწორედ აქ უნდა დასრულებულიყო.
თქვენს ფილმებში უმეტესწილად მულტინაციონალური პერსონაჟები არიან. გიყვართ კულტურათა აღრევის თემა?
თავისთავად, მეც ხომ ამის ნაწილი ვარ. ვიცი, რას ნიშნავს ემიგრანტობა (დაახლოებით, ათი წელია, გერმანიაში ვცხოვრობ). გარდა ამისა, ბოლო დროს, ევროპა ძალიან მულტიკულტურული გახდა; უკვე აღარ არსებობს „ფრანგული” ან „გერმანული” ისტორია. შესაბამისად, მულტინაციონალური ისტორიების მოყოლა განსაკუთრებით მიზიდავს – მეც ამ გარემოში ვარსებობ და ასე ვთქვათ, „ვგრძნობ”.
თქვენი შემდეგი პროექტი?
სცენარი, რომელიც ლაშა ბაქრაძისთვის დავწერე. ახლა მოლაპარაკების პროცესშია. იყო შანსი, რომ მონაწილეობა ქართულ მხარესაც მიეღო, თუმცა მგონი, ეს ვეღარ ხერხდება. სავარაუდოდ, გადაღება წლის ბოლოსთვის დაიწყება.
