უკრაინის საზღვრებთან რუსი სამხედროებისა და საბრძოლო ტექნიკის თავმოყრა გრძელდება, სიტუაცია კვლავ დაძაბულია და ჯერჯერობით განმუხტვის შესაძლებლობა არ ჩანს. პარალელურად, ამ საკითხის გარშემო გაუარესდა ურთიერთობა ვაშინგტონსა და მოსკოვს, NATO-სა და რუსეთს შორის. არსებობს შიში, რომ რუსეთი უკრაინაში შეჭრას აპირებს.
ამ კრიზისთან დაკავშირებით ტაბულა ესაუბრა გამოცემა New Lines-ის დამფუძნებელ რედაქტორს და საინფორმაციო სამსახურის ხელმძღვანელს, The Daily Beast-ის რედაქტორს, ავტორს, გამომძიებელ ჟურნალისტს და ფონდის თავისუფალი რუსეთი სპეციალური გამოძიებების ხელმძღვანელს მაიკლ ვაისს.
ყველაზე აშკარა შეკითხვით დავიწყებ, ემზადება რუსეთი უკრაინაში შეჭრისთვის თუ ეს ესკალაცია საშუალებაა, დასავლეთს დათმობებზე წასვლა აიძულოს? რამდენად მოსალოდნელია, რუსეთი უკრაინაში შეიჭრას?
ამ კითხვაზე მეც ბევრს ვფიქრობ. ბოლო თვეების განმავლობაში ცოტათი სკეპტიკურად ვიყავი განწყობილი, რომ პუტინი ამ ნაბიჯს გადადგამდა, რადგან განახლდა მოლაპარაკებები NATO-ს გაფართოებაზე – ფაქტობრივად, რევიზიონისტული ისტორია, როგორ დასრულდა ცივი ომი. თუ რუსეთს მტკიცედ აქვს გადაწყვეტილი სამხედრო ოპერაცია, ეს ყველაფერი არარელევანტურად ჩანს, არა? მაგრამ პრეზიდენტ ბაიდენთან და NATO-სთან "საქმის გარჩევის" პარალელურად, რუსებმა მხოლოდ გაზარდეს საკუთარი შენაერთების რაოდენობა უკრაინის საზღვრებთან. გუშინ ევროპული სადაზვერვო სამსახურის წარმომადგენელს ვესაუბრე, რომლემაც თქვა, რომ სამხედროების და სამხედრო ტექნიკის ეს რაოდენობა, საომარი არქიტექტურა, რომელიც ამ კრიზისში რუსეთმა გამოიყვანა, ბოლო 30 წელია, არ გვინახავს. რუსეთის ფედერაციის თითოეული სამხედრო ოლქის შემადგენელი ნაწილები უკრაინის საზღვრებთან გადაჰყავთ. თუ მხოლოდ რაღაცის დამტკიცებას ცდილობ, ეს ცოტათი ზედმეტია.
მეორე მხრივ, ვესაუბრები ჟურნალისტებს მოსკოვში, ადამიანებს, რომლებიც იკვლევენ მედიაში დეზინფორმაციას, მედიის ენას და ისინი ამბობენ, რომ თუ ომი ახლოვდება, ხალხს მისთვის არ ამზადებენ. რუსეთის შიგნით არ ისმის, რომ უკრაინა მტერია, რომ მათ მხარს უჭერს მწყალობელი ამერიკის იმპერია და რომ რუსეთმა უნდა იომოს – სიჩუმეა.
მსგავსი მდგომარეობაა უკრაინაშიც. ოფიციალური პირები, მათ შორის, პრეზიდენტი ზელენსკი, ფაქტობრივად, ამბობენ, რომ განსაკუთრებული არაფერია, პანიკაში ნუ ჩავცვივდებით, ამ თამაშს რუსები სულ თამაშობენ და, სხვათაშორის, უკრაინა ისედაც ომის მდგომარეობაშია რუსეთთან.
ასევე, პუტინისთვის ბევრი შემაკავებელი ფაქტორი არსებობს. მართალია, არ ვიცით, რა იქნება მოქმედების სრული მასშტაბი და პარამეტრები, იქნება ეს სრულმაშტაბიანი შეჭრა, ოკუპაცია და კიევზე მარში მთავრობის დასამხობად? ეს საკმაოდ დიდ ძალისხმევას მოითხოვს რუსეთისგან და მგონია, უკან შეუბრუნდებათ. უკრაინელები პარტიზანულ ბრძოლას დაიწყებენ. აშშ-დან გვესმის, რომ CIA, ამერიკული ორგანიზაციები, სწორედ ამაში წვრთნინდნენ უკრაინელებს, რათა, ფაქტობრივად, ძალა გამოწურონ რუსეთის სამხედრო ძალებს. არ მინდა ხოლმე თქმა, რომ რუსეთი იზოლირებული იქნება, რადგან ის მუდმივად ისე იქცევა, რომ, წესით, სრულიად იზოლირებული უნდა იყოს, მაგრამ რაღაცნაირად მაინც ჰყავთ გავლენიანი მეგობრები, განსაკუთრებით გერმანიასა და საფრანგეთში, მაგრამ საერთაშორისო ასპარეზზე ევროპულ ქვეყნებს გაუჭირდებათ, მხარი არ დაუჭირონ აშშ-ს მასობრივ სანქციებს. მასობრივ სანქციებში ვგულისხმობ სრულიად დამხშობ სანქციებს ენერგოსექტორში, საბანკო სექტორში, სადაზღვეო სექტორში, რუსეთის გაგდებას SWIFT-ის ფინანსური სისტემიდან... ჩემთვის და მრავალისთვის, ვინც აკვირდება კლეპტოკრატიულ სფეროს, ასევე ალექსეი ნავალნისთვის, ყველაზე კარგი იქნებოდა რუსეთისთვის დარტყმა იქ, სადაც ყველაზე მტკივნეულია, ანუ დარტყმა ოლიგარქებზე. მათზე, ვინც ანტიკორუფციულმა ფონდმა გამოააშკარავა. ეს ისედაც უნდა გავაკეთოთ. იმის გათვალისწინებით, რა აქვთ გაკეთებული და როგორ ეხმარებოდნენ ამ რეჟიმს მკვლელობებში, ქიმიური იარაღით თავდასხმებსა და ა.შ. არ უნდა ველოდოთ ომის საფრთხეს, რათა ოლიგარქები მიზანში ამოვიღოთ. ბევრია დასავლეთის არსენალში ისეთი, რაც თუ პუტინის შეკავებისთვის ვერა, მისი ცხოვრების ჯოჯოხეთად ქცევისთვის გამოდგება.
ჩვენ ვნახეთ პრეზიდენტი ბაიდენის კომენტარი, რომ თუ მცირე შეჭრა მოხდებოდა განსხვავებული პასუხი იქნებოდა – ამან ძირითადად საზღვარგარეთ დიდი სკანდალი გამოიწვია, მაგრამ რასაც ამბობს, პოლიტიკის დებატის კუთხით, უბრალოდ, ფაქტია. კიევზე მარშს სხვანაირი პასუხი მოჰყვება, ოკუპირებულ ტერიტორიებზე შესვლას, უკრაინის თავდაცვის ძალებზე თავდასხმასა და შემდეგ უკან დაბრუნებს კი – სხვანაირი. არ ვარ დარწმუნებული, რომ, ჯერჯერობით, პუტინმაც კი იცის, რას გააკეთებს. თუმცა, ნამდვილად ავისმომასწავებელია იმის ხილვა, თუ რა ძალების მობილიზება ხდება საზღვართან ბოლო ექვსი თვის განმავლობაში.
თქვენც ახსენეთ, პრეზიდენტმა ბაიდენმა თავის გამოსვლაში ერთმანეთისგან გამიჯნა მცირე შეჭრა და შეჭრა, მიანიშნა, რომ შეიძლებოდა ამ შემთხვევებში სხვადასხვა პასუხი ყოფილიყო. ხომ არ არის ეს მწვანე შუქი ვლადიმირ პუტინისთვის, შეიჭრას უკრაინაში?
რთულად მჯერა, რომ ბაიდენი ეტყოდა პუტინს – "მობრძანდით, ბატონო ვლადიმირ". ეს არის ადამიანი, რომელიც 30 წელზე მეტია, თავისი პოლიტიკური კარიერის განმავლობაში, ცნობილია უხერხული კომენტარებით. მე მოვუსმინე ამ კონკრეტულ გამოსვლას და წავიკითხე განცხადებაც, რათა დავწრმუნებულიყავი, რომ სწორად გავიგე. სიტყვებს თუ გავაანალიზებთ, საკითხი დგას ასე: რას გავაკეთებთ რუსეთთან დაკავშირებით, დამოკიდებულია იმაზე, თუ რას გააკეთებს თავად რუსეთი. ჩამოვაყალიბებდი თუ არა მეც მსგავსად სათქმელს? არა. იყო ეს ცოტათი სამარცხვინო? ნამდვილად. მაგრამ არ მგონია, რომ ეს რაღაც ისეთი იყო, რაც კრემლში ჯერ არ იცოდნენ. უნდა გავითვალისწინოთ, რა გზავნილები და კომუნიაცია არის დახურულ კარს მიღმა, რაც საჯაროდ ხელმისაწვდომი არაა.
ერთ-ერთი, რაც საკმაოდ გამაღიზიანებლად მიმაჩნია ამ დებატის გარშემო არის ის, რომ ვხვდებით პოლიტიკის ანალიტიკოსებს, რომლებიც ამბობენ, აი, NATO-მ რომ წევრობაზე უარი უთხრას საქართველოს და უკრაინას, ამ მდგომარეობაში არ ვიქნებით. პირველ რიგში, NATO ასე არ იქცევა, ის კატეგორიულად არასდროს არაფერს გამორიცხავს. სამხედრო ალიანსი ამისთვის არ არის შექმნილი, ეს არ არის პროტოკოლის ნაწილი. მეორე – შეუძლებელია, რომ ბილ ბარნსი, ტონი ბლინკენი ან ნებისმიერი, ვისაც ადმინისტრაცია ირჩევს მოსკოვთან კომუნიკაციისთვის, დახურულ კარს მიღმა არ ამბოდეს იმას, რაც ისედაც ცხადია, რომ 2008 წლის შემდეგ NATO-ში უკრაინის გაწევრიანებასთან დაკავშირებით წინსვლა არ ყოფილა. განვითარდა თანამშრომლობა აშშ-სთან და დიდ ბრიტანეთთან უშიშროების და თავდაცვის საკითხებში და, სხვათაშორის, ეს ყველაფერი გამოწვეული იყო რუსეთის აგრესიით. ყირიმი რომ არ ყოფილიყო ოკუპირებული, დონბასში ბინძური ომი რომ არ დაწყებულიყო, სავარაუდოდ, ბოლო დღეებში ვერ ვნახავდით შავ ზღვაში ბრიტანულ თავდაცვის ფრეგატებს, რაც, როგორც ჩანს, ბატონი პუტინისთვის ამ კონფლიქტში კიდევ ერთი პრობლემური საკითხია. პუტინს უყვარს განხეთქილების ჩამოგდება და შემდეგ თქმა, რომ აგრესიული მოქმედების გარდა არჩევანი არ აქვს. დასავლეთს შეუძლია ითამაშოს მისი პირობებითა და წესებით, ან უბრალოდ თქვას: არა, ბოდიში, შენ ვერ გვიკარნახებ, როგორ ვიმოქმედოთ ჩვენს მოკავშირეებთან და პარტნიორებთან. ვერ გვიკარნახებ, როგორ იმუშაოს ჩვენმა ტრანსნაციონალურმა ორგანიზაციებმა.
ხალხს ავიწყდება, მაგრამ 2000-იანების დასაწყისში, როცა პუტინი პირველად გახდა პრეზიდენტი, ერთ-ერთ შეხვედრაზე მან იკითხა, როგორ გამხდარიყო რუსეთი NATO-ს წევრი. იმ პერიოდში NATO-ს გენერალურმა მდივანმა უპასუხა, რომ არსებობს პროტოკოლი წევრობის განაცხადისთვის. პუტინის პასუხი იყო – "არა, ჩვენ რუსეთი ვართ, რიგის თავში ჩაგვაყენეთ და შემოგვიშვით". იმის კვალობაზე, რომ NATO უნდა იყოს ორგანიზაცია, რომელსაც სრული გავლენა აქვს რეგიონზე და რუსეთის კართან სამხედრო ძალებს აბანაკებს, ხალხს ავიწყდება, რომ იყო დრო, როცა თავად პუტინს სურდა, ან სულ მცირე, ამბობდა, რომ სურდა, NATO-ში გაწევრიანება. რუსეთი რომ უფრო ნორმალური, დემოკრატიული კურსით განვითარებულიყო, რომ გამხდარიყო ისეთი, რისი იმედიც ბევრს ჰქონდა 1989-1991 წლების შემდეგ, ახლა შეიძლება სერიოზულად გვქონოდა ეს განხილვა.
სწორად იქცეოდა დასავლეთი ბოლო თვეების განმავლობაში? ოთხიანზე. ვფიქრობ, კარგია, რომ ამ მობილიზაციაზე განგაში ადრევე დაიწყო. ამან აიძულა ევროპა და აშშ, სერიოზულად მოჰკიდებოდნენ საკითხს. არსებობს კონსენსუსი, რომ ეს სერიოზული საკითხია და არსებობს კონსენსუსი, რომ იქნება სანქციები, თუ რუსეთი ამ ნაბიჯს გადადგამს. რა სანქციებს გამოიყენებენ დიდწილად დამოკიდებული იქნება იმაზე, თუ რა მოხდება.
თქვენ ახსენეთ სანქციები, დასავლეთი დაგვპირდა აქამდე უპრეცედენტო სანქციებს და უკრაინაში შეჭრის შემთხვევაში რუსეთს "საშინელი საფასურით" დაემუქრა. როგორ ფიქრობთ, ეს საკმარისია რუსეთის შეკავებისთვის?
ვფიქრობ, რომ ხშირად ვიყენებთ მოძველებულ ლექსიკონს ამ საკითხების განხილვისას. შეკავებს სანქციები რუსეთს შეჭრისგან? შეიძლება. შეიძლება, პრეზიდენტმა ბაიდენმა ახლავე დაურეკოს პუტინს და უთხრას – "აი, სია, რას გავაკეთებთ. ერთი ნაბიჯი საზღვარს იქით და ამ ადამიანებს ამოვიღებთ მიზანში. არ გავჩერდებით, სანამ შენს ძალებს არ გაიყვან ქვეყნიდან". შეუძლია, უფრო შორსაც წავიდეს და ყირიმის დატოვებაც მოსთხოვოს. შეეშინდება პუტინს და მიხვდება, რომ აშშ-მ ძალა იპოვა და რუსეთი ახალ რეალობის წინაშეა? შეიძლება. მიიღებს ამას გამოწვევად და გადაწყვეტს, რომ ამერიკელებს ჭკუა ასწავლოს და მაინც შეიჭრას უკრაინაში? ასევე შესაძლებელია. საკითხი იმდენად არ ეხება შეკავებას, რამდენადაც რუსეთის შესაძლებლობების ამოწურვას, სტრატეგიული მიზნების მიღწევაში ხელის შეშლას. რა არის მათი სტრატეგიული მიზანი უკრაინაში? რეჟიმის შეცვლა, ამ მთავრობის თავიდან მოშორება. რუსეთი ამას ვეღარ შეძლებს ჩვეული მეთოდებით – გავლენებით ვაჭრობით, კორუფციით, დეზინფორმაციით. ზელენსკი უფრო ქორული გახდა, უფრო მეტად ეწინააღმდეგება კრემლს. უკრაინელი ხალხის ეროვნული თვითშეგნება სრულიად არის გამყარებული, უკრაინელები არასოდეს ყოფილან ასე მტრულად განწყობილი რუსეთის მთავრობის მიმართ. ვფიქრობ, პუტინმა ეს იცის. სტრატეგიული მიზნების მიღწევისთვის მას შეზღუდული დრო აქვს. საუკეთესო რამ, რაც აშშ-ს შეუძლია გააკეთოს, არის ხელი შეუშალოს ამ მიზნების მიღწევაში. თუ რუსეთს შეუძლია გადაწყვიტოს, რომ შეიძლება ქვეყნის დაპყრობა, რომელიც უფრო პროდასავლური, პროამერიკული რუსეთის მტრული განწყობის შედეგად გახდა, მაშინ ეს პრობლემას ქმნის არა მხოლოდ რუსეთის ე.წ პერიფერიისთვის, არამედ მთლიანი საერთაშორისო სისტემისთვის.
სად არის NATO? სად არის აშშ? ასეთი პროცესები მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ უნდა დასრულებულიყო. ახლა უფლებას ვაძლევთ, სამყაროს მოწყობაზე ჩვენს წარმოდგენაში ეს საკითხები დაბრუნდეს. ეს ძალიან სახიფათო ფენომენია. არა მხოლოდ აშშ-სთვის, არამედ ევროპისა და მსოფლიოსთვის. ვფიქრობ, აქ უნდა იყოს ხაზი გავლებული. "კარგი ბატონო ვლადიმირ, თავი მოუყარეთ არმიას უკრაინის საზღვარზე, ალბათ, გამოიყენებთ, მაგრამ პასუხი იქნება სწრაფი და მკაცრი. ვერ მიაღწევთ მიზნებს, გამოიწვევთ კრიზისს რუსეთის შიგნით, შეგხვდებათ ძლიერი წინააღმდეგობა უკრაინული მხარისგან და სანამ არ გაჩერდებით, ეკონომიკურად თქვენი ქვეყნის განადგურებას დავიწყებთ". პასუხი ისეთი უნდა იყოს, რომ ჩიტი ბრდღვნად არ ღირდეს.
ფიქრობთ, რომ ასე უნდა მოიქცეს დასავლეთი, რათა შეაჩეროს ეს და ნებისმიერი მომავალი აგრესია?
უნდა აჩვენოს, რომ სერიოზულად არის განწყობილი. ვფიქრობ, ამერიკის საგარეო პოლიტიკის პრობლემაა, რომ ის კაბუკის ცეკვას ჰგავს და ეს უკვე რამდენიმე ათწლეულია, ასეა. გვაქვს რიტორიკა, სიმბოლიზმი, მოქმედებებს ვასრულებთ, მაგრამ, რეალურად, ამ ყველაფერს ზურგს არ ვუმაგრებთ. იყო წითელი ხაზები სირიაში ქიმიური იარაღის გამოყენებაზე – სირიაში ქიმიური იარაღის გამოყენება არ შეწყვეტილა. ეს აჩვენებს, რომ აშშ განსაკუთრებულად სერიოზულად არ უდგება იმას, რასაც ამბობს. ყირიმისა და დონბასის ნაწილის მიტაცება არ უნდა მომხდარიყო 21-ე საუკუნეში, მაგრამ მოხდა. დასავლეთის პასუხი იყო რეაქციული, მაგრამ არა კატეგორიული, რომ ასეთი რამ არ უნდა ხდებოდეს. ყირიმის ოკუპაცია იყო ანშლუსი 21-ე საუკუნეში ევროპის მიწაზე.
რამდენიმე "ცუდ ბიჭს" და რამდენიმე ბანკს სანქციები დავუწესეთ, მაგრამ არაფერი ისეთი, რაც რეალურად დააზარალებდა რუსეთის ეკონომიკას, შეცვლიდა რუსეთის გათვლებს. რა შედეგების გადატანა მოუხდა პუტინს? დასავლეთი მას მაინც ხვდება, ატარებს სამიტებს, რუსეთი რჩება სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციის წევრად.
ჩემი აზრით, ეს უნდა იყოს პასუხი. სამწუხაროდ, ამას უნდა გაუძღვეს აშშ. რამდენიც არ უნდა ვისაუბროთ ევროპულ სუვერენიტეტზე, ევროპულ ჰეგემონიაზე, ევროპელები ამას თავად ვერ მიაღწევენ. ისინი ელიან ამერიკის წინამძღოლობას. პირდაპირ რომ ვთქვა, მიზეზი, რის გამოც გრძნობენ, რომ საკუთარი ბედზე თავად უნდა აიღონ პასუხისმგებლობა და ამერიკული მოდელისგან განცალკევებით იყვნენ, ისაა, რომ გრძნობენ, აშშ უკან იხევს მათი მსოფლმხედველობისგან და მათი სივრცისგან. თუ საერთაშორისო ასპარეზზე აშშ ასე ჩანს, არავის უნდა გაუკვირდეს, რომ რუსეთი ასე იქცევა. რუსეთი სისუსტეს, მოწყვლადობას ან კიდევ უარესს, გულგრილობას გრძნობს. კარგი იქნებოდა, აშშ-ს დაერწმუნებინა საკუთარი ხალხი, რომ უკრაინა მნიშვნელოვანია, მაგრამ ამას არ ვაკეთებთ. უკრაინა, თითქოს, ყურადღებას ფანტავს. რეალური სტრატეგიული გამოწვევა მომავალ 25 წელში ჩინეთის გაძლიერება იქნება, დიდი კონტიგენტია ბაიდენის ადმინისტრაციაში, რომელსაც რუსეთი სულაც არ ადარდებს, ხედავს მას გარდამავალ ძალად, დაბრკოლებად, რომლის შეკავებაც შესაძლებელია. მე ამ პოზიციას არ ვეთანხმები, მაგრამ მე უმცირესობაში ვარ.
თქვენ ახსენეთ დასავლეთის მიდგომის სისუსტე, ხედავთ უფრო ფართო კულტურულ, პოლიტიკურ და სოციალურ კრიზისს დასავლურ საზოგადოებაში, რომელიც შეიძლება ამ სისუსტის განმაპირობებელი იყოს?
ბოლო წლებში ამერიკა კულტურულად ყველაზე დაბალ ნიშნულზეა. ჩვენი პოლიტიკური ინსტიტუტების განადგურების საფრთხე არსებობს. შეხედეთ თუნდაც რამდენი ადამიანი არ იცრება. როდის დადგა ეს საკითხი? კონსპირაციის თეორიები ყოველთვის არსებობდა, მაგრამ ახლა ელექტორატის ძალიან დიდ ნაწილს მტკიცედ სჯერა, რომ ის, რასაც ხალხი წლები აკეთებდა ვირუსებისგან თავდაცვისთვის, რაღაცნაირად უფრო საშიშია, ვიდრე ავადმყოფობა. ეს არ მესმის.
გვაქვს დიდი პოლიტიკური დებატი რასიზმზე, პოლიტკორექტულობაზე, რაც არღვევს ქვეყნის ერთობას. რაც შეეხება ლიბერალური დემოკრატიის მხარდაჭერას, არის მხოლოდ ერთი სუსტი პარტია, ბევრი ნაკლოვანებით, რომელიც, სავარაუდოდ, კონგრესის ორივე პალატას დაკარგავს და, შეიძლება, პრეზიდენტობაც დაკარგოს. ვიხილავთ მეორე პარტიის დაბრუნებას, რომელსაც ინსტიტუციურად, რაღაც მხრივ, არაუშავს და საგარეო პოლიტიკის კუთხით კარგიც კი არის, მაგრამ შეპყრობილია ყოფილი პრეზიდენტის პიროვნების კულტით. აშშ-სთვის ძალიან სახიფათო დროა, მაგრამ რაზეც ვსაუბრობ, სისუსტეზე, ძლიერი პასუხის ნაკლებობაზე, ეს წინ უსწრებს დონალდ ტრამპის პერიოდს, კოვიდის პერიოდს. მე ვახსენე წითელი ხაზები სირიაში. უფრო უკანაც შეიძლება წასვლა.
არის ეს გვიანი პერიოდის "ამერიკული იმპერიის" დაცემის სიმპტომი? თუ უბრალოდ ადამიანებმა, რომლებიც ხელისუფლების უმაღლესი დონეების მმართველ პოზიციებზე არიან, არ იციან რას ლაპარაკობენ ან არც ისე კარგად ასრულებენ საკუთარ სამუშაოს? მაშინ, როცა ჩვენი მოწინააღმდეგეები არ იცვლებიან. უმაღლეს დიპლომატიურ ან უშიშროების საკითხებში მრჩევლების პოზიციებზე ძალიან იშვიათად ნიშნავენ ახალ ადამიანებს. ერთი და იგივე ხალხი რჩება ერთსა და იმავე პოზიციებზე ძალიან დიდი ხნით. მათ იციან, რა სურს მათ უფროსს, როგორ ფიქრობს. ისინი 20 წელზე მეტია ერთსა და იმავე მოწინააღმდეგეებს უმკლავდებიან.
უკრაინაში ამ კრიზისამდეც სოციალურ მედიაში ვხედავდით ადამიანებს, რომლებიც ამბობენ, რომ რუსეთი მართალია, ის, თუ როგორ იქცეოდნენ აშშ და მისი მოკავშირეები ცივი ომის შემდეგ, იყო ტრიუმფალისტური, ქედმაღლური, სულელური. ისინი ამბობენ, რომ პოსტსაბჭოთა რესპუბლიკებისთვის არ უნდა მიგვეცა NATO-ში შესვლის უფლება, ეს ყოველთვის იქნებოდა პროვოკაცია მოსკოვისთვის. ეს ადამიანები, რომლებიც პუტინის მოქმედებებს ხსნიან, ცდილობენ ჩვენი ეროვნული უშიშროების და საგარეო პოლიტიკის გრამატიკაში რუსეთის პერსპექტივა შემოიტანონ. იქნებ ეს მხარე იმარჯვებს? არ ვიცი. ამერიკაში არსებობს ერთგვარი გადაღლა საზღვარგარეთით. შეხედეთ ავღანეთიდან გასვლის ჩავარდნას. 20-წლიანი პროექტია და ისევ იქ ვართ, საიდანაც დავიწყეთ. ამას აქვს საზოგადოებაზე და ამომრჩეველზე საკმაოდ ძლიერი დემორალიზაციის ეფექტი. ყველა ეს ომი, ინტერვენცია, ექსპერიმენტები ახლო აღმოსავლეთში ჩავარდა. ერთი სფერო, რომელიც თითქოს კარგად ვითარდებოდა, ევროპაში ლიბერალური დემოკრატიების აღმავლობა იყო, მაგრამ აქაც უკუსვლაა. შეხედეთ პოლონეთს, უნგრეთს, დიდი ბრიტანეთის ნაწილს. ვფიქრობ, შესაძლებლობებით სავსე დროა რუსეთისნაირი რევანშისტი ქვეყნისთვის, პირველმა შეცვალოს რუკა. ვფიქრობ, პუტინმა იცის, რომ შეუძლია, თუ ყველაფერს ვერა, მიზნების ნაწილს მიაღწიოს.
რუსეთის ნებისმიერი აგრესია საფრთხეს ქმნის რეგიონში. საქართველო ამ მოვლენებთან ალბათ განსაკუთრებით ფრთხილად უნდა იყოს, იქიდან გამომდინარე, რომ მისი 20% ოკუპირებულია. რა გავლენა შეიძლება ჰქონდეს უკრაინაში აგრესიას საქართველოზე? რა უნდა გააკეთოს საქართველომ, განსაკუთრებით, იმის გათვალისწინებით, რომ რუსეთი NATO-სგან 2008 წელს ბუქარესტის სამიტზე დადებულ პირობების უკან წაღებას ითხოვს?
საქართველო ყოველთვის იყო ერთგვარი იადონი მაღაროში. პირველი მსხვერპლი იყო იმავე სცენარის, თუმცა, ამ შემთხვევაში მგონია, რომ რუსეთმა შეძლო სტრატეგიული მიზნის მიღწევა სამხედრო აგრესიის გაგრძელების გარეშე. 2008 წლის ომი, შესაძლოა, პუტინისთვის სასურველზე ნაადრევად დასრულდა და ეს მედვედევით უკმაყოფილების დიდი მიზეზი იყო. 2008 წლის ომი ასევე გახდა რუსეთის სამხედრო რეფორმების მიზეზი. თუმცა, პოლიტიკური სიტუაცია ახლა საქართველოში ისეთია, რომ რუსული გავლენა და რუსეთის მიერ სახელმწიფოს მიტაცება წარმატებული იყო.
ერთი შემთხვევა, რომელთანაც ჩემი საქმიანობის დროს მქონდა შეხება, ბერლინში ზელიმხან ხანგოშვილის მკვლელობაა. ადამიანი, რომელიც ჩემ მიერ გამოკითხული ქართველი ოფიციალური პირების თანახმად, იყო საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს დაზვერვის წევრი, ფაქტობრივად, ქართველი ჯაშუში, არა უბრალოდ დევნილი და ჩეჩნეთის ომის ვეტერანი, არამედ ქართველი ჯაშუში, რომელიც დღისით, მზისით გერმანიის მიწაზე მოკლა FSB-ს აგენტმა. თბილისის პასუხი რა იყო ამაზე? არაფერი, სრული სიჩუმე. წარმოგიდგენიათ, რომ რომელიმე სხვა სახელმწიფოს აგენტი მოკლას მტრულად განწყობილმა სახელმწიფომ და მისი პასუხი ასეთი იყოს? ეს მოხდა პუტინის საამებლად. სამწუხაროდ, საქართველოში პოლიტიკური ლანდშაფტი არის ძალიან კომფორტული კრემლისთვის, პუტინი მიიჩნევს, რომ ეს საკითხი მოგვარებულია. მან ვერ შეძლო იმავეს მიღწევა უკრაინაში ტერიტორიის ნაწილის ოკუპაციით. პოლიტკურად მან ვერ გაარღვია ეს კედელი. ეს კედელი კიდევ უფრო მაღალი და სქელი გახდა ბოლო 8 წელიწადში. ამიტომ ახლა ფიქრობს, რომ დროა, მიზნებს სამხედრო გზებით მიაღწიოს.
რაც შეეხება უკრაინაში შეჭრას ან პროვოკაციას რა მნიშვნელობა ექნება საქართველოსთვის, არ ვიცი, პირდაპირ რა გავლენა ექნება. შეიძლება იყოს დევნილების კრიზისი უკრაინიდან? სავარაუდოდ, კი, საქართველოში წამოვლენ? სავარაუდოდ, არა, ალბათ, აღმოსავლეთ ევროპაში წავლენ. არ მგონია, რომ საქართველოზე იქნება პირდაპირი გავლენა. გარდა იმისა, რომ ასე თამაშობს რუსეთი და სამწუხაროდ, ასე კარგავს დასავლეთი პარტნიორებს.
ხომ არ ფიქრობთ, რომ 2008-ში საქართველოში ომს უფრო მკაცრები შედეგები რომ მოჰყოლოდა, შესაძლოა, უკრაინაში განსხვავებული მდგომარეობა ყოფილიყო 2014 წელს და ახლაც?
პირდაპირ რომ ვთქვა, არ ვიცი. თუ დასავლეთი, კონკრეტულად, აშშ, მისცემს სხვებს უფლებას გადაკვეთონ ნიშნულები სერიოზული შედეგების გარეშე, საერიოზულ შედეგებში ვგულისხმობ იძულებას, რომ ამ ნიშნულს დაუბრუნდნენ, მაშინ არსებობს წარმოდგენა, რომ შეიძლება ამის გაკეთება, მარტო იმიტომ, რომ წინააღმდეგობა არ არსებობს. შეიძლება, საქართველოში მოვლენების განვითარებამ გაზარდა მისი სიამაყე და დაუსჯელობის შეგრძნება, როგორც ვახსენე, ვფიქრობ, რომ პუტინმა თავის მიზანს მიაღწია. თუმცა, შეიძლება, ამ შემთხვევებს იზოლირებულად ხედავდეს.
ვფიქრობ, უკრაინას მეტი მნიშვვნელობა აქვს რუსეთისთვის ვიდრე საქართველოს – ისტორიულად და ახლანდელ პოლიტიკურ ლანდშაფტში. ეს არ არის ქვეყანა, რომლის დაკარგვის ფუფუნებაც აქვს რუსეთს. თუ წაიკითხავთ პუტინის ისტორიული კონსპირაციებით სავსე ესეს, ის, ფაქტობრივად, ამბობს, რომ ეს არის ერთი ქვეყანა. ასეთი ესე მას საქართველოზე არასოდეს დაუწერია.
ირონიული ის არის, რომ პუტინის სიტყვებს თუ მივიღებთ, რომ არ არსებობს უკრაინა და ეს ყველაფერი რუსეთის ნაწილია, ის, ფაქტობრივად, საკუთარ ხალხს უცხადებს ომს. მისი მემკვიდრეობა იქნება "სამოქალაქო ომი" ტერიტორიაზე, რომელიც თავად მოხაზა "რუსეთად", საკუთარი ხალხის გაბრაზება, დიპლომატიურად საკუთარი თავის იზოლაციაში მოქცევა, ეკონომიკური ზარალი და ცნობილი იქნება როგორც ადოლფ ჰიტლერი, იქიდან გამომდინარე, როგორც ცდილობს საკუთარი მიზნების მიღწევას ძალის გამოყენებით. პუტინი დააკარგვინებს რუსეთს უკრაინელ ხალხს, რაც უკვე მოხდა. Молодец, ესაა შენი მემკვიდრეობა.
შეიძლება ასე არ აღიქვამს, შეიძლება, ფიქრობს, რომ აიღებს უკრაინას, აქცევს მას დიდი რუსეთის ნაწილად და ისე მოექცევა, როგორც ჩეჩნეთს. თუ ასე ფიქრობს – კარგი. არის ერთი გამოთქმა, რომელსაც ნაპოლეონს აწერენ, მაგრამ ალბათ მისი დამკვიდრებული არ არის, როცა ხედავ, რომ შენი მტერი შეცდომებს უშვებს, ხელს ნუ შეუშლი. მე ვხედავ, რომ პუტინი ახლა რამდენიმე შეცდომას უშვებს და არ მინდა, რომ ხელი შევუშალოთ.
შევხედოთ უკვე რა გააკეთა – ჩამოიშორა შიდა ოპოზიცია, ოკუპირებული აქვს ტერიტორიები სხვადასხვა ქვეყანაში , მათ შორის საქართველოში, აკავშირებენ ბევრ სხვადასხვა საერთაშორისო პრობლემასთან, ირანშის ბირთვულ საკითხთან, სირიის ომთან. პუტინის პოსტერები კაიროში სისის გვერდზე საამაყო ადგილასაა გამოფენილი. რუსეთისთვის ბევრის მიღწევა შეძლო. უნდა, რომ პოტენციურად ამ მიღწევის დიდი ნაწილი დაკარგოს? ან გამოიწვიოს უზარმაზარი უარყოფითი რეაქცია ქვეყნის შიგნით და გარეთ სულელური ქმედებით?
