ელენე ხოშტარიამ ევროპული საქართველო 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნებიდან 2 თვეში, 28 დეკემბერს დატოვა, საკუთარ საპარლამენტო მანდატზე უარი თქვა და ახალი პოლიტიკური მოძრაობა დროა დააფუძნა.
2021 წლის არჩევნებზე ის თბილისის საკრებულოში დროას სიის პირველი ნომერი და ოთხი ოპოზიციური პარტიის საერთო მაჟორიტარი დეპუტატობის კანდიდატია გლდანში. ოპოზიციის გამარჯვების შემთხვევაში ის ასევე თბილისის საკრებულოს თავმჯდომარეობის შეთანხმებული კანდიდატია.
რა მიზნები აქვს მის პლატფორმას 2021 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებზე, რა კითხვები აქვს არჩევნების ლეგიტიმურობასთან დაკავშირებით და როგორ აპირებს ხმების დაცვას – ამ და სხვა თემებზე ელენე ხოშტარია ტაბულას ესაუბრა.
თქვენი ახალდაფუძნებული პარტია დროა ამ არჩევნებზე პირველად იყრის კენჭს. რა მიზანი გაქვთ ამ არჩევნებისთვის – გარდა საერთო ოპოზიციური მიზნისა.
სიმართლე რომ გითხრათ, უშუალოდ ეგოისტურად ამ პლატფორმის ინტერესებიდან რომ გამოვსულიყავით, შეიძლება, არც მიგვეღო მონაწილეობა ამ არჩევნებში. პრაქტიკულად ურესურსოდ გადავვარდით ამ არჩევნებში და ძალიან ბევრი რისკი გავიღეთ, იმიტომ, რომ სასურველი არ არის, რომ წინასაარჩევნოდ მხოლოდ ერთი თვე გქონდეს მოსამზადებლად. ელემენტარულად ნომერი არ იცის ხალხმა პარტიის და ხალხი. თვითონ პლატფორმისთვის დიდი რისკი იყო. ნორმალურ სიტუაციაში, უფრო დალაგებულად ჯერ ავეწყობოდით და მერე მივიღებდით არჩევნებში მონაწილეობას.
კიდევ ერთი გამოწვევა, რაც უშუალოდ ჩვენი პლატფორმისთვისაა, როდესაც შენ ხარ კოალიციაში, შენი იდენტობის გამოკვეთა რთულია ხოლმე და ამიტომ ასე ვიწროდ რომ შევხედოთ, კოალიციაში ყოფნა საუკეთესო ვარიანტი ჯერ კიდევ იდენტობის არმქონე პარტიისთვის პრობლემური ყოფილიყო.
მაგრამ იმდენად დიდია ახლა ამოცანა, იმდენად დიდია კოალიციის აუცილებლობა, იმდენად დიდია ცვლილების აუცილებლობა, რომ პრაქტიკულად ამაზე არც გვიფიქრია და რაღაცნაირად ასე გადავეშვით პირდაპირ არჩევნებში.
ამომრჩევლების რაოდენობის კუთხით, ვაკის ოლქი ყოველთვის ითვლებოდა თქვენთვის საკვანძო ოლქად, რატომ გადაწყვიტეთ, წელს გლდანში გეყარათ კენჭი?
ვაკიდან არსად წასვლას არ ვაპირებ. ჩემთვის პრინციპული იყო, რომ ვაკეში ყოფილიყო დროას წარმომადგენელი, იმიტომ, რომ მართლა ბევრი მაქვს აქ ნამუშევარი. მე თვითონაც იმ პრობლემებზე მუშაობას, რაც ამდენი თვის განმავლობაში შევისწავლე, არც გამიჩერებია იმის გამო, რომ სხვაგან ვიყრი კენჭს. გლდანშიც რომ მივდივარ, იქაც ვამბობ, რომ მე ვაკის პრობლემებიდან, თუ ამ ხალხისგან მოწყვეტას არ ვაპირებ. განსაკუთრებით ამ არჩევნებზე, მაგრამ ზოგადადაც საქართველოში ცოტა პირობითი მგონია ასე უბანზე მხოლოდ მიბმა, მითუმეტეს ძალიან სასაცილო მგონია წარმომავლობით ამის დასაბუთება, რომ აი, მე დავიბადე ვაკეში და ამიტომ უნდა ვიყარო კენჭი აქ.
პრობლემები არის საერთო და თუ სისტემა ყველა მიმართულებით არ შევცვალეთ, არც ვაკეს ექნება პერსპექტივა და არც გლდანს და არცერთ უბანს. თუმცა, გადაწყვეტილება უშუალოდ გლდანში კენჭისყრისა, იმ პირობებში, როდესაც ბათუ ქუთელია დადგა ვაკეში, ეყრდნობა იმას, რომ გლდანმა აჩვენა ძალიან მაგარი შედეგი ბრძოლის, ნიკა მელიას არჩევნებზე, რაც ძალიან აკლია დღეს საქართველოს. იმ უიმედობაში, რომელიც პრინციპში იყო, გლდანში ხალხმა ძალიან მაგრად იბრძოლა და ჩემთვის ძალიან მიმზიდველი და დასაფასებელი იყო ეს მაგალითი. ამიტომ, მე და ნიკამ ერთად გადავწყვიტეთ, რომ ამჯერადაც გლდანში ბოლომდე უნდა გაგვემართა ბრძოლა.
ამასთან, გლდანი ჩემთვის უცხო არ ყოფილა, იმიტომ, რომ 2017 წლიდან ყველა უბანში ვმუშაობ, მათ შორის გლდანიც საკმაოდ კარგად ვიცი, მათ შორის, ბევრი რამ საჯარო არ არის და ყველაფერი არ მიპიარებია, რაც მიკეთებია, თორემ საკმაოდ კარგად ვიცნობ გლდანს.
ოპოზიციური კოორდინაციის მიზანი თქვენ მიერ განისაზღვრა, როგორც "ერთმანეთის კონტროლი".
თუ ყველაფერი ოპოზიციის გეგმის მიხედვით წავა, როგორ აპირებთ, რომ გააკონტროლოთ თბილისის მერი, ნიკა მელია? რა იქნება თქვენთვის წითელი ხაზი?
აქ უნდა გვქონდეს ჩვენ ინსტიტუციური გარანტიები. ჩემი ხასიათი, თუ დამოკიდებულება ერთია, მაგრამ ინსტიტუციური გარანტიებია მნიშვნელოვანი. საკრებულოს ეს ინსტიტუციური გარანტიები აქვს. ეს არის ბიუჯეტის კონტროლი, მშენებლობის კონტროლი, მიწის დაკანონების კონტროლი, ეს არის ბერკეტები, მათ შორის საჯარო მხილების ბერკეტები, რომელიც საკრებულოს გააჩნია, უბრალოდ, არასდროს არავინ არ იყენებს.
როდესაც ჩვენ ვიქნებით ორი სხვადასხვა პარტიიდან, ინსტიტუციურად დაინტერესებული ხარ ამით, იმიტომ, რომ მერე, თუ ნორმალურ დემოკრატიულ პროცესში შევალთ, ჩემი ინტერესი ის კი არ იქნება, რომ ყველამ მოიგოს, ჩემი ინტერესი იქნება, რომ ჩემმა პლატფორმამ, ჩემმა პარტიამ მოიგოს, შესაბამისად, მე მუდმივად ვიქნები კონტროლის რეჟიმში. ამიტომ, უნდა ამოქმედდეს ის ინსტიტუციური ბერკეტები, რაც ჩადებულია კანონმდებლობაში, საკრებულოს არსებობაში და რაც სამწუხაროდ, არ გვქონია, იმიტომ, რომ მუდმივად ერთი პარტია იყო ხელისუფლებაში. ხალხმა არც იცის, რომ საკრებულოს ეს ბერკეტები აქვს.
ნიკა მელიას გამოკვეთილი პოზიცია არ ჰქონია 5-6 ივლისს, როდესაც თბილისი პრაიდს არ მიეცა საშუალება, ესარგებლა გამოხატვის თავისუფლებით. მერად არჩევის შემთხვევაში ფიქრობთ, რომ ის დაიცავს უმცირესობების გამოხატვის თავისუფლებას?
მე ვისურვებდი, რომ ნიკა 6-ში იქ ყოფილიყო – ღიად ვიტყვი, ნამდვილად უნდა ყოფილიყო ნიკაც და აბსოლუტურად ყველაც, თუმცა, მან ეს ახსნა. მაგრამ მიუხედავად ამისა, ფუნდამენტურად ის, რომ ნიკასთვის ადამიანის უფლებები არის მნიშვნელოვანი, ამის მჯერა. ანუ ეს კოალიცია სწორედ ამის გარშემოა შეკრული – ფუნდამენტური საბაზო ღირებულებების გარშემო. მე რომ არ მჯეროდეს, რომ მისთვის მნიშვნელოვანია ადამიანის უფლებები, მაშინ შეუძლებელი იქნებოდა, რომ პასუხისმგებლობა ამეღო ამ კოალიციაზე. იმის იქით ტაქტიკურად ვინ როგორ მოიქცეოდა, განსხვავებები ნამდვილად არის და ეს განსხვავებები შენარჩუნდება. ჩვენ სწორედ ამას ვამბობთ. იგივე ზურაბ ჯაფარიძესთანაც მაქვს ეს განსხვავებები, რომელსაც ჩვენ არ ვმალავთ. თუმცა, იმდენად ეგზისტენციალური საფრთხეები გვაქვს დღეს, რომ მთავარია საბაზო უფლებებზე შევთანხმდეთ.
შეიძლება, შემდეგ კოალიციაში, რომელიც არა ასეთ კრიზისულ სიტუაციაში იყოს, მე სხვა ავარჩიო პარტნიორად. რიგ საკითხებზე მგონია, რომ ჩვენ და გირჩს გაგვიჭირდება კოალიციის შეკვრა. იგივე ენმ-თან შეიძლება სხვა სიტუაციაში კოალიცია არც შეკრა, მაგრამ დღეს იმდენად ეგზისტენციალურია ეს საფრთხე, რომ აქ ეს საბაზო ერთობა ნამდვილად გვაქვს.
გასულ კვირას გამოქვეყნდა ე.წ სუს-ის ფაილები, რამაც საზოგადოება შეძრა მოსმენებისა და თვალთვალის მასშტაბით. თქვენი აზრით, მასობრივი მოსმენების პირობებში ჩატარებული არჩევნები რამდენად შეიძლება ჩაითვალოს ლეგიტიმურად?
ზოგადად, ის, რომ ეს არჩევნები სრულად თავისუფალი ვერ იქნება, ამაზე ისედაც ვთანხმდებით. არჩევნები, სადაც ინსტიტუტები არ არსებობს და შიში და თვითცენზურა არსებობს, გარემო უკვე არ არის თავისუფალი. მაგრამ ჩვენ ამ მოცემულობას ვიღებთ, რომ სრულად თავისუფალი არჩევნები ვერ იქნება, იმიტომ, რომ დაზიანებულია დემოკრატია და პოლიტიკური პროცესი ამ ქვეყანაში, მაგრამ მიუხედავად ამისა, ვიბრძვით იმისთვის, რომ უმრავლესობის ნება არსებითად იყოს გამოხატული. სხვა შემთხვევაში არ მივიღებდით არჩევნებში მონაწილეობას. პირიქით, ხალხმა უნდა დაიჯეროს, რომ კი, შიში და მოსყიდვა არის, მაგრამ იმდენად ბევრნი ვართ, რომ ამის მიუხედავად ისინი ხალხის ნების შემოტრიალებას ვერ შეძლებენ და ამის ნამდვილად მჯერა.
თუ ჩვენ ახლა ეს არ გავაკეთეთ, მერე მართლა შეიძლება... აი, რუსეთში ფიქციაა არჩევნები, თუ არ მოხდა ძალიან მძლავრი გამოსვლები და ა.შ. და ჩვენც იქით მივდივართ. ახლა სივრცე იმისა, რომ ჩვენ ამ არჩევნებზე ჩვენი ნების გამოხატვისთვის ვიბრძოლოთ, გვაქვს და ყოველ შემდეგ არჩევნებზე თუ არ შევცვალეთ, ნაკლები და ნაკლები იქნება.
თქვენ ამბობთ, რომ 2020 წლის არჩევნები გაყალბდა და იგი არ გამოხატავდა ქართველი ხალხის ნებას, თუმცა, ამ მტკიცებამ ამომრჩეველთა ფართო მასასა და დასავლელ პარტნიორებში საკმარისი დამაჯერებლობა ვერ მოიპოვა. ამ არჩევნებისთვის როგორ ემზადება ოპოზიცია, რომ იგივე არ განმეორდეს? მაგალითად, ისევ არ მოისყიდონ ოპოზიციის დამკვირვებლები.
აბსოლუტურად ლეგიტიმური შეცდომაა და მე ვფიქრობ, რომ ოპოზიციამ შარშან დაუშვა რამდენიმე შეცდომა. ერთი შეცდომა ეს იყო კოორდინაციის ნაკლებობა, რაც წელს შევძელით და გამოვასწორეთ და კოალიციის შიგნით არის სრული. კოორდინაციაში ვგულისხმობ კონკრეტულ რაღაცებს. მაგალითად, სხვადასხვა პარტიის დამკვირვებლები ერთმანეთს იცნობდნენ და ერთად იბრძოდნენ უბნებზე. დროას დამფუძნებელი მხოლოდ დროას ხმას კი არ შეხედავს, არამედ მთლიანად ოპოზიციის ხმებს. კარგი გაგებით, საერთო ოპოზიციური ჯარი იქნება უბნებზე.
მეორე შეცდომა, რაც დავუშვით, წინასწარ მტკიცებულებების არშეგროვებაა და ამ მხრივაც ნაწილობრივ გამოსწორებულია სიტუაცია. მე, მაგალითად, დავიწყე საინფორმაციო ბიულეტენის გამოქვეყნება ყოველკვირეულად, რისი მიზანიცაა წინასწარ სურათის დახატვა უცხოელი პარტნიორებისთვის დოკუმენტირებული ფაქტებით.
მე მგონია, რომ დამკვირვებლებიც უფრო მომზადებულები არიან წინა არჩევნების შემდეგ. ყველასთვის გაკვეთილი იყო წინა არჩევნები და ამერიკის საელჩოს განცხადება ამის დასტურია. ეს იყო პრევენციული ხასიათის განცხადება და იქ იყო ერთი მნიშვნელოვანი ნიუანსი, იქ ეწერა, რომ ასეთი ძალადობით, როგორიც იყო დმანისში, თავისუფალი და სამართლიანი არჩევნები ვერ იქნება. ეს არის არჩევნების შეფასების საკვანძო ორი სიტყვა და ამ სიტყვების ხსენება წინასწარ იყო სწორედ გზავნილი, რომ თუ ასე გააგრძელებთ, ვერ იქნება ეს არჩევნები ლეგიტიმური და სამართლიანი.
მესამე, ხალხის მოტივირება და ამ მხრივ, უკეთესი ერთობის არსებობა, ვიდრე წინა არჩევნებზე იყო, ხალხის მოტივირებას, მოვიდნენ არჩევნებზე, მეტად ზრდის და ერთ-ერთი მთავარი სირთულე გაყალბებისთვის არის, როცა არჩევნებზე ბევრი ხალხი მოდის. იმიტომ, რომ რაც მეტი ადამიანი მოდის, უფრო და უფრო დიდი მასშტაბისაა გაყალბება, რაც უფრო და უფრო რთულია, რომ დამალო და მაშინ უკვე ძალიან დიდ მასშტაბზე გადადიხარ გაყალბების, სადაც ეს კითხვა მერე აღარ ჩნდება – გაყალბდა, თუ არ გაყალბდა.
მეოთხე, ჩვენ გვექნება უახლოეს დღეებში ძალიან კონკრეტული ინსტრუქციები ამომრჩევლებისთვის, რა უნდა გააკეთონ, რომ თავადაც შეძლონ ხმების დაცვა. იქ ძალიან კონკრეტული რაღაცები წერია, რომ მაგალითად, ყველა უნდა გააკონტროლოთ, რომ ბეჭედი აუცილებლად დაარტყან, იმიტომ, რომ თუ არ დაარტყამს ის ბეჭედს, უნდათ, რომ გააბათილონ და ასეთი კონკრეტული მექანიზმები. ამომრჩეველიც გვინდა აღვჭურვოთ იმ ინფორმაციით, რომელიც მათ დაეხმარება, რომ მათი ხმა არ იყოს გაყალბებული. ეს არ არის არაფრის გარანტია, მაგრამ ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ჩვენ გაკვეთილი ვისწავლეთ წინა არჩევნებისგან.
რა შედეგითაც არ უნდა დამთავრდეს ეს არჩევნები, ხელისუფლების შესაცვლელად დამატებითი ნაბიჯები იქნება გადასადგმელი.
როგორ მოიქცევა ოპოზიცია სხვადასხვა სცენარის შემთხვევაში? მაგალითად, არჩევნები მოიგეთ, თუმცა, ქართული ოცნება რიგგარეშე საპარლამენტო არჩევნებს მაინც არ ნიშნავს. და თუკი მმართველი გუნდი არჩევნებს გაყალბებით მოიგებს, ისევ მხოლოდ პროტესტს განიხილავთ, თუ ბრძოლის სხვა მეთოდებზეც ფიქრობთ?
ყველანაირი სცენარისთვის მზად უნდა იყო, მაგრამ მე გეტყვით, მე როგორ ვხედავ, როგორ წავა პროცესი. პირველი, ვერანაირ მასშტაბურ გაყალბებას ვერ შეძლებენ ისინი, იმიტომ, რომ მე მჯერა, რომ ხალხის ჩამოყალიბებული გადაწყვეტილება, რომ ცვლილებები უნდა მოხდეს, არის ძალიან მყარი. მე ვერ გეტყვით ზუსტად რომელი პარტია, ჩემი, თუ სხვისი პარტია რამდენს აიღებს, მაგრამ ხალხის გადაწყვეტილების, რომ მივიდნენ არჩევნებზე და ეს სიტუაცია შეცვალონ, მყარად მჯერა. შესაბამისად, მასშტაბური გაყალბება, უბრალოდ, ჩემი აზრით, ქართულ ოცნებას არ გამოუვა. 43%-თან ახლოსაც ვერ მივლენ. იმდენად არსებითად არის შეცვლილი ვითარება, გახლეჩილია ოცნება. 5 ივლისის მერე ხალხმა ყველაფერი სხვანაირად დაინახა, იმიტომ, რომ ყველაზე მთავარს, მშვიდობას შეეხო ოცნება. აქამდე ასე ნიღბავდნენ, რომ კი, რაღაც პრობლემები გვაქვს დემოკრატიაში, მაგრამ სტაბილურია ყველაფერი. ეს სტაბილურობის განცდა საერთოდ არავის აღარ აქვს. ამიტომ, მე დარწმუნებული ვარ, რომ 43%-თან ახლოსაც ვერ მივლენ და ჩვენ გამოვტაცებთ რამდენიმე მნიშვნელოვან ქალაქს, მათ შორის თბილისს.
ამიტომ 3-ში იქნება არათუ აქციები, არამედ დაკომპლექტდება საკრებულო და ამ პირობებში, როდესაც ინსტიტუციური ბერკეტებიც გვექნება, მათ შორის დარწმუნებული ვარ, რომ უცხოელებიც ჩაერთვებიან, ჩვენ მათ ვაიძულებთ, რომ დაინიშნოს უკვე რიგგარეშე არჩევნები.
ამ არჩევნებზე ოპოზიციის უმრავლესობის ხელში ინსტიტუციური ბერკეტების მიცემა არის მშვიდობიანად რიგგარეშე არჩევნებზე მისვლის გზა. არანაირი არეულობა არ იქნება, მარტივად გამოეცლებათ ხელისუფლება მათ.
