საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს შეფასებით, ხელისუფლებასთან დაკავშირებული ყალბი გვერდების წაშლის შესახებ Facebook-ის გავრცელებულ განცხადებაზე გამოძიება დაუყოვნებლიც უნდა დაიწყოს. ორგანიზაცია აღნიშნავს, რომ გამოძიების პროცესში მკაცრად უნდა იყოს დაცული ზღვარი გამოხატვის თავისუფლებასა და კონკრეტულ დანაშაულს შორის.
"Facebook-ის განცხადებაში ნათქვამია, რომ ასობით ყალბი და კოორდინირებულ არაავთენტურ ქცევაში შემჩნეული გვერდი, ჯგუფი და მომხმარებელი წაშალეს. ისინი არასამთავრობო სექტორის, სახალხო დამცველის, ოპოზიციისა თუ სხვადასხვა სამოქალაქო აქტივისტის მადისკრედიტირებელ მასალას აქვეყნებდნენ. ამ ჯგუფების უკან მდგომი პირების ქმედებებში, შესაძლოა, რამდენიმე დანაშაულის ნიშანი იკვეთებოდეს, შესაბამისად, გამოძიება დაუყოვნებლივ უნდა დაიწყოს.
გამოძიების პროცესში მკაცრად უნდა იყოს დაცული ზღვარი გამოხატვის თავისუფლებასა და კონკრეტულ დანაშაულს შორის. პროკურატურამ სისხლისსამართლებრივი დევნა იმ შემთხვევაში უნდა დაიწყოს, თუ ნათლად დადგინდება, რომ ქმედება დანაშაულის ნიშნების შემცველია და არ ექცევა გამოხატვის თავისუფლებით დაცულ სფეროში.
Facebook-ის გამოძიების შედეგად ჯამში 39 ანგარიში, 344 გვერდი და 13 ჯგუფი გაუქმდა. ამავე გამოძიებით დადგინდა, რომ წაშლილი გვერდები პარტია „ქართულ ოცნებასთან” და სარეკლამო კომპანია „პანდასთან” იყვნენ დაკავშირებულები. ამ გვერდებმა დაახლოებით 316 000 აშშ დოლარი Facebook-სა და Instagram-ზე რეკლამაში, ანუ პოსტების დასპონსორებაში დახარჯეს. ნიშანდობლივია ის ფაქტიც, რომ ყალბი ჯგუფების ქმედებები უმეტესად მიმართული იყო საზოგადოებრივად აქტიურ პირებზე ზემოქმედებისა და მათი საქმიანობისათვის ხელშეშლისაკენ" - აცხადებს TI და აღნიშნავს, რომ გავლენებისგან თავისუფალი საგამოძიებო ორგანოების პირობებში, გავრცელებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით გამოძიება დაუყოვნებლივ უნდა დაწყებულიყო. ორგანიზაციის აზრით, ობიექტური გამოძიების შემთხვევაში შესაძლოა გამოიკვეთოს სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული რამდენიმე დანაშაულის ნიშანი, კერძოდ:
სისხლის სამართლის კოდექსი, მუხლი 194 - უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაცია
- გამოძიებამ უნდა დაადგინოს ყალბი ჯგუფების უკან მდგომი პირები იყენებდნენ თუ არა უკანონო ფინანსებს მათი აქტივობებისთვის, მათ შორის Facebook პოსტების რეკლამირება/სპონსორობისთვის, გვერდების მართვაში ჩართული პირების ანაზღაურებისა და სხვა საკითხებისთვის;
სისხლის სამართლის კოდექსი, მუხლი 182 - მითვისება ან გაფლანგვა სამსახურებრივი მდგომარეობის გამოყენებით
- გამოძიებამ უნდა დაადგინოს ხდებოდა თუ არა საბიუჯეტო სახსრების უკანონო გამოყენება ყალბი ჯგუფების უკან მდგომი პირების საქმიანობის ხელშესაწყობად;
სისხლის სამართლის კოდექსი, მუხლი 333 - სამსახურებრივი უფლებამისილების გადამეტება
- გამოძიებამ უნდა დაადგინოს ყალბი ჯგუფების უკან მდგომი პირები მოქმედებდნენ თუ არა საჯარო მოხელეებისა თუ სხვა თანამდებობის პირების დახმარებით ან მათ მიერ გაცემული დავალებების შესაბამისად;
სისხლის სამართლის კოდექსი, მუხლი 1443 - დამამცირებელი ან არაადამიანური მოპყრობა
- გამოძიებამ უნდა დაადგინოს ყალბი ჯგუფების უკან მდგომი პირების მიერ განხორციელებული ქმედებები ისახავდა თუ არა მიზნად ადამიანების დამცირებას ან პატივისა და ღირსების შელახვას. ხშირად, ყალბი Facebook გვერდები და ჯგუფები კონკრეტული პირებისა და ჯგუფების (რელიგიური, ეთნიკური და სექსუალური უმცირესობების, აქტივისტებისა და სამოქალაქო სექტორის, ასევე, ოპოზიციური პარტიების და მათი მომხრეების) წინააღმდეგ მადისკრედიტირებელ კამპანიას ეწეოდნენ;
სისხლის სამართლის კოდექსი, მუხლი 1571 - პირადი ცხოვრების საიდუმლოს ხელყოფა
- გამოძიებამ უნდა დაადგინოს ყალბი ჯგუფების აქტივობებს თან ახლდა თუ არა პირის პირადი ცხოვრების საიდუმლოს უკანონოდ მოპოვება, შენახვა, გამოყენება ან გავრცელება. ამასთან, დასადგენია, ამგვარ ქმედებებში საჯარო მოხელეთა ჩართულობის ხარისხი;
სისხლის სამართლის კოდექსი, მუხლი 2391 - ძალადობრივი ქმედებისაკენ საჯაროდ მოწოდება
- იმის გამო, რომ ყალბი გვერდები ხშირად აგრესიულ კამპანიას ატარებდნენ და კონკრეტული შეხედულების მქონე ადამიანებს და მათ მომხრეებს კონკრეტულ განწყობებს უქმნიდნენ, დასადგენია შეიცავდა თუ არა მათი ქმედება რასობრივი, რელიგიური, ეროვნული, კუთხური, ეთნიკური, სოციალური, პოლიტიკური, ენობრივი ან/და სხვა ნიშნის მქონე პირთა ჯგუფებს შორის განხეთქილების ჩამოსაგდებად ძალადობრივი ქმედებისაკენ საჯაროდ მოწოდებას, რამაც ძალადობრივი ქმედების განხორციელების აშკარა, პირდაპირი და არსებითი საფრთხე შექმნა;
მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებების შესახებ კანონი, მუხლი 342 - უკანონო შემოწირულება
"გარდა ზემოაღნიშნული შესაძლო დანაშაულებისა, ამ მადისკრედიტებელი ჯგუფების აქტივობები, რომლებიც მიმართული იყო კონკრეტული პოლიტიკური ძალის მხარდაჭერისაკენ, შესაძლოა, პოლიტიკური შემოწირულების შემთხვევად ჩაითვალოს, რითაც სახელმწიფო აუდიტის სამსახური უნდა დაინტერესდეს" - აცხადებს TI.
Facebook-მა საქართველოს ხელისუფლებასთან დაკავშირებული გვერდების წაშლის შესახებ განცხადება 20 დეკემბერს გაავრცელა. აღსანიშნავია, რომ Facebook-ის პარალელურად ამ ანგარიშებს ატლანტიკური საბჭოს ციფრული კვლევის ლაბორატორიაც (DFRLab) ამოწმებდა. ორგანიზაცია ადასტურებს Facebook-ის შეფასებას, რომ ეს გვერდები მუშაობდნენ საქართველოს შიდა აუდიტორიაზე და საზოგადოებრივი უთანხმოების საგნად ქცეულ სოციალურ და პოლიტიკურ საკითხებზე ისეთ მასალებს ავრცელებდნენ, რაც მხარს უჭერდა ბიძინა ივანიშვილისა და მთავრობაში მისი მოკავშირეების პოზიციებს, თავს ესხმოდნენ ოპოზიციურ პარტიებსა და სამოქალაქო საზოგადოებას და ცდილობდნენ საქართველოს დასავლელი მოკავშირეების, განსაკუთრებით კი აშშ-ის დისკრედიტაციას.
ხელისუფლების წარმომადგენლები გაუქმებულ გვერდებთან კავშირს უარყოფენ და კვლავ "ნაციონალური მოძრაობის გავრცელებულ დეზინფორმაციაზე" საუბრობენ. პარლამენტის თავმჯდომარე, არჩილ თალაკვაძე სპეკულაციას და სიცრუეს უწოდებს ინფორმაციას, რომ ფეისბუქმა საქართველოს ხელისუფლება ანტიდასავლურ კამპანიაში ამხილა. ამასთან, თალაკვაძეს არ ჰგონია, რომ ფეისბუქის მიერ მმართველ პარტიასთან დაკავშირებული 400-ზე მეტი გვერდის და პროფილის წაშლა სკანდალია. მისივე თქმით, 316 ათასი აშშ დოლარი, რომელიც ხელისუფლების მხარდამჭერ ტროლ გვერდებსა და პროფილებზე დაიხარჯა, არა ბიუჯეტის, არამედ კერძო თანხებია, რომელსაც "მმართველი გუნდის მიმართ ლოიალური სხვადასხვა სუბიექტი" ხარჯავს.
