ანდერს ბრეივიკი

99 დღე მკვლელობისთვის

ცო­­ტა ხნის წინ, ნორ­­­ვე­­გი­­ულ­­­მა სა­­სა­­მარ­­­თ­­­ლომ 77 ადა­­მი­­ა­­ნის მკვლე­­ლო­­ბა­­ში ბრალ­­­დე­­ბულ ტე­­რო­­რისტს, ან­­­დერს ბრე­­ი­­ვიკს, 21 წლით თა­­ვი­­სუფ­­­ლე­­ბის აღ­­­კ­­­ვე­­თა მი­­უ­­სა­­ჯა. ამა­­ზე მკაცრ სას­­­ჯელს ქვეყ­­­ნის კა­­ნონ­­­მ­­­დებ­­­ლო­­ბა მხო­­ლოდ სამ­­­ხედ­­­რო და­­ნა­­შა­­უ­­ლი­­სა და გე­­ნო­­ცი­­დის შემ­­­თხ­­­ვე­­ვა­­ში ით­­­ვა­­ლის­­­წი­­ნებს.

ნორ­­­ვე­­გი­­ე­­ლი ნე­­ო­­ნა­­ცის­­­ტის­­­თ­­­ვის, რო­­მელ­­­მაც ოს­­­ლოს ცენ­­­ტ­­­რ­­­ში აფეთ­­­ქე­­ბა მო­­აწყო და რვა ადა­­მი­­ა­­ნი შე­­ი­­წი­­რა, ხო­­ლო შემ­­­დეგ კუნ­­­ძულ უტო­­ი­­ა­­ზე 69 ადა­­მი­­ა­­ნი ცეცხ­­­ლ­­­სას­­­რო­­ლი იარა­­ღით მოკ­­­ლა, ეს თი­­თო მსხვერ­­­პ­­­ლის­­­თ­­­ვის მხო­­ლოდ 99 დღით პა­­ტიმ­­­რო­­ბას ნიშ­­­ნავს. მას 21 წლით თა­­ვი­­სუფ­­­ლე­­ბა წა­­არ­­­თ­­­ვეს, თუმ­­­ცა სას­­­ჯელს სა­­მო­­თა­­ხი­­ან კა­­მე­­რა­­ში მო­­იხ­­­დის – ტე­­ლე­­ვი­­ზო­­რით, სპორ­­­ტ­­­დარ­­­ბა­­ზი­­თა და ფუ­­ფუ­­ნე­­ბის სხვა ნივ­­­თე­­ბით. ბრე­­ი­­ვიკს კვი­­რა­­ში ერ­­­თხელ მნახ­­­ვე­­ლე­­ბის მი­­ღე­­ბის უფ­­­ლე­­ბაც ექ­­­ნე­­ბა. შე­­საძ­­­ლოა მას კუ­­ლი­­ნა­­რი­­უ­­ლი კურ­­­სის გავ­­­ლის შე­­საძ­­­ლებ­­­ლო­­ბაც მის­­­ცენ.

ტე­­რო­­რის­­­ტის მი­­ერ მოკ­­­ლუ­­ლი ქარ­­­თ­­­ვე­­ლი გო­­გო­­ნას, თამ­­­თა ლი­­პარ­­­ტე­­ლი­­ა­­ნის დე­­და, სა­­სა­­მარ­­­თ­­­ლოს მსვლე­­ლო­­ბის დროს უსა­­მარ­­­თ­­­ლო­­ბის გან­­­ც­­­და­­ზე სა­­უბ­­­რობ­­­და: „ბრეივიკი გან­­­­­სა­­­კუთ­­­­­რე­­ბულ კომ­­­­­ფორ­­­­­ტ­­­­­ში ცხოვ­­­­­რობს. სიკ­­­­­ვ­­­­­დი­­ლით დას­­­­­ჯა მის­­­­­თ­­­­­ვის შე­­სა­­ფე­­რი­­სი იქ­­­­­ნე­­ბა, მაგ­­­­­რამ, თუ ამას არ გა­­ა­­კე­­თე­­ბენ, სა­­მუ­­და­­მო პა­­ტიმ­­­­­რო­­ბა დამ­­­­­ნა­­შა­­ვის­­­­­თ­­­­­ვის სა­­სათ­­­­­ბუ­­რე პი­­რო­­ბე­­ბის შექ­­­­­მ­­­­­ნას ნიშ­­­­­ნავს. ამ სა­­სა­­მარ­­­­­თ­­­­­ლოს მი­­მართ უსა­­მარ­­­­­თ­­­­­ლო­­ბის გან­­­­­ც­­­­­და მაქვს”, – გა­­ნუცხა­­და ქარ­­­თულ სა­­ა­­გენ­­­ტო­­ებს ლე­­ი­­ლა ასა­­თი­­ან­­­მა. უსა­­

ბრეივიკის მიერ აფეთქებული სამთავრობო შენობა
მარ­­­თ­­­ლო­­ბის გან­­­ც­­­და დარ­­­ჩათ სხვა მსხვერ­­­პ­­­ლ­­­თა ოჯა­­ხე­­ბის წევ­­­რებ­­­საც, ნა­­წი­­ლი კი სა­­სა­­მარ­­­თ­­­ლოს გა­­დაწყ­­­ვე­­ტი­­ლე­­ბამ და­­აკ­­­მა­­ყო­­ფი­­ლა. ბრე­­ი­­ვი­­კის და­­ნა­­შა­­უ­­ლის­­­თ­­­ვის, რო­­მე­­ლიც ამე­­რი­­კა­­ში სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით ის­­­ჯე­­ბა, ამ­­­გ­­­ვა­­რი ლმო­­ბი­­ე­­რი სას­­­ჯე­­ლი სკან­­­დი­­ნა­­ვი­­ურ მი­­ა­­მი­­ტო­­ბას არ წარ­­­მო­­ად­­­გენს. ეს სა­­მარ­­­თ­­­ლებ­­­რი­­ვი ფი­­ლო­­სო­­ფი­­ა­­ა, რო­­მელ­­­ზეც ნორ­­­ვე­­გი­­უ­­ლი მარ­­­თ­­­ლ­­­მ­­­სა­­ჯუ­­ლე­­ბა დგას.

ნორ­­­ვე­­გი­­უ­­ლი სა­­სა­­მარ­­­თ­­­ლო სის­­­ტე­­მა ე.წ. აღ­­­დ­­­გე­­ნით მარ­­­თ­­­ლ­­­მ­­­სა­­ჯუ­­ლე­­ბა­­ზეა და­­ფუძ­­­ნე­­ბუ­­ლი. ეს მიდ­­­გო­­მა, პირ­­­ველ რიგ­­­ში, მიზ­­­ნად ისა­­ხავს არა დამ­­­ნა­­შა­­ვის დას­­­ჯას, არა­­მედ გა­­მოს­­­წო­­რე­­ბას. მი­­სი მომ­­­ხ­­­რე­­ე­­ბი ამ­­­ტ­­­კი­­ცე­­ბენ, რომ მარ­­­თ­­­ლ­­­მ­­­სა­­ჯუ­­ლე­­ბა, პირ­­­ველ რიგ­­­ში, ერ­­­თ­­­გ­­­ვარ მკურ­­­ნა­­ლო­­ბას უნ­­­და ისა­­ხავ­­­დეს მიზ­­­ნად: და­­ზა­­რა­­ლე­­ბუ­­ლის­­­თ­­­ვის, დამ­­­ნა­­შა­­ვი­­სა და მთე­­ლი სა­­ზო­­გა­­დო­­ე­­ბის­­­თ­­­ვის.

მარ­­­თ­­­ლაც, ბრე­­ი­­ვი­­კის სა­­სა­­მარ­­­თ­­­ლო უფ­­­რო თე­­რა­­პი­­ულ კა­­ბი­­ნეტს ჰგავ­­­და. თამ­­­თა ლი­­პარ­­­ტე­­ლი­­ა­­ნის მშობ­­­ლე­­ბის სურ­­­ვილს ნორ­­­ვე­­გი­­უ­­ლი კა­­ნონ­­­მ­­­დებ­­­ლო­­ბა ვერ და არ გა­­ით­­­ვა­­ლის­­­წი­­ნებ­­­და, რად­­­გან სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით დას­­­ჯა მის­­­თ­­­ვის თით­­­ქ­­­მის ისე­­თი­­ვე უსა­­მარ­­­თ­­­ლო­­ბას წარ­­­მო­­ად­­­გენ­­­და, რო­­გორც ბრე­­ი­­ვი­­კის და­­ნა­­შა­­უ­­ლი – ამის გა­­მო და­­ზა­­რა­­ლე­­ბუ­­ლი მარ­­­თ­­­ლ­­­მ­­­სა­­ჯუ­­ლე­­ბით ვერ დაკ­­­მა­­ყო­­ფილ­­­და და უსა­­მარ­­­თ­­­ლო­­ბის გან­­­ც­­­და დარ­­­ჩა.

ეს მიდ­­­გო­­მა აბ­­­სო­­ლუ­­ტუ­­რად გან­­­ს­­­ხ­­­ვავ­­­დე­­ბა ამე­­რი­­კის ფი­­ლო­­სო­­ფი­­ის­­­გან. ის სრუ­­ლი­­ად სხვა სა­­მარ­­­თ­­­ლებ­­­რივ რელ­­­სებ­­­ზე –

საკანი ციხეში, სადაც ბრეივიკი სასჯელს იხდის
„დამსჯელ მარ­­­თ­­­ლ­­­მ­­­სა­­ჯუ­­ლე­­ბა­­ზე” – დგას და მიზ­­­ნად ისა­­ხავს, დამ­­­ნა­­შა­­ვე პრო­­პორ­­­ცი­­უ­­ლი სას­­­ჯე­­ლით და­­სა­­ჯოს. მან პა­­სუ­­ხი უნ­­­და აგოს და ეს არა მხო­­ლოდ პრაგ­­­მა­­ტუ­­ლი და მა­­ტე­­რი­­ა­­ლუ­­რი მიზ­­­ნე­­ბის გა­­მო უნ­­­და მოხ­­­დეს, არა­­მედ იმის­­­თ­­­ვის, რომ შემ­­­დეგ­­­ში მსგავ­­­სი რამ აღარ გან­­­მე­­ორ­­­დეს.

ამ პრინ­­­ცი­­პი­­დან გა­­მომ­­­დი­­ნა­­რე, ამე­­რი­­კა­­ში სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით დას­­­ჯას მი­­უ­­ღებ­­­ლად არ მი­­იჩ­­­ნე­­ვენ. მო­­სახ­­­ლე­­ო­­ბის უმ­­­რავ­­­ლე­­სო­­ბა ფიქ­­­რობს, რომ არ­­­სე­­ბობს გან­­­სა­­კუთ­­­რე­­ბუ­­ლი შემ­­­თხ­­­ვე­­ვე­­ბი, რო­­ცა სა­­მარ­­­თ­­­ლის აღ­­­ს­­­რუ­­ლე­­ბა შე­­საძ­­­ლე­­ბე­­ლია მხო­­ლოდ დამ­­­ნა­­შა­­ვის­­­თ­­­ვის სი­­ცოცხ­­­ლის წარ­­­თ­­­მე­­ვით. Gellup-ის მო­­ნა­­ცე­­მე­­ბით, ამე­­რი­­კელ­­­თა უმ­­­რავ­­­ლე­­სო­­ბა უკ­­­ვე ათ­­­წ­­­ლე­­უ­­ლე­­ბია სა­­კუ­­თარ პო­­ზი­­ცი­­ა­­ში დარ­­­წ­­­მუ­­ნე­­ბუ­­ლი გახ­­­ლავთ. ბო­­ლო 85 წლის მან­­­ძილ­­­ზე, რაც Gellup-მა ამ თე­­მა­­ზე გა­­მო­­კითხ­­­ვა და­­იწყო, მომ­­­ხ­­­რე­­თა რა­­ო­­დე­­ნო­­ბა 59%-დან 61%-მდე გა­­ი­­ზარ­­­და, ხო­­ლო მო­­წი­­ნა­­აღ­­­მ­­­დე­­გე­­თა მაჩ­­­ვე­­ნე­­ბე­­ლი 38%-დან სა­­მი ნიშ­­­ნუ­­ლით შემ­­­ცირ­­­და.

ევ­­­რო­­პა­­სა და ყო­­ფი­­ლი საბ­­­ჭო­­თა კავ­­­ში­­რის ქვეყ­­­ნებ­­­ში, ბე­­ლა­­რუ­­სის გარ­­­და, სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით დას­­­ჯა პრაქ­­­ტი­­კუ­­ლად აღარ არ­­­სე­­ბობს. ევ­­­რო­­საბ­­­ჭოს 47 წევრ ქვე­­ყა­­ნა­­ში ეს სას­­­ჯე­­ლი გა­­უქ­­­მე­­ბუ­­ლია ან მო­­რა­­ტო­­რი­­უ­­მია და­­წე­­სე­­ბუ­­ლი. 1997 წლი­­დან ორ­­­გა­­ნი­­ზა­­ცი­­ის წევ­­­რი ქვეყ­­­ნე­­ბის ტე­­რი­­ტო­­რი­­ა­­ზე სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით არა­­ვინ და­­უს­­­ჯი­­ათ. ამის გა­­მო „აღდგენითი მარ­­­თ­­­ლ­­­მ­­­სა­­ჯუ­­ლე­­ბის” მომ­­­ხ­­­რე­­ე­­ბი მო­­რა­­ლურ უპი­­რა­­ტე­­სო­­ბას გრძნო­­ბენ და არ ერი­­დე­­ბი­­ან ამე­­რი­­კა შე­­ა­­და­­რონ ჩი­­ნეთს, ირანს, ჩრდი­­ლო­­ეთ კო­­რე­­ა­­სა და იემენს. თუმ­­­ცა ამ ლო­­გი­­კით უზ­­­ბე­­კე­­თი, თურ­­­ქ­­­მე­­ნე­­თი, ან­­­გო­­ლა და კონ­­­გო, რო­­მელ­­­თაც სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით დას­­­ჯა ასე­­ვე გა­­ა­­უქ­­­მეს, ევ­­­რო­­პას უნ­­­და შე­­ვა­­და­­როთ.

ევ­­­რო­­პულ­­­მა ქვეყ­­­ნებ­­­მა სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით დას­­­ჯა გა­­ა­­უქ­­­მეს, მაგ­­­რამ ეს არ ნიშ­­­ნავს, რომ მი­­ღე­­ბუ­­ლი გა­­დაწყ­­­ვე­­ტი­­ლე­­ბა სა­­ზო­­გა­­დო­­ე­­ბის მხარ­­­და­­ჭე­­რით სარ­­­გებ­­­ლობს. Amnesty International-ის მი­­ერ გა­­სულ წელს გა­­მოქ­­­ვეყ­­­ნე­­ბულ­­­მა კვლე­­ვამ აჩ­­­ვე­­ნა, რომ ბრი­­ტა­­ნე­­

საკანი ციხეში, სადაც ბრეივიკი სასჯელს იხდის
თის მო­­სახ­­­ლე­­ო­­ბის და­­ახ­­­ლო­­ე­­ბით ორი მე­­სა­­მე­­დი სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით დას­­­ჯის აღ­­­დ­­­გე­­ნის მომ­­­ხ­­­რე­­ა. იტა­­ლი­­ა­­ში კი, რო­­მე­­ლიც სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით დას­­­ჯის გა­­უქ­­­მე­­ბის­­­თ­­­ვის სა­­ერ­­­თა­­შო­­რი­­სო მას­­­შ­­­ტა­­ბით იბ­­­რ­­­ძ­­­ვის, მო­­სახ­­­ლე­­ო­­ბის ნა­­ხე­­ვა­­რი სას­­­ჯე­­ლის უმ­­­კაც­­­რე­­სი ზო­­მის აღ­­­დ­­­გე­­ნას უჭერს მხარს. ჩე­­ხე­­თის, პო­­ლო­­ნე­­თი­­სა და შვე­­დე­­თის, ისე­­ვე რო­­გორც ევ­­­რო­­კავ­­­ში­­რის წევ­­­რი სა­­ხელ­­­მ­­­წი­­ფო­­ე­­ბის მო­­სახ­­­ლე­­ო­­ბის უმ­­­რავ­­­ლე­­სო­­ბა ასე­­ვე ემ­­­ხ­­­რო­­ბა სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით დას­­­ჯას. ეს მა­­გა­­ლი­­თი ცხად­­­ყოფს, რომ სა­­ზო­­გა­­დო­­ე­­ბის გან­­­წყო­­ბა­­სა და სა­­მარ­­­თ­­­ლებ­­­რივ ნორ­­­მებს შო­­რის ევ­­­რო­­პა­­ში შე­­უ­­სა­­ბა­­მო­­ბა არ­­­სე­­ბობს. ამე­­რი­­კა­­ში სა­­ზო­­გა­­დო­­ე­­ბის ფა­­სე­­უ­­ლო­­ბე­­ბი კა­­ნონ­­­ში აისა­­ხე­­ბა, ხო­­ლო ევ­­­რო­­პა­­ში სა­­ხელ­­­მ­­­წი­­ფოს ხალ­­­ხის ნე­­ბის უგუ­­ლე­­ბელ­­­ყო­­ფა შე­­უძ­­­ლი­­ა. ამ მხრივ ამე­­რი­­კა­­ში ხალ­­­ხის აზრს ბევ­­­რად დი­­დი ძა­­ლა აქვს.

სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით დას­­­ჯას­­­თან და­­კავ­­­ში­­რე­­ბით არ­­­სე­­ბობს ერ­­­თი მთა­­ვა­­რი კითხ­­­ვა – გა­­მარ­­­თ­­­ლე­­ბუ­­ლია თუ არა და­­ნა­­შა­­უ­­ლის სა­­პა­­სუ­­ხოდ სა­­ხელ­­­მ­­­წი­­ფოს მხრი­­დან ადა­­მი­­ა­­ნის მკვლე­­ლო­­ბა? ეს სა­­კითხი ძი­­რი­­თა­­დად მო­­რა­­ლუ­­რი, რე­­ლი­­გი­­უ­­რი, პო­­ლი­­ტი­­კუ­­რი, ფი­­ლო­­სო­­ფი­­უ­­რი და ეკო­­ნო­­მი­­კუ­­რი ფაქ­­­ტო­­რე­­ბის გათ­­­ვა­­ლის­­­წი­­ნე­­ბით გა­­ნი­­ხი­­ლე­­ბა.

სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით დას­­­ჯის მო­­წი­­ნა­­აღ­­­მ­­­დე­­გე­­ე­­ბი ამ­­­ბო­­ბენ, რომ სა­­სა­­მარ­­­თ­­­ლო სის­­­ტე­­მის არას­­­რულ­­­ყო­­ფი­­ლე­­ბი­­დან გა­­მომ­­­დი­­ნა­­რე, შე­­იძ­­­ლე­­ბა უდა­­ნა­­შა­­უ­­ლო ადა­­მი­­ა­­ნი მოკ­­­ვ­­­დეს – რი­­თაც მარ­­­თ­­­ლ­­­მ­­­სა­­ჯუ­­ლე­­ბა რის­­­კავს, გა­­მო­­უს­­­წო­­რე­­ბე­­ლი შე­­დე­­გი და­­ა­­ყე­­ნოს. მით უმე­­ტეს, რო­­ცა ამ­­­გ­­­ვა­­რი შემ­­­თხ­­­ვე­­ვე­­ბი ყო­­ფი­­ლა. თუმ­­­ცა მომ­­­ხ­­­რე­­ებს ეს საკ­­­მა­­რის არ­­­გუ­­მენ­­­ტად არ მი­­აჩ­­­ნი­­ათ. ისი­­ნი თვლი­­ან, რომ თა­­ვი­­სუფ­­­ლე­­ბა სი­­ცოცხ­­­ლე­­ზე არა­­ნაკ­­­ლებ ღი­­რე­­ბუ­­ლი­­ა, ადა­­მი­­ანს შე­­უძ­­­ლია თა­­ვი­­სუფ­­­ლე­­ბის­­­თ­­­ვის თა­­ვიც გას­­­წი­­როს და თუ სა­­სა­­მარ­­­თ­­­ლოს შეც­­­დო­­მის გა­­მო მის­­­თ­­­ვის სი­­ცოცხ­­­ლის წარ­­­თ­­­მე­­ვა და­­უშ­­­ვე­­ბე­­ლი­­ა, ამა­­ვე ლო­­გი­­კით, არც თა­­ვი­­სუფ­­­ლე­­ბა უნ­­­და წა­­არ­­­თ­­­

საკანი ციხეში, სადაც ბრეივიკი სასჯელს იხდის
ვა. ცი­­ხე­­ში გა­­ტა­­რე­­ბუ­­ლი წლე­­ბი ისე­­ვე შე­­უქ­­­ცე­­ვა­­დი­ა, რო­­გორც სიკ­­­ვ­­­დი­­ლი – უდა­­ნა­­შა­­უ­­ლოდ და­­პა­­ტიმ­­­რე­­ბულს მას უკან ვე­­ღარ და­­უბ­­­რუ­­ნებ. ამას­­­თან, მა­­თი თქმით, არ­­­სე­­ბობს სი­­ცოცხ­­­ლის უფ­­­ლე­­ბის ხელ­­­ყო­­ფის სხვა ლე­­გი­­ტი­­მუ­­რი სან­­­ქ­­­ცი­­ე­­ბი, მა­­გა­­ლი­­თად, სა­­მარ­­­თალ­­­დამ­­­ცა­­ვე­­ბის მხრი­­დან ცეცხ­­­ლის გახ­­­ს­­­ნის უფ­­­ლე­­ბა.

მო­­წი­­ნა­­აღ­­­მ­­­დე­­გე­­თა თქმით, არ არ­­­სე­­ბობს მტკი­­ცე­­ბუ­­ლე­­ბა, რომ სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით დას­­­ჯის გა­­მო­­ყე­­ნე­­ბით და­­ნა­­შა­­უ­­ლის მაჩ­­­ვე­­ნე­­ბე­­ლი იკ­­­ლებს, შე­­სა­­ბა­­მი­­სად, ის შე­­მა­­კა­­ვე­­ბელ ნორ­­­მად არ გა­­მოდ­­­გე­­ბა. ფაქ­­­ტი­ა, რომ შტა­­ტებ­­­ში, სა­­დაც დამ­­­ნა­­შა­­ვე­­ებს სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით ყვე­­ლა­­ზე ხში­­რად სჯი­­ან, და­­ნა­­შა­­უ­­ლის მაჩ­­­ვე­­ნე­­ბე­­ლი გა­­ცი­­ლე­­ბით მა­­ღა­­ლი­­ა, ვიდ­­­რე იმ შტა­­ტებ­­­ში, სა­­დაც სას­­­ჯე­­ლის უმაღ­­­ლე­­სი ზო­­მა უვა­­დო პა­­ტიმ­­­რო­­ბა­­ა. მო­­წი­­ნა­­აღ­­­მ­­­დე­­გე­­ე­­ბის­­­თ­­­ვის აქ მი­­ზეზ­­­-­­­შე­­დე­­გობ­­­რი­­ო­­ბა შებ­­­რუ­­ნე­­ბუ­­ლი­­ა, შტა­­ტებ­­­ში და­­ნა­­შა­­უ­­ლის სტა­­ტის­­­ტი­­კა გან­­­ს­­­ხ­­­ვავ­­­დე­­ბა – სა­­დაც უფ­­­რო ხში­­რია სას­­­ტი­­კი და­­ნა­­შა­­უ­­ლი, იქ სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით დას­­­ჯის სა­­ჭი­­რო­­ე­­ბაც მე­­ტად არ­­­სე­­ბობს.

სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით დას­­­ჯის მომ­­­ხ­­­რე­­ე­­ბი თვლი­­ან, რომ მი­­სი გა­­უქ­­­მე­­ბით ქვეყ­­­ნებ­­­ში, სა­­დაც სა­­ზო­­გა­­დო­­ე­­ბა ამ­­­გ­­­ვარ სას­­­ჯელს მხარს უჭერს, სა­­ხელ­­­მ­­­წი­­ფო უარს ამ­­­ბობს ემ­­­სა­­ხუ­­როს სა­­მარ­­­თ­­­ლი­­ა­­ნო­­ბას. ისი­­ნი მი­­იჩ­­­ნე­­ვენ, რომ სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით დას­­­ჯა სწო­­რედ სი­­ცოცხ­­­ლის შე­­ნარ­­­ჩუ­­ნე­­ბის სა­­ხე­­ლით უნ­­­და მოხ­­­დეს. ვინც მას ხელ­­­ყოფს, ყვე­­ლა­­ზე დი­­დი ფა­­სი უნ­­­და გა­­და­­ი­­ხა­­დოს.

სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით დას­­­ჯის მომ­­­ხ­­­რე­­ე­­ბის­­­თ­­­ვის სა­­მარ­­­თ­­­ლი­­ა­­ნო­­ბა, სხვა სა­­ზო­­გა­­დო­­ებ­­­რი­­ვი ფა­­სე­­უ­­ლო­­ბე­­ბის მსგავ­­­სად, არ არის რა­­ცი­­ო­­ნა­­ლუ­­რი. ზნე­­ობ­­­რი­­ვი ნორ­­­მე­­ბი, ისე­­ვე რო­­გორც ენობ­­­რი­­ვი ნორ­­­მე­­ბი, ვი­­თარ­­­დე­­ბო­­და რთუ­­ლი ევო­­ლუ­­ცი­­უ­­რი პრო­­ცე­­სის შე­­დე­­გად. რა არის სა­­მარ­­­თ­­­ლი­­ა­­ნო­­ბა, ამის გრძნო­­ბა სა­­ზო­­გა­­დო­­ე­­ბას ათე­­უ­­ლო­­ბით ათა­­სი წლის მან­­­ძილ­­­ზე უყა­­ლიბ­­­დე­­ბო­­და. ამი­­ტო­­მაც, შე­­უძ­­­ლე­­ბე­­ლია სა­­ზო­­გა­­დო­­ებ­­­რი­­ვი მო­­რა­­ლის იმ­­­გ­­­ვა­­რად რა­­ცი­­ო­­ნა­­ლი­­ზე­­ბა, სა­­დაც ის ერთ მო­­რა­­ლურ ფორ­­­მუ­­ლამ­­­დე ან მა­­თე­­მა­­ტი­­კურ ალ­­­გო­­რით­­­მამ­­­დე და­­ვა. სა­­ხელ­­­მ­­­წი­­ფო, რო­­მე­­ლიც გარ­­­კ­­­ვე­­უ­­ლი აბ­­­ს­­­ტ­­­რაქ­­­ტუ­­ლი მო­­რა­­ლუ­­რი პრინ­­­ცი­­პით სა­­ზო­­გა­­დო­­ებ­­­რი­­ვი აზ­­­რის სა­­წი­­ნა­­აღ­­­მ­­­დე­­გო, რა­­ცი­­ო­­ნა­­ლურ ეთი­­კას აკა­­ნო­­ნებს, სო­­ცი­­ა­­ლურ ინ­­­ჟი­­ნე­­რი­­ას ეწე­­ვა.

სა­­სა­­მარ­­­თ­­­ლო სწო­­რედ იმის­­­თ­­­ვის არ­­­სე­­ბობს, რომ სა­­მარ­­­თ­­­ლი­­ა­­ნო­­ბა­­ზე სა­­ზო­­გა­­დო­­ებ­­­რი­­ვი მოთხოვ­­­ნი­­ლე­­ბა დაკ­­­მა­­ყო­­ფილ­­­დეს. აქე­­დან მივ­­­დი­­ვართ სიკ­­­ვ­­­დი­­ლის დას­­­ჯამ­­­დე – არის გარ­­­კ­­­ვე­­უ­­ლი და­­ნა­­შა­­უ­­ლე­­ბი, რო­­ცა თუ სას­­­ჯე­­ლი სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით დას­­­ჯა არა­­ა,

სიკვდილით დასჯის საკანი. კალიფორნია
სა­­მარ­­­თ­­­ლი­­ა­­ნო­­ბა­­ზე სა­­ზო­­გა­­დო­­ებ­­­რი­­ვი მოთხოვ­­­ნი­­ლე­­ბა და­­უკ­­­მა­­ყო­­ფი­­ლე­­ბე­­ლი რჩე­­ბა. ამით კი იმ ზნე­­ობ­­­რი­­ვი ფუნ­­­და­­მენ­­­ტის ერო­­ზია ხდე­­ბა, რა­­ზეც და­­სავ­­­ლუ­­რი ცი­­ვი­­ლი­­ზა­­ცია დგას. არ­­­ცერ­­­თი ინ­­­ს­­­ტი­­ტუ­­ტი, რო­­მე­­ლიც ადა­­მი­­ან­­­მა შექ­­­მ­­­ნა, სრულ­­­ყო­­ფი­­ლი არა­­ა, მათ შო­­რის არც სიკ­­­ვ­­­დი­­ლით დას­­­ჯა, მაგ­­­რამ არ შე­­იძ­­­ლე­­ბა ყვე­­ლა­­ფე­­რი, რაც სრულ­­­ყო­­ფი­­ლი არა­­ა, ხე­­ლა­­ღე­­ბით უკუ­­აგ­­­დო.

აღ­­­ნიშ­­­ნუ­­ლი ფი­­ლო­­სო­­ფია ინ­­­დი­­ვი­­დუ­­ა­­ლუ­­რი პა­­სუ­­ხის­­­მ­­­გებ­­­ლო­­ბის პრინ­­­ციპს ეფუძ­­­ნე­­ბა. თი­­თო­­ე­­უ­­ლი დამ­­­ნა­­შა­­ვე სა­­კუ­­თარ და­­ნა­­შა­­ულ­­­ში მხო­­ლოდ თა­­ვად არის დამ­­­ნა­­შა­­ვე. ქრის­­­ტი­­ა­­ნუ­­ლი რე­­ლი­­გი­­ა, რო­­მელ­­­მაც მნიშ­­­ვ­­­ნე­­ლო­­ვა­­ნი გავ­­­ლე­­ნა იქო­­ნია ამე­­რი­­კუ­­ლი სა­­მარ­­­თ­­­ლის ფორ­­­მი­­რე­­ბა­­ზე, მი­­იჩ­­­ნევს, რომ ადა­­მი­­ანს აქვს თა­­ვი­­სუ­­ფა­­ლი ნე­­ბა, რო­­მელ­­­საც შე­­უძ­­­ლია კარ­­­გ­­­სა და ცუდს შო­­რის არ­­­ჩე­­ვა­­ნი გა­­ა­­კე­­თოს. არ­­­ჩე­­ვან­­­ზე კი მხო­­ლოდ თა­­ვად არის პა­­სუ­­ხის­­­მ­­­გე­­ბე­­ლი.

თუმ­­­ცა და­­სავ­­­ლეთ­­­ში გაჩ­­­ნ­­­და სხვა აზ­­­რიც, რომ­­­ლის მი­­ხედ­­­ვი­­თაც ადა­­მი­­ა­­ნი თა­­ვის­­­თა­­ვად მშვი­­დო­­ბი­­ა­­ნი არ­­­სე­­ბა­­ა, რო­­მელ­­­საც სის­­­ტე­­მა ჩაგ­­­რავს და და­­ნა­­შა­­უ­­ლის­­­კენ უბიძ­­­გებს. შე­­სა­­ბა­­მი­­სად, და­­ნა­­შა­­ულ­­­ზე პა­­სუ­­ხის­­­მ­­­გე­­ბე­­ლი არა მხო­­ლოდ პი­­როვ­­­ნე­­ბა, არა­­მედ სა­­ხელ­­­მ­­­წი­­ფო და სა­­ზო­­გა­­დო­­ე­­ბა­­ა. ასეთ პი­­რო­­ბებ­­­ში კი დამ­­­ნა­­შა­­ვე დამ­­­ნა­­შა­­ვე აღარ არის, ხო­­ლო მას სას­­­ჯე­­ლი კი არა, მკურ­­­ნა­­ლო­­ბა სჭირ­­­დე­­ბა. სწო­­რედ ამ ფი­­ლო­­სო­­ფი­­ას ეფუძ­­­ნე­­ბა ნორ­­­ვე­­გი­­უ­­ლი სა­­სა­­მარ­­­თ­­­ლო სის­­­ტე­­მა. ამას გერ­­­მა­­ნე­­ლი სო­­ცი­­ო­­ლო­­გი და ფი­­ლო­­სო­­ფო­­სი, იურ­­­გენ ჰა­­ბერ­­­მა­­სი „თერაპიოკრატიას” ეძახ­­­და და ამ ფი­­ლო­­სო­­ფი­­ის შე­­დე­­გე­­ბი ბრე­­ი­­ვი­­კის პრო­­ცეს­­­ზეც ვი­­ხი­­ლეთ.

 

 

 

კომენტარები