საბერძნეთის პრეზიდენტის კაროლოს პაპულიასის გადაწყვეტილებით ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნები 17 ივნისს გაიმართება. ამის მიზეზი ქვეყანაში კოალიციური მთავრობის შექმნის შესახებ მორიგი მოლაპარაკებების ჩაშლა გახდა – 2012 წლის 8 მაისს, საპარლამენტო არჩევნებიდან ორი დღის შემდეგ, საბერძნეთის მემარცხენე რადიკალურმა პარტიამ მოლაპარაკებებში მონაწილეობაზე უარი თქვა. არჩევნებამდე საბერძნეთს ეყოლება ტექნიკური მთავრობა, რომელსაც სათავეში უმაღლესი ადმინისტრაციული სასამართლოს, სახელმწიფო საბჭოს ხელმძღვანელი პანაიოტის პიკრამენოსი ჩაუდგება.
სირიზას ლიდერის, ალექსის ციპრასის თქმით, მისი პარტია არ ითანამშრომლებს იმ პოლიტიკურ ძალებთან, რომლებიც ქვეყნის საბიუჯეტო დახმარების სანაცვლოდ, ევროკავშირის და მსოფლიო სავალუტო ფონდისგან მოთხოვნილი ხარჯების შემცირებას დაუჭერენ მხარს. მემარცხენე რადიკალები (ციპრასის ხელმძღვანელობით) საკანონმდებლო ორგანოს სთავაზობენ ევროზონასთან და საერთაშორისო სავალუტო ფონდთან მკაცრი ეკონომიკური პოლიტიკის შესახებ შეთანხმებაზე უარის თქმას, მაგრამ ფინანსურ დახმარებას მაინც ითხოვენ.
6 მაისს ჩატარებულ საპარლამენტო არჩევნებში ხმების დათვლის შედეგად გაირკვა, რომ საბიუჯეტო ეკონომიის მხარდამჭერმა მმართველმა პარტიებმა უმრავლესობა დაკარგეს. მათ ჯამში დაახლოებით 32% მიიღეს. კონსერვატიული ახალი დემოკრატიის პარტიას ხმების 19% ერგო, მეორე ადგილზე 17%-ით მემარცხენე კოალიცია სირიზა გავიდა, ხოლო მმართველ კოალიციაში შემავალი სოციალისტური პასოკის პარტია მესამე ადგილზე აღმოჩნდა ხმების 13%-ით. სირიზის ლიდერმა ალექსის ციპრასმა ევროკავშირთან შეთანხმებით საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტების მიმართ აღებული ვალდებულებების შესრულებაზე უარი განაცხადა და მემარცხენე კოალიციური მთავრობის შექმნა გადაწყვიტა.
წინასწარი გათვლებით, ვადამდელ არჩევნებზე სირიზას, სხვა კიდევ უფრო რადიკალურ მემარცხენე პარტიებთან ერთად, გამარჯვების დიდი შანსი აქვს. ახალგაზრდა რადიკალი ციპრასი საბერძნეთში დიდი პოპულარობით სარგებლობს და ითვლება, რომ საბერძნეთ-ევროკავშირის რთული ურთიერთობის გაუმჯობესებაში მნიშვნელოვანი როლი შეუძლია შეასრულოს.
არჩევნებმა საბერძნეთში მემარცხენე ანტიევროპული ძალების ქვეყნის სათავეში მოსვლის შანსები მნიშვნელოვნად გაზარდა, ხოლო 37 წლის ალექსის ციპრასი ყველაზე ახალგაზრდა პოლიტიკური ლიდერი გახდა.
ციპრასი ათენში საბერძნეთის სამხედრო ხუნტის დაცემიდან 3 დღის შემდეგ, 1974 წელს დაიბადა. პოლიტიკაში ახალგაზრდობიდანვე ჩაერთო. 1991 წელს საბერძნეთის ხელისუფლებაში ახლად მოსული მემარჯვენე მთავრობის მიერ განათლების არაპოპულარული რეფორმის გასაპროტესტებლად 17 წლის ციპრასმა სკოლების ოკუპაცია თანამოაზრეებთან ერთად გადაწყვიტა და რამდენიმე თვის განმავლობაში ათენის არაერთი სკოლა დაიკავა.
ეს მისთვის თავბრუდამხვევი პერიოდი იყო და თინეიჯერმა მემარცხენე რადიკალმა პოლიტიკური წარმატება პირველად სწორედ მაშინ გამოსცადა – სკოლის მოსწავლე აქტივისტმა მთავრობისგან აღნიშნულ საკითხზე დათმობას მიაღწია, შეხვდა ახალგაზრდა თანამემამულე და თანამოაზრე სტუდენტ გოგონა ბეტი ბაზიანას და მასთანვე დააკავშირა მომავალი ცხოვრება. წყვილს ახლა ერთი საერთო შვილი ჰყავს და მეორეს ახლო მომავალში ელოდება.
სკოლის დამთავრების შემდეგ მან ათენშივე მდებარე ნაციონალურ ტექნიკურ უნივერსიტეტში სამშენებლო ფაკულტეტზე ჩააბარა და, პარალელურად, აქტიური პოლიტიკური ცხოვრება განაგრძო.
მალე მისი პოლიტიკური აქტივობა რადიკალ მემარცხენეებსა და მწვანეთა მემარცხენე პარტიას დაუკავშირდა. საუნივერსიტეტო პოლიტიკა საქალაქო პოლიტიკით შეიცვალა და 2006 წელს ციპრასმა საკუთარი კანდიდატურა ათენის მერის არჩევნებზე წარადგინა ახალი მემარცხენე კოალიცია სირიზას სახელით. ახალგაზრდა პოლიტიკოსმა დებიუტისთვის შესანიშნავი შედეგი მიიღო – გამოცდილ მოწინააღმდეგეებთან გამართულ საარჩევნო ბრძოლაში ციპრასმა მესამე ადგილი დაიკავა.
არჩევნებიდან სულ რაღაც ოთხ წელიწადში, ციპრასი პარტიის ნაციონალურ ლიდერად აირჩიეს. 34 წლის ასაკში ის საბერძნეთის ყველაზე ახალგაზრდა პოლიტიკური ლიდერი გახდა, რომელმაც ბოლო ორი წლის განმავლობაში არაერთხელ გააკრიტიკა საბერძნეთის ხელისუფლების ფინანსური აღდგენის გეგმა.
ციპრასის თქმით, საერთაშორისო კრედიტორებისგან სამუშაო ადგილების შემცირების და პრივატიზაციის პოლიტიკის მოთხოვნა საბერძნეთს არაფერს არგებს: „მალე ისინი დემოკრატიაზე უარის თქმასაც მოგვთხოვენ”, განაცხადა ციპრასმა.
თვის დასაწყისში ჩატარებულ არჩევნებზე კოალიცია სირიზამ ამომრჩეველთა ხმების 17% მოიპოვა, რამაც ალექსის ციპრასი საბერძნეთის პარლამენტში რიგით მეორე ყველაზე დიდი პარტიის ლიდერად და ბერძნული პოლიტიკის ერთ-ერთ საკვანძო ფიგურად აქცია.
ზოგიერთი ბერძენი პოლიტიკოსი თვლის, რომ ციპრასმა ბოლომდე ვერ ახსნა თავისი დამოკიდებულება და გეგმები ევროკავშირის წევრობასთან დაკავშირებით. მაგალითად, ეკონომისტი და Greece's Free-Marketeer Drassi Party-ს ლიდერი მირანდა ხაფა ამტკიცებს, რომ ციპრასი რეალობისგან შორს დგას და მისი მესიჯები პოპულისტურია. ის მომხრეებს ჰპირდება, რომ ბოლოს მოუღებს მტაცებლურ ეკონომიკას და საბერძნეთის ევროზონაში დარჩენას უზრუნველყოფს, რაც რეალურად შეუძლებელია.
ევროსტრუქტურებსა და საბერძნეთს შორის შემდგარი შეთანხმების თანახმად, თუ ქვეყანა საბიუჯეტო ხარჯებს 14,5 მილიარდი ევროთი შეამცირებს, დამატებით 240-მილიარდევროიან ტრანშს მიიღებს. გამოკითხვების თანახმად, ბერძნების დიდი ნაწილი ევროზონაში დარჩენას უჭერს მხარს, მაგრამ იმ ვალდებულებების შესრულება არ უნდა, რასაც ქვეყანას ევროზონის წევრობა აკისრებს. ევროზონაში საბერძნეთის მიღება თავიდანვე გაყალბებული სტატისტიკის საფუძველზე მოხდა და მოგვიანებით გაირკვა, რომ დაწესებულ მოთხოვნებს საბერძნეთი არ აკმაყოფილებდა.
საბერძნეთში შექმნილმა მდგომარეობამ ბევრი ევროპული ქვეყანა ჩააგდო რთულ სიტუაციაში, განსაკუთრებით გერმანია და მისი მეთაური ანგელა მერკელი. მერკელის ქრისტიანულ-ლიბერალური კოალიცია რეგიონულ არჩევნებს არჩევნებზე აგებს გადასახადის გადამხდელთა უკმაყოფილების გამო. საქმე ისაა, რომ გერმანიის მშპ-ის 8% სამხრეთ ევროპის ქვეყნების სუბსიდირებისათვის იხარჯება. მერკელის თქმით, საბერძნეთთან შეთანხმებული ეკონომიკური პოლიტიკა არ გადაიხედება. არაა გამორიცხული, მემარცხენე რადიკალების მთავრობაში მოსვლის შემთხვევაში, საბერძნეთის ევროზონის დატოვებას მერკელის სახით დიდი ლობისტი გამოუჩნდეს.
განსხვავებული პოზიცია აქვს პარიზს. ათენს პარიზის 65 მილიარდი ევრო მართებს (სახელმწიფო ვალი), ფრანგული კერძო კომპანიების მიმართ ვალი კი 37 მილიარდი ევროა. ამას ემატება დაახლოებით 3 მილიარდი ევროს ღირებულების ფრანგული ინვესტიციები საბერძნეთში, აგრეთვე მასთან საფრანგეთის სავაჭრო ბალანსი − 1,87 მილიარდი ევრო. ანალიტიკოსების აზრით, საბერძნეთის ევროზონიდან გასვლა და დრაქმის დაბრუნება მის გაუფასურებასა და დევალვაციას გამოიწვევს, რაც საფრანგეთის სავაჭრო ბალანსზე უარყოფით გავლენას იქონიებს. გამოდის, რომ ევროზონიდან საბერძნეთის გასვლამ საფრანგეთი შეიძლება საკმაოდ აზარალოს. თუმცა, საბერძნეთის ხელისუფლებაში მემარცხენე რადიკალების მოსვლამ უფრო მასშტაბური ფინანსური კრიზისი შეიძლება გამოიწვიოს პორტუგალიაში, ესპანეთში, იტალიასა და სხვა ევროპულ ქვეყნებში.