აკაკი ზოიძე: ზღაპარია, თითქოს თამბაქოს სტანდარტული შეფუთვა არაკონსტიტუციურია

"შეფუთვაზე (კოლოფი, ბლოკი, კონტეინერი და ა.შ.) და თითოეულ ღერზე აკრძალულია ბრენდის, ლოგოს, სასაქონლო ნიშნის ან მისი სხვა აღმნიშვნელი ელემენტის გამოყენება" - წერია თამბაქოს კონტროლის შესახებ კანონპროექტში. ამ ცვლილების შედეგად, კომპანიები ვეღარ განათავსებენ ბრენდულ ნიშნებს, ვერც სიგარეტის შეფუთვაზე და ვერც სიგარეტის ღერებზე. შესაბამისად მომხმარებლებს იმის გარკვევა თუ რა ბრენდის სიგარეტს ეწევიან მნიშვნელოვნად გაურთულდებათ, რადგანაც ყველა კოლოფი და ყველა ღერი ერთნაირი იქნება. ცვლილებას სტანდარტული შეფუთვა ეწოდება და მას ბიზნესი კატეგორიულად ეწინააღმდეგება. ბიზნესის შეფასებით ცვლილება არაკონსტიტუციურია.

ტაბულასთან საუბარში პარლამენტის ჯანდაცვის კომიტეტის თავმჯდომარე აკაკი ზოიძე ამბობს, რომ ბიზნესის მხრიდან იმით აპელირება, რომ აღნიშნული ცვლილება არაკონსტიტუციურია "ზღაპარია". ზოიძის თქმით, იმ ქვეყნებში, სადაც თამბაქოს სტანდარტული შეფუთვა დაინერგა ყველა სასამართლო პროცესი იმით დასრულდა, რომ სასამართლომ ამგვარი აკრძალვა საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ამაღლების გამო დასაშვებად ცნო.

"ეს ყველაფერი ზღაპარია, იჩივლეს ყველა სასამართლოში, სადაც ეს ცვლილება მიიღეს, ეს გახლავთ დიდი ბრიტანეთი, ავსტრალია, ასევე ევროკავშირის უმაღლეს სასამართლოში იჩივლეს. ევროკავშირის რეკომენდაციაა 2020 წლისთვის ყველა ქვეყანაში სტანდარტული შეფუთვის შემოღება, ამაზეც იჩივლეს და ყველა შემთხვევაში წააგეს. ყველა უმაღლესმა სასამართლომ მიიჩნია, რომ ამ შემთხვევაში საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინტერესი არის აბსოლუტური და სავაჭრო ნიშნის შეზღუდვა შესაძლებელია", - ამბობს ზოიძე.

ზოიძის თქმით, თამბაქოს სტანდარტული შეფუთვა მწეველთა რაოდენობაზე დადებითად აისახება "დადებითად, იმიტომ რომ მეცნიერულად დასაბუთებულია, რომ მომავალი თაობების ჩაბმას თამბაქოს მოწევაში ხელს უშლის. საქართველოში მოწევას 13 წლის ასაკის ბავშვები იწყებენ და ეს ცვლილება იმისკენაა, რომ არ ჩაერთონ ეს ბავშვები თამბაქოს მოწევაში". 

თამბაქოს სტანდარტული შეფუთვის ნიმუში ასე გამოიყურება:

ტაბულასთან საუბარში საქართველოში მოქმედი თამბაქოს საერთაშორისო ბრენდების JTI-ს და Philip Morris-ის წარმომადგენლები ამბობენ, რომ ამ ცვლილებით მათ კონსტიტუციით აღიარებული ინტელექტუალური საკუთრების უფლება ჩამოერთმევათ, რის შედეგადაც თამბაქოს ბაზარზე კონკურენცია საერთოდ გაქრება. 

Philip Morris-ის კორპორატიულ საკითხთა განყოფილების ხელმძღვანელმა ნონა მამულაშვილმა ტაბულას უთხრა, რომ ამ კანონპროექტზე მთავრობასაც და ბიზნესსაც მსგავსი შენიშვნები აქვს, თუმცა პარლამენტმა ამ შენიშვნების გათვალისწინებაზე უარი თქვა. 

"აღარ გვექნება უფლება ჩვენი ბრენდები გამოვაჩინოთ. ფაქტიურად ეს ნიშნავს, რომ ჩვენ საკუთრების უფლება გვაქვს ჩამორთმეული და შესაბამისად ვერანაირი კონკურენცია ვერ იქნება, ყველა ბრენდი იქნება ერთნაირი. თავად მომხმარებელიც ვერ განსახვავებს ერთ ბრენდს მეორესაგან. 

ზოგადად ამ კანონპროექტზე ჩვენც და მთავრობასაც მსგავსი შენიშვნები გვქონდა. რომ ეს პროექტი აცდენილია ევროკავშირის მოთხოვნებს. ევროკავშირშს აქვს შემუშავებული რეგულატორული ბაზა, ეს კი ცვლილება არის ევროკავშირის სტანდარტებს აცილებული. ამაზე ბევრი ლაპარაკი იყო, მაგრამ რატომღაც პარლამენტმა არ გაითვალისწინა ეს შენიშვნები. მთავრობამ დადო დასკვნა კანონპროექტთან დაკავშირებით, თუმცა სამწუხაროდ ეს დასკვნა არავინ არ გაითვალისწინა", - ამბობს მამულაშვილი. 

JTI-ის კორპორატიულ საქმეთა ხელმძღვანელის ივანე ხასიას თქმით, საქართველოს თამბაქოს სტანდარტული შეფუთვის დანერგვას არცერთი საერთაშორისო ხელშეკრულება არ ავალდებულებს და მისი ამოქმედებით კომპანიები კარგავენ მათ ყველაზე ფასეულ აქტივს - ბრენდს დაკარგავენ. 

"სტანდარტიზირებული შეფუთვა რას გულისხმობს, რომ შეეზღუდოს კომპანიას მისი ყველაზე ფასეული აქტივი. ეს ბრენდის და საკუთრების უფლების შეზღუდვაა. არსებული პროექტი აბსოლიტურად წარმოუდგენელია. ჩვენ ამ საკითხს ასე ვერ დავტოვებთ. 

სასაქონლო ნიშანზე მოდის პირდაპირ შეზღუდვა, მაგალითად, Winston-ის ბრენდის სიგარეტი, რომ Winston-ია აღარ გვექნება უფლება, რომ დავიტანოთ ჩვენი ბრენდირებული წარწერა, რომლითაც ხდება ბრენდის იდენტიფიცირება. ცვლილების შედეგად შეუძლებელი იქნება სიგარეტის განსხვავება, შეუძლებელი იქნება კონკურენციის წარმოება ბაზარზე, ყოველგვარი ინოვაცია წარმოუდგენელი ხდება",- ამბობს ხასია.

ამ ცვლილებასთან დაკავშირებით განცხადება სავაჭრო პალატამაც გაავრცელა. ორგანიზაციის შეფასებით, თამბაქოს სტანდარტული პაკეტების დანერგვა ქვეყანაში კონტრაბანდის რისკებს მნიშვნელოვნად გაზრდის, რადგანაც იმ პირობებში, როდესაც ყველა ბრენდის თამბაქოს კოლოფი ერთნაირი იქნება და არცერთი სიგარეტის ღერზე არანაირი წარწერა არ იქნება დატანილი კონტრაბანდის იდენტიფიცირება გართულდება. კონტრაბანდის ზრდის შემთხვევაში ბიუჯეტმა პოტენციურად მილიონობით ლარი შეიძლება დაკარგოს, რადგანაც თამბაქოს ბიზნესი ქვეყანაში ერთ-ერთი წამყვანი გადამხდელია, მასზე ბიუჯეტის შემოსავლების 8% მოდის.