თუნჯერ ჯუჯენოღლუ

შიში, როგორც სინდრომი

საქართველოში იმყოფებოდა ცნობილი თურქი დრამატურგი თუნჯერ ჯუჯენოღლუ, რომლის პიესებიც მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაშია დადგმული. მისი ნაწარმოებებიდან განსაკუთრებით პოპულარულია „ზვავი“, რომელიც საქართველოში ხუთჯერ განხორციელდა. ბოლო ორი წარმოდგენა კოტე მარჯანიშვილისა და მიხეილ თუმანიშვილის სახელობის თეატრებში დაიდგა. ამჯერად გთავაზობთ ნაწყვეტს კინომსახიობთა თეატრში ორგანიზებული პრესკონფენერციისას ჩაწერილ ინტერვიუდან, რომელიც თუნჯერ ჯუჯენოღლუსა და თეატრალური სფეროს წარმომადგენლებს შორის გაიმართა.

ვიდრე სიტყვას დრამატურგს გადასცემდა, კინომსახიობთა თეატრის მმართველმა - ზურაბ გეწაძემ აღნიშნა, რომ თუნჯერ ჯუჯენოღლუს საქართველოში მოწვევისა და პრემიერაზე დასწრების იდეა შემოქმედებით ჯგუფს მუშაობის პროცესში გაუჩნდა და მოხარულია, რომ თურქეთის სახელმწიფო თეატრის სარეპერტუარო კომიტეტის გამგეობის წევრმა, მუჟდათ გეზენის სახელობის ხელოვნების ცენტრთან არსებული კონსერვატორიის დრამატურგიის კათედრის პროფესორმა, 15 ადგილობრივი და საერთაშორისო ლიტერატურული პრემიის ლაურეატმა და 24 პიესის ავტორმა თბილისში ჩამოსვლა და პრემიერაზე დასწრება მოახერხა.

თუნჯერ ჯუჯენოღლუ: - საქართველოში მეორედ ჩამოვედი. პირველად 10-15 წლის წინათ ვიყავი, მაშინ, როდესაც ბათუმში ჩემი ”მატრიოშკა” დაიდგა. ძალიან ბედნიერი ვარ, რომ ერთ ქალაქში, კონკრეტულად თბილისში, ერთიდაიგივე პიესა ორმა თეატრმა განახორციელა, რასაც თურქეთში არ ვართ შეჩეული. ასეთი ფაქტი მეტყველებს იმაზე, რომ საქართველოში თეატრალური სფერო განვითარებულია. მიუხედავად იმისა, რომ ჩემი პიესები ბევრ ქვეყანაში იდგმება, საქართველო ჩემთვის მაინც განსაკუთრებულია... თქვენ დიდი რეჟისორები გყავთ, მაგალითად რობერტ სტურუა, რომლის „მეფე ლირიც“ სტამბოლის საერთაშორისო თეატრალურ

ფესტივალზე ვნახე და მართალია, ქართული საერთოდ არ მესმოდა, 4 საათიანი სპექტაკლი ერთ-ერთი ყველაზე დასამახსოვრებელი და შთამბეჭდავი აღმოჩნდა ჩემთვის. ქართველები შემოქმედებითი პოტენციალით ნამდვილად გამოირჩევით. მაგალითისთვის, რუსუდან ბოლქვაძის დასახელებაც კმარა, რომელმაც პირველად დადგა სპექტაკლი და პირველივე ასეთი გამოუვიდა... მე მომეწონა!

ჩემი პიესები ბევრ რეჟისორს დაუდგამს, ამიტომაც უკვე ობიეტურად ვუყურებ სპექტაკლებს და არა სუბიექტურად... რეჟისორების საქმიანობაში არ ვერევი, რამდენადაც არსებობს დასრულებული ტექსტი, რომელიც თითოეულმა თავისებურად უნდა წაიკითხოს... ერთი რეჟისორი მეგობარი მყავს თურქეთში, რომელმაც ერთხელ მითხრა, რომ ყველაზე კარგი პიესების ავტორია ის, ვინც გარდაცვლილიაო და ხუმრობა გვერდით იყოს, მართალია... ამიტომაც არ ვერევი რეჟისორის საქმეში! თუმცა, მირჩევნია, სპექტაკლი დრამატურგის ტექსტს მიყვებოდეს... აი, ამ თვალსაზრისით მომეწონა სწორედ რუსუდანის ინტერპრეტაცია, რამდენადაც შენარჩუნებულია მთავარი სათქმელი, მსახიობებიც ესთეტიკურად ახორციელებენ შემოქმედებით ამოცანებს, მოქმედებაში ჩართულია ქორეოგრაფიაც და ფინალში გამოკვეთილი თემა მაყურებლისთვის ზუსტად არის მიწოდებული...

- შიშის თემა ნებისმიერი ქვეყნის საზოგადოებისთვის აქტუალურია... კონკრეტულად რამ განაპირობა თქვენი არჩევანი და აღნიშნული თემატიკით დაინტერესება?

- ერთმა ჩემმა კინორეჟისორმა მეგობარმა მომიყვა, რომ თურქეთის აღმოსავლეთ ანატოლიაში არის სოფელი, სადაც ზვავის საშიშროების გამო ხმამაღლა არ საუბრობენო და სწორედ მისი მონათხრობი გახდა ჩემი შთაგონების წყარო. მოგვიანებით, წერის პროცესში უკვე გავითვალისწინე, რომ არსებობს სიტყვის გამოხატვის თავისუფლების პრობლემა და ისეთი ავტორიტარული რეჟიმები, რომლებიც მოსახლეობასა და სხვადასხვა ტიპის საზოგადოებაზე ახდენს ზეწოლას და ყურადღებაც აღნიშნულ საკითხებზე გავამახვილე...

პირველად „ზვავი“ თურქეთში დაიდგა, შემდეგ (2000 წელს) - პოლონეთში... სამშობლოში, კერძოდ ბურსაში, განხორციელებული წარმოდგენა დიდად არ მომეწონა, რამდენადაც ტექსტი შეცვლილი იყო, მაგრამ მოეწონა მაყურებელს... რაც შეეხება პოლონეთს, პიესა თურქეთში აქტუალური ქურთების პრობლემაზე დაწერეთო, მკითხეს პრემიერის შემდეგ პოლონელებმა, რაზეც ვუპასუხე, რომ „ზვავში“ დასმული საკითხი უფრო ზოგადია და არა კონკრეტული, მასში საუბარია იმაზე, რომ ადამიანი ვერ ლაპარაკობს, მას აჩუმებენ, რაც ყველგან შეიძლება მოხდეს, ყველა ხალხსა და ქვეყანაში... მერე მითხრეს, რომ კი, ასეთ მდგომარეობაში ჩვენი ქვეყანაც იყოო... ამჟამად „ზვავი“ რუსეთის 14 თეატრში იდგმება და იქაც, პიესა ჩვენზე დაგიწერიაო, მეუბნებიან... ამდენი რამ ჩვენს შესახებ საიდან იციო, მკითხა ერთმა უზბეკმა პოეტმა, როდესაც ბაქოში დადგმულ პრემიერას ვესწრებოდი... „ზვავის“ თემატიკა მართლაც ძალიან ახლობელი აღმოჩნდა ბევრისთვის...

- არადა, შიშის თემა ასეთი აქტუალური წესით არ უნდა იყოს ეპოქაში, როდესაც დამოუკიდებელი ქვეყნების ლიდერები დემოკრატიული საზოგადოების ჩამოყალიბებისთვის იბრძვიან... მაგრამ ისიც ფაქტია, რომ „ზვავი“ ხშირად იდგმება და რადგანა მისი არაერთი ინტერპრეტაცია გაქვთ ნანახი, უფრო კონკრეტულად გვითხარით, რითი განსხვავდება ან გამოირჩევა კინომსახიობთა თეატრში განხორციელებული სპექტაკლი?

- „ზვავი“ იდგმება არა მხოლოდ ისეთ ქვეყნებში, სადაც ცოტა ხსნის წინათ ავტორიტარული რეჟიმი სუფევდა, არამედ სხვაგანაც, მაგალითად: აღმოსავლეთ ევროპაში და ა.შ. განხორციელებულია რუმინეთში, ბულგარეთში, ბელგიაში, გერმანიაში, შვეციაში, ესპანეთში... ფრანგებმა წიგნადაც კი გამოსცეს... ახლახანს გავიგე, რომ 26 თებერვალს, ნიუ იორკში, ლიტერატურულ თეატრში, „ზვავის“ კითხვა მოეწყობა... შიშის საკითხს რომ თავი დავანებოთ, თვითონ ზვავის საშიშროებაც ბევრი ქვეყნისთვის ახლობელი თემაა... ისევ და ისევ ქართულ დადგმას რომ მოვუბრუნდეთ, რუსუდანი თავისი ინტერპრეტაციით ხაზგასმით ამბობს, რომ თუ გაჩუმდებით ვერაფერს მიაღწევთ და მცდარი წესების მიღებით ვერაფერს შეცვლით, სისტემა მხოლოდ ხმის ამოღებითა და წინააღმდეგობით შეიძლება შეიცვალოსო და აი, ამის გამოკვეთა განსაკუთრებით მომეწონა. თუმცა, ის, რაც რუსუდანის დადგმას ყველა სხვა დადგმისგან გამოარჩევს, მაინც მისი სპექტაკლის ესთეტიკაა...

 

კომენტარები