ქართული ოცნების მიერ რეინტეგრაციის საკითხებში სახელმწიფო მინისტრის პოსტზე წარდგენილი პაატა ზაქარეიშვილი ტაბულას საკუთარ ხედვაზე და მომავალი საქმიანობის მიმართულებებზე ესაუბრა. მისი აზრით, მთავარი ცვლილება უნდა გახდეს უშუალო დიალოგი სოხუმთან და ცხინვალთან, რაზეც უარის თქმას ზაქარეიშვილი წინა ხელისუფლების დანაშაულად მიიჩნევს. იგი ფიქრობს, რომ კონფლიქტების მოწესრიგების პროცესი შევარდნაძის დროს ბევრად უფრო წარმატებული იყო. ახალი პოლიტიკით, სიტუაციის შემობრუნებას ის 2-3 წელიწადში, შედეგის მიღწევას კი 7-8 წელიწადში ვარაუდობს.
რამდენიმე დღის წინ, მომავალი ხელისუფლების წევრის სტატუსით, ჟენევის მოლაპარაკებებზე იყავით. რა სტადიაშია ამჟამად ჟენევის პროცესი? როგორ აფასებთ რუსეთის, აფხაზური თუ ოსური მხარის წარმომადგენელთა პოზიციას? რა შეიძლება შეიცვალოს მას შემდეგ, რაც ხელისუფლებას ჩაიბარებს თქვენი გუნდი და მოსალოდნელია თუ არა რაიმე გარღვევა მოლაპარაკებებში?
გადაბარების პროცესს ძველი ხელისუფლება მთელი გულწრფელობით ეკიდება, არ არსებობდა თემა, რომელიც ჩაღრმავებულად არ აეხსნათ და არგუმენტები არ მოეტანათ. ვეთანხმებით თუ არ ვეთანხმებით, სხვა საკითხია.
რაც შეეხება ზოგადად ჟენევის დისკუსიებს, რასაც ველოდი, ის მივიღე, ანუ არაფერი. ეს არავის ბრალი არაა ზოგადად. ფორმატი ჩამოუყალიბებელია, აქ არ არის განსაზღვრული კონფლიქტის მხარეები, არ ჩანს, ვინ ვის ელაპარაკება. ურთიერთობები ხდება მხოლოდ ექსპერტების დონეზე. ჯერჯერობით არანაირ დოკუმენტზე ხელი არ არის მოწერილი.
ჟენევის ფორმატი შექმნილია საქართველო-რუსეთის ომის შემდგომ და სწორედ საქართველო-რუსეთის ურთიერთობების ფორმატს წარმოადგენს, სადაც აფხაზი და ოსი მონაწილეები პრაქტიკულად რუსეთის პოზიციებს აჟღერებენ. ფაქტია, რომ ეს ფორმატი არაეფექტურია, მაგრამ საჭირო. სულ არაფერს ეს სჯობს. მგონი საჭიროა გარკვეული ნაბიჯების გადადგმა – ძირითადი ხაზი, რუსეთ-საქართველოს კონტექსტი, უნდა დარჩეს უპირატესად. საქართველოს ხელისუფლებას სურს, რომ ეს იყოს რუსეთ-საქართველოს ფორმატი და ამაში ვეთანხმები. რუსეთს სურს, რომ ეს იყოს ქართულ-აფხაზური და ქართულ-ოსური ფორმატი, რაშიც მე რუსეთს არ ვეთანხმები.
ჟენევის ფორმატში არანაირ გარღვევას არ ველი, მაგრამ მისი არარსებობა ბევრ რამეს ხელს შეუშლიდა, ამიტომ ის უნდა არსებობდეს და უნდა ვეცადოთ, იყოს საქართველო-რუსეთის კონფლიქტის დარეგულირების გარკვეული მოედანი.
რაც შეეხება კანონს ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ. თქვენ და თქვენი გუნდის წევრებმა არაერთხელ განაცხადეთ, რომ ის უნდა შეიცვალოს და უნდა შერბილდეს. იქნებ განმარტოთ, რის შეცვლას აპირებთ კონკრეტულად?
საქმე ისაა, რომ არც მე და არც ჩვენი გუნდის წევრებს ამის შესახებ არ განგვიცხადებია, ეს ჟურნალისტებმა გვკითხეს. მეც გულწრფელად ვუპასუხე, რომ არ ვაპირებთ გავაუქმოთ, ეს გამორიცხულია. ტერიტორია ოკუპირებულია და ის, თუ რა დამოკიდებულება აქვს საქართველოს ამის მიმართ, კანონში უნდა იყოს გაწერილი. ამიტომაც, კანონი უნდა არსებობდეს სწორედ ამ სახელწოდებით.
ამ კანონში ცვლილებები ჩემთვის პრიორიტეტული თემა არ არის და არ ვაპირებ დანიშვნისთანავე ვეცე, დავხიო ან გადავაგდო. ვიდრე ეს კანონი ხელს არ შეგვიშლის მუშაობაში, მისი გადახედვის საკითხი არ დადგება. მაგრამ, მაგალითად, თუ კანონმა ხელი შეუშალა აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის ტერიტორიაზე საერთაშორისო ორგანიზაციების საქმიანობას, გადავხედავთ იმ პოზიციებს, სადაც ეს 
შესაძლებელია თუ არა ძალის გამოუყენებლობის შესახებ შეთანხმების გაფორმება სოხუმთან და ცხინვალთან?
მე არასდროს არაფერს გამოვრიცხავ, მაგრამ არც ეს არის იდე ფიქსი. არ მიმაჩნია, რომ მაინცდამაინც ხელი უნდა მოვაწეროთ ვინმესთან ამ ტიპის დოკუმენტს. არსებობს საქართველოს ხელისუფლების ცალმხრივი ვალდებულება ცეცხლის განუახლებლობის შესახებ. მე ამას მოვითხოვდი შევარდნაძის პერიოდიდან მოყოლებული და ეს სჯობს თავდაუსხმელობის ვალდებულების გაფორმებას უშუალოდ აფხაზებთან და ოსებთან.
ვინაიდან აფხაზები და ოსები, რუსების მოწოდებით, მოითხოვენ მაინცდამაინც ასეთ დოკუმენტზე მუშაობას და ხელმოწერას, მე ვამბობ, რომ ეს თავისთავად პრობლემაა არაა. ჩვენ ისე არ უნდა ვიქცეოდეთ, თითქოს ყველაფრის გვეშინია. როგორც კი დავიწყებთ ამაზე ლაპარაკს, აღმოვაჩენთ, რომ აფხაზებს და ოსებს უსაფრთხოების პრობლემა არ აქვთ. მათ ჩვენი აღარ ეშინიათ. მათ სტატუსის პრობლემა აქვთ. უნდა ვკითხოთ – როგორ უნდა მოვაწეროთ ხელი მათთან შეთანხმებას – როგორც სახელმწიფომ სახელმწიფოსთან? მაგრამ, უკაცრავად, ჩვენ ისინი არ გვიღიარებია. შესაბამისად, ხელს ვერ მოვაწერთ. ამ თემებზე თამამად იმიტომ ვლაპარაკობ, რომ ვიცი, ხელშეკრულებებამდე საქმე არ მივა.
ჩვენმა ხელისუფლებამ თავიდანვე დაუშვა შეცდომა იმაში, რომ უარყო ქართულ-აფხაზური და ქართულ-ოსური კონფლიქტების არსებობა. ამით ეს კონფლიქტები რუსეთის მძევლად აქცია. ხელისუფლებამ რამდენიმე ჩიხში შეიყვანა ეს კონფლიქტი და მათი გასაღები რუსეთის ხელშია. ყოველი ასეთი ჩიხიდან გამოსვლა დიდი ძალისხმევით მოგვიწევს. თუმცა, ამ გზით უნდა წავიდეთ. ნელ-ნელა, აუჩქარებლად. სააკაშვილისგან განსხვავებით, ჩვენ არ ვჩქარობთ.
მაგრამ არსებობს მოსაზრება, რომ ეს ის გზაა, რომელიც უკვე გავიარეთ. 2008 წლამდე გვქონდა კონფლიქტის მოგვარების ქართულ-აფხაზური და ქართულ-ოსური ფორმატები. 2008 წლის შემდეგ კი იგივე სოხუმისა და ცხინვალის რუსეთზე დამოკიდებულება კიდევ უფრო გაიზარდა, იქნება ეს ბიუჯეტი თუ კონტროლი ჯარებისა და უშიშროების სტრუქტურების მიერ. რამდენად პროდუქტიული შეიძლება იყოს ქართულ-აფხაზური და ქართულ-ოსური ფორმატი ამ პირობებში?
ის, რომ ქართულ-აფხაზური და ქართულ-ოსური ფორმატები არსებობდა, უდიდესი წარმატება იყო. და უდიდესი დანაშაული იყო სააკაშვილის ხელისუფლების მხრიდან მათი გაუქმება. 2008 წლამდე კი არა, ისინი 2006 წელს გაუქმდა, როდესაც (საქართველოს ხელისუფლება) შეიჭრა კოდორში, დაარღვია მოსკოვის საერთაშორისო ხელშეკრულება აფხაზეთის მიმართულებით და შექმნა სანაკოევის პროექტი. თამამად შეიძლება ითქვას, რომ 1992 წლიდან მოყოლებული, 2006 წელი საუკეთესო იყო ქართულ-ოსური და ქართულ-აფხაზური ურთიერთობების მოგვარებისთვის. ამავე დროს, იგივე წელი იყო ყველაზე უარესი. ივნისამდე ყველაფერი კარგად მოდიოდა, მას შემდეგ ყველაფერი ცუდად წავიდა.
რატომ იყო ეს პერიოდი ყველაზე კარგი? რა შედეგები იყო მიღწეული?
შესანიშნავად მუშაობდა ყველა სტრუქტურა. ყველა ურთიერთობა ჩასმული იყო საერთაშორისო სამართლის მიერ აღიარებულ ფორმატში. აფხაზური და ქართული მხარეები მუშაობდნენ ჩვენი მეგობარი სახელმწიფოების მეთვალყურეობის ქვეშ.
აფხაზეთში გაერო მუშაობდა, ცხინვალში – ეუთო. ცხინვალის მიმართულებით იყო შერეული საკონტროლო კომისია, რომელშიც ოთხი მხარე შედიოდა, გადაწყვეტილებებს კონსენსუსის წესით იღებდა და იქ ქართული მხარე არეგულირებდა ვითარებას. რაც არ უნდა კრიტიკულები ვიყოთ შევარდნაძის მიმართ სხვა საკითხებში, უნდა ვაღიაროთ, რომ შევარდნაძე ათასჯერ ძლიერი აღმოჩნდა სააკაშვილთან შედარებით კონფლიქტების მოგვარების საკითხებში. მან სულ სხვა დონეს მიაღწია. ცხინვალში მან საქართველო და რუსეთი დასვა ერთად, ცხინვალი და ვლადიკავკაზი კი ერთად – ანუ ოთხმხრივი კომისია ორდონიანი გახადა. მან ჩრდილოეთ ოსეთის ეკონომიკა მოაბა საქართველოს, გაიხსენეთ სპირტის ამბები. იქ იყო კორუფცია, კრიმინალი, ბევრი რაღაცები იყო გამოსასწორებელი, მაგრამ არა გასაუქმებელი, როგორც ერგნეთის ბაზრობა. ეს მხარეები ჩართულნი იყვნენ ქართულ კონტექსტში.
ფრაზა, თითქოს ჩვენ ეს მომენტი გავიარეთ, არის ცრუ და ფარისევლური. როგორც კი სააკაშვილი მოვიდა ხელისუფლებაში, მან სწორად აიღო შევარდნაძის მიღწევები. მაგალითად, ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის და ბაქო-ერზრუმის პროექტი, NATO-ში გაწევრიანება. რუსეთის ბაზების გაყვანაც შევარდნაძის დაწყებული იყო 1999 წელს. მაგრამ სააკაშვილს ერთხელაც არ უცდია განევითარებინა ის, რაც შევარდნაძემ დაუტოვა კონფლიქტების მოგვარების საკითხებში. მას თავიდანვე აკვიატებული ჰქონდა იდეა, რომ ჩვენ აფხაზებთან და ოსებთან არაფერი გვესაქმება და ჩვენი მთავარი მეტოქე არის რუსეთი. ჩვენ წავედით რუსეთთან კონფრონტაციაზე, მივუყარეთ მას აფხაზები და ოსები და ამით რუსეთის პოზიციები გავაძლიერეთ. სამწუხაროდ, 2008 წლის აგვისტო იმ მანკიერი პოლიტიკის ლოგიკური შედეგი იყო, რაც სააკაშვილმა დათესა. ცოცხალი მოწმე ვარ იმისა, რომ მას აფხაზებზე და ოსებზე გასვლა არცერთხელ არ უცდია.
ხომ არ ფიქრობთ, რომ მაშინდელი პოლიტიკა იყო ლოგიკური მცდელობა, რუსეთის მიერ თავსმოხვეული ფორმატებისგან თავის დაღწევისა? ფორმატისგან, რომელიც საქართველოს ხელს არ აძლევდა?
როგორ იყო რუსეთის მიერ თავსმოხვეული? ერთგან იყო ეუთო, მეორეგან კი გაერო. დღეს ვამაყობთ გაერო-ს გენერალური ასამბლეის რეზოლუციებით. მაშინ კი გაერო-ს უშიშროების საბჭო იღებდა წელიწადში 2-ჯერ რეზოლუციებს, რომელთა თანახმად, მკაფიოდ და ცალსახად რუსეთი ვალდებული იყო ეღიარებინა საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა. რაზეც დღეს ვოცნებობთ. ეუთო-ს სამიტებზე ცალსახად აღიარებული იყო ჩვენი ტერიტორიული მთლიანობა, რაც ახლა ისტორიას ჩაბარდა...
მაგრამ, წლების განმავლობაში ამ ფორმატებს არ მოჰყოლია შედეგი, თუნდაც დევნილთა დაბრუნების მხრივ...
უკაცრავად, თუ ჩვენ ვამბობთ, რომ შევარდნაძის პოლიტიკა იყო მანკიერი, მათ შორის ციხეში, ენერგეტიკაში, კორუფციის საკითხში, ქურდულ სამყაროს არსებობაში და ა.შ., რაღა აფხაზეთის მიმართულებით იყო ყველაფერი კარგად? თუ შევარდნაძის პოლიტიკა წარუმატებელი იყო, რატომ არ დავიწყეთ ხელახლა აფხაზებთან და ოსებთან ლაპარაკი? რატომ ვთქვით, რომ ეს რუსების ბრალია, იქნებ შევარდნაძის ბრალი იყო?
მთელი ტრაგედია იცით რაშია? ამას წინათ პუტინმა აღიარა, რომ 2006 წლიდან დაიწყო მზადება საქართველოსთან ომისთვის. ეს ზუსტად ემთხვევა იმას, რაც მე ვთქვი 2006 წელთან დაკავშირებით. ოსები და აფხაზები დაიძრნენ საქართველოსკენ. მათ დაიჯერეს „დემოკრატიის შუქურის” და მეც ვარ მოწმე, როგორ სურდათ ჩვენთან შეხვედრები. და როგორ უკრძალავდა სააკაშვილი მათთან შეხვედრებს თავის ჩინოვნიკებს.
2006 წლამდე წარმატებული ნაბიჯები ამ ხელისუფლებასაც ჰქონდა?
ჩვენ დღეს მორალური უფლება არ გვაქვს, ვთქვათ, რომ სტალინმა უკანონოდ შექმნა სამხრეთ ოსეთი. 2006 წელს სააკაშვილმა მიაღებინა პარლამენტს სამარცხვინო გადაწყვეტილება ყოფილი სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის ტერიტორიაზე დროებითი ადმინისტრაციის შექმნის შესახებ. მაინცდამაინც იმ საზღვრებში, რაც სტალინმა შექმნა. მის ხელმძღვანელად დანიშნა დიმიტრი სანაკოევი, რომელიც აღმოჩნდა რუსული ФСБ-ს პროექტი. მისმა ნათესავებმა, ძმებმა ქარქუსოვებმა თქვეს, მისმა ბიძაშვილმა ვლადიმირ სანაკოევმა აღიარა, რომ ФСБ-ს ჩასმულები იყვნენ. მათ აღადგენინეს სამხრეთ ოსეთი, მიაყოლეს ახალგორი, რომელიც არსებითად არასდროს ყოფილა სამხრეთ ოსეთის შემადგენლობაში. ოკუპაცია შემდეგ ზუსტად იმ საზღვრებში განხორციელდა, რაშიც მოაქცია სააკაშვილმა.
2006 წლიდან სხვა პოლიტიკა დაიწყო, არა დიალოგის, არამედ თავს მოხვევის. ეს რუსული პოლიტიკა იყო. შეგვეძლო ცხინვალთან გვევაჭრა, მაგრამ ამის მაგივრად მათ მთელი სამხრეთ ოსეთი ვაჩუქეთ სტალინის მიერ შექმნილ საზღვრებში. როგორც მედალი, ისე ჩამოვკიდეთ მთელი სამხრეთ ოსეთი რუსეთს. ეს უდიდესი ანტიქართული პოლიტიკა იყო.
სოფელ პერევის მაგალითზე შემიძლია ვთქვა, რომ რუსებმა მკაფიოდ და ცალსახად მიითვისეს მხოლოდ ის, რასაც ჩვენ დავაწერეთ აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი. კოდორის ხეობა და ახალგორი იყო ქართველების კონტროლს ქვეშ. მას შემდეგ, რაც სააკაშვილმა ეს სამარცხვინო პროექტები წამოიწყო, ისინი ჩვენი აღარ არის. რასაც კი სააკაშვილმა ხელი მოჰკიდა, ყველაფერი გააფუჭა და ჩამოაქცია.
მინდა თქვენი პოზიცია ზუსტად გავიგო – რომ არ ყოფილიყო სანაკოევის პროექტი, არ ყოფილიყო ზემო აფხაზეთის პროექტი, 2008 წელს რუსეთი ტერიტორიების ადმინისტრაციული საზღვრების ფარგლებში ოკუპაციას ვერ განახორციელებდა?
ვერ განახორციელებდა. საქმე ომამდეც არ მივიდოდა. ეს ხომ შეცდომების კასკადი იყო, ნაბიჯები, რასაც პუტინი აკეთებინებდა თავისი პროექტიდან გამომდინარე. ხელისუფლების წარმომადგენლებმა დაიჯერეს, თითქოს რუსეთს ცხინვალი არ აინტერესებდა და ამას საჯაროდ ამბობდნენ. რუსეთმა „დაითრია” საქართველოს ხელისუფლება და დააჯერა, რომ არ ჩაერეოდა. თუ როგორ არ აინტერესებდა, ეს ვნახეთ 2008 წლის აგვისტოში. ეს იყო კარგად გაწერილი რუსული პროექტი, სადაც, სამწუხაროდ, ჩვენი ხელისუფლება აღმოჩნდა რუსეთის ბრმა მარიონეტი.
რაც შეეხება პოლიტიკას, რომელსაც წინა ხელისუფლება ახორციელებდა. მინდა გკითხოთ სტატუსნეიტრალური დოკუმენტების შესახებ. ერთი წლის წინ ერთ-ერთ ინტერვიუში ამ დოკუმენტებს სასაცილო უწოდეთ, თუმცა მას შემდეგ ისინი ათამდე სახელმწიფომ აღიარა. იმავე ინტერვიუში ამბობდით, რომ მხარს უჭერთ აფხაზური და ოსური პასპორტების ლეგალიზაციას საქართველოს ტერიტორიაზე. იქნება თუ არა ეს თქვენი პოლიტიკის მიმართულება? იტყვით უარს სტატუსნეიტრალურ დოკუმენტებზე?
ეს ის საკითებია, რომელიც მთავრობას უნდა შევუთანხმო. მინდა შევისწავლო, ვინ აიღო ეს პასპორტები. მე ვიცნობ 7-8 ადამიანს აფხაზეთში და სამხრეთ ოსეთში, ვინც ნამდვილად აიღო ეს დოკუმენტები. ესენი არიან ქართველები, რომლებსაც აქვთ აფხაზური და ოსური პასპორტები. აფხაზურის გარდა, ჩუმად აქვთ აღებული ქართული პასპორტი და ნეიტრალური პასპორტი მხოლოდ იმიტომ აიღეს, რომ იოლად წავიდნენ ამერიკაში. თუ ჩემი ინფორმაცია უტყუარია, მიჩნდება კითხვა – ვის ვატყუებთ, ხალხო? რაში გვჭირდება ასეთი თვალთმაქცობა? მაგრამ, თუ პასპორტები მართლა კარგად მუშაობს, ვაღიარებ, რომ ეს ასეა.
მაგრამ მე მაქვს ინფორმაცია, რომ 2010 წლის ოქტომბრიდან, როდესაც ნეიტრალური პასპორტები შევიდა ძალაში, დაახლოებით 60-მა ადამიანმა აიღო ნეიტრალური პასპორტი, 300-ზე მეტმა კი ქართული. მე თვითონ ვუწყობდი ხელს აფხაზებს, ჩამოსულიყვნენ და აეღოთ არა ნეიტრალური, არამედ საქართველოს მოქალაქის პასპორტი.
თუ აფხაზმა გადალახა რაღაც ბარიერი, მას ურჩევნია საქართველოს პასპორტი აიღოს. ამ დოკუმენტით მთელ მსოფლიოში იმოგზაურებ და არა მხოლოდ ათ სახელმწიფოში. თანაც, ვიზის მისაღებად ნეიტრალური პასპორტი არაა საკმარისი, საგარეო უწყებამ რაღაც რწმუნება უნდა მოგცეს. საქართველოს პასპორტით უფრო დაცული ხარ, არავინ გეკითხება, ქართველი ხარ, აფხაზი თუ სომეხი. მე როგორც ვიცი, აფხაზეთში დღეს ნეიტრალური პასპორტის აღება უფრო სამარცხვინოა, ვიდრე ქართულის. პარადოქსია, მაგრამ ქართული პასპორტი მათთვის უფრო ნეიტრალურია.
თუმცა ნეიტრალური პასპორტის გაუქმება დღეს აქტუალური არ იქნებოდა – შეიძლება გავაუქმოთ მოძრაობა „კოკოითი ფანდარასტ”? არარსებულს ვერ გააუქმებ.
აფხაზური და ოსური პასპორტები?
ჩვენ უნდა ვცნოთ ისინი პირადობის მოწმობებად საქართველოს შიგნით, ამ ხალხმა უნდა მიიღოს ყველა არა, მაგრამ თითქმის ყველა პრეფერენცია, რასაც საქართველოს მოქალაქე იღებს. მათ შორის, თავისუფალი გადაადგილება, რეგისტრაცია, პენსიის აღება, განათლების მიღება, ჯანდაცვის მომსახურების მიღება. თუმცა, მაგალითად, ბანკებს არ ვურჩევდი ამ დოკუმენტებით სესხები გასცენ. მაგრამ იქ, სადაც მათი გამოყენებით სახელმწიფო ინტერესები არ დაზარალდება, დაშვებული უნდა იყოს.
რაც შეეხება აფხაზური მხარის რეაქციას საქართველოში ხელისუფლების ცვლილებებსა და კონკრეტულად თქვენს განცხადებებზე. ანქვაბმა თქვა – თუ ქართული ოცნება აფხაზეთის დაბრუნებას ნიშნავს, ეს ფუჭი ოცნებააო. აფხაზმა პოლიტიკოსმა ბათალ კობახიამ, რომელიც თქვენი მეგობარია, ძალიან ემოციურად გამოხატა ნეგატიური დამოკიდებულება თქვენი განცხადების მიმართ იმის შესახებ, რომ საქართველომ აფხაზები უნდა დაარწმუნოს, რომ მასთან ყოფნა უკეთესია. ანუ თქვენი მხრიდან ძალიან მშვიდობიან რიტორიკაზე სოხუმის რეაქცია ძალიან მწვავეა. ასეთი პირობებში როგორ აპირებთ ხელშესახები წერტილების პოვნას აფხაზურ მხარესთან?
მათი რეაქცია ხომ რაღაცაზე მეტყველებს. როცა ადამიანს ვირუსი შეუჩნდება, მას ტემპერატურა უწევს, ეს ორგანიზმის რეაქციაა. მათ რაღაცის შეეშინდათ – შეეშინდათ მშვიდობიანი საქართველოსი. ჩვენ უნდა ვეცადოთ, მათი რიტორიკა ჩარჩეს სააკაშვილის ეპოქაში, რომ ჩვენ ხელი ვერ მოგვკიდონ და ვერაფერზე ვეღარ შემოგვედავონ. ჩვენ არსად ვჩქარობთ. სამწუხაროდ, კონფლიქტების მოგვარება ხანგრძლივი პროცესია.
მოგეხსენებათ, კვიპროსის ჩრდილოეთი ნაწილი ოკუპირებულია თურქეთის მიერ. 30 წელია ევროკავშირის ტერიტორია ოკუპირებულია და ევროკავშირი ამბობს, რომ ვერაფერს იზამს, თუ ბერძნები და თურქები არ შერიგდებიან. სულ ოკუპაცია-ოკუპაციას ძახილით წინ ვერ წავალთ. საჭიროა დეოკუპაციის მიმართულებით რაღაც ნაბიჯების გადადგმა. მე ღრმად მწამს – რაც არ გამოსდით 30 წელი კვიპროსზე, ჩვენ გამოგვივა 7-8 წელიწადში. იმიტომ, რომ ჩვენ შორის არ არის ამ დონის გაუცხოება. იქ არიან ბერძნები და თურქები, მართლმადიდებლობა და ისლამი...
ჩვენთან – რუსეთი და მისი ინტერესები...
კი ბატონო, მაგრამ, რუსეთი არავის უყვარს. არც ქართველებს და, დამერწმუნეთ, არც აფხაზებს და ოსებს. დღემდე მათ ჰქონდათ არჩევანი – პუტინის რუსეთი თუ სააკაშვილის საქართველო. პუტინის რუსეთი რჩება, სულ ცოტა, 10 წელი მაინც, ჩვენ კი შეგვიძლია მათ სხვა, დემოკრატიული საქართველო შევთავაზოთ. მერწმუნეთ, 2-3 წელიწადში სულ სხვა საუბარი გვექნება ამ საკითხზე. შეიძლება ხელშესახები შედეგები არ გვქონდეს, მაგრამ დინამიკა სახეზე იქნება. აღარ იქნება აგრესიული რიტორიკა, ერთმანეთის მიმართ ინტერესები უფრო გამოკვეთილი იქნება.
რაოდენ პარადოქსულიც უნდა იყოს, მე არ მივისწრაფვი ორმხრივი ურთიერთობებისკენ. ამ ეტაპზე მთავარია, ქართული პოლიტიკა შევცვალოთ. ჩემთვის ათასჯერ უფრო მნიშვნელოვანია დავარწმუნო ქართველი ოპონენტი, რომელსაც ეჭვი ეპარება ჩემი პოზიციის სისწორეში. ჩვენ თუ აქ საერთო ენა გამოვნახეთ, აფხაზებთანაც უფრო ადვილი იქნება. ისინი დაინახავენ, რომ საქართველოში დაიწყო დისკუსია, თუ როგორ მივხედოთ აფხაზეთს.
გასულ წელს თქვენი გუნდის ამჟამინდელმა წევრმა მამუკა არეშიძემ განაცხადა, რომ აფხაზეთის დამოუკიდებლობის აღიარება შეიძლება დისკუსიის საგანი გახდეს. თქვენ ერთ-ერთ ინტერვიუში ამ მოსაზრების კომენტირებისას აღნიშნეთ, რომ ეს წინადადება არ არის კატეგორიულად მიუღებელი. თუმცა ის არის ნაადრევი და შეიძლება დადგეს 10-15 წლის შემდეგ, თუ მოლაპარაკებები წარუმატებელი გამოდგა. მინდა, რომ განმარტოთ ამ სტრატეგიის არსი – ოპონენტს ვეუბნებით, რომ თუ ის საკმარისად უკომპრომისო იქნება, ჩვენ საბოლოოდ მზად ვიქნებით შევასრულოთ მისი მოთხოვნა, რომელიც ამჟამად მიუღებელია?
მე ვგულისხმობდი სააკაშვილის პოლიტიკას. ის რომ ისე გაგრძელებულიყო, როგორც გრძელდებოდა მაშინ, მამუკა არეშიძის სიტყვები რეალობა გახდებოდა. მაშინ ივანიშვილი ჯერ არ არსებობდა, გრძელდებოდა ძველი პოლიტიკა, მოსახლეობისა და ტერიტორიის კატასტროფული კარგვა, რუსეთის გავლენის ზრდა... არეშიძემ მაშინ თქვა, რომ ამ ფონზე გამოსავალი არის აღიარება. მე მაშინ ვთქვი, რომ სააკაშვილის პოლიტიკის პირობებშიც კი, ეს რეალობა შეიძლება დადგეს 10-15 წლის შემდეგ. ანუ მე კი არ მივდივარ კომპრომისზე, სააკაშვილს მიჰყავდა ქვეყანა ამ მდგომარეობამდე.
თქვენი აზრით, ძველი პოლიტიკის გაგრძელების პირობებში, თბილისი იძულებული გახდებოდა აფხაზეთის აღიარებას დათანხმებოდა?
მას მთელიო მსოფლიო აღიარებდა. 10 წლის თავზე მსოფლიომ თქვა, რომ სერბები ვერ ელაპარაკებიან ალბანელებს კოსოვოში. ამას დიდხანს ვერ მოვითმენთო და დაიწყეს კოსოვოს აღიარება. მე ვამბობდი, რომ სიმშვიდის ბალიში მხოლოდ 10 წლით გვაქვს. მერე ევროპელები ამ ბალიშს აგვაცლიან და აღმოვჩნდებით ჭაობში. ევროპა არასდროს ამბობს სამუდამოდ არც არა-ს და არც დიახ-ს. ევროპა დინამიკური, ცოცხალი ორგანიზმია და მისი ქცევები იცვლება.
თუმცა, არაღიარების პოლიტიკა კვლავ ძალაშია...
მე სპეციალისტი ვარ და ვხედავ, ევროპა როგორ იქცევა კვიპროსში და კოსოვოში. ვხედავ ევროკავშირის დინამიკას. მე მათ ვესაუბრები და ისინი ამბობენ – ხელი გაანძრიეთ, თორემ რუსეთი მოდის და მოდის, დაელაპარაკეთ თქვენს ხელისუფლებას. აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი დასავლეთს არ აინტერესებს, იქ არ არის ნავთობი და გაზი, მიბმულები არიან რუსეთის საზღვარს. თუ რამე ხდება ამ ტერიტორიაზე, ეს არის მხოლოდ რუსეთისა და საქართველოს ინტერესებში. ამიტომ, დიდხანს ვერ გაგრძელდება სიმშვიდის ბალიშზე წოლა.
იმის თქმა გინდათ, რომ იმ პოლიტიკის პირობებში, რომელსაც განახორციელებს თქვენი გუნდი, აფხაზეთის აღიარების საკითხი არ დადგება?
არ დადგება, ეს გამორიცხულია. თუ საქართველო იქნება დემოკრატიული სახელმწიფო, მსოფლიო ეტყვის აფხაზებს, რომ საქართველო სხვა გზას დაადგა. უნდა ვაჩვენოთ მსოფლიოს, რომ თუ დინამიკა დაიწყო, ეს ახალი ხელისუფლების დამსახურება იქნება.
ჩვენ ხალხმა მოგვცა მანდატი არსებითად შეიცვალოს სიტუაცია. ეს მანდატი აუცილებლად უნდა გავამართლოთ. საქართველოში ხელისუფლების მშვიდობიანი ცვლით პოსტსაბჭოთა სივრცეზე უნიკალური პრეცედენტი მივიღეთ. ეს ყოფილი ხელისუფლების მნიშვნელოვანი დამსახურებაცაა. შესაბამისად, თუ გარღვევაზე გვაქვს საუბარი, ის აქ მოხდა, საერთო ქართულ კონსენსუსში.
მადლობა ღმერთს, ყოფილი ხელისუფლება გონივრულად იქცევა და ჩვენც შესაბამისად უნდა მოვიქცეთ. ქვეყნის გადარჩენის იდეიდან გამომდინარე, აუცილებლად უნდა ვითანამშრომლოთ და მე მზად ვარ ამ საკითხებზე ველაპარაკო ოპოზიციას. ისინი მე არ მელაპარაკებოდნენ. და მზად ვარ მივიღო მათი არგუმენტებიც, ვიკამათოთ და სადაც საჭირო იქნება, დავეთანხმო კიდეც.
