ამას წინათ საქართველოს პრეზიდენტმა განაცხადა, რომ სასურველია ინგლისური ენის შესწავლა სკოლებში პირველივე კლასიდან იწყებოდეს. არგუმენტად ის მოიყვანა, რომ ინგლისურის ცოდნა უმნიშვნელოვანესია თანამედროვე ადამიანისთვის (შეუძლებელია, ამ მოსაზრებას არ დაეთანხმო).
დღეს საქართველოს სკოლებში ინგლისური ენა საერთოდ არ არის სავალდებულო საგანი. სავალდებულოა რომელიმე სამი უცხო ენის სწავლება სკოლაში 12 წლის მანძილზე, თუმცა, რომელ ენებს ისწავლიან ბავშვები, ეს სკოლის გადასაწყვეტია. ეროვნული სასწავლო გეგმის მიხედვით, პირველი უცხო ენა იწყება მე-3 კლასიდან, მეორე უცხო ენა - მე-7 კლასიდან, ხოლო მესამე უცხო ენა - მე-10 კლასიდან.
მაშასადამე, პრეზიდენტის ინიციატივაა, განხორციელდეს ორი არსებითი ცვლილება: ა) ინგლისური გახდეს სავალდებულო საგანი ყველა სკოლაში; და ბ) მისი სწავლება დაიწყოს პირველივე კლასიდან. პირველი ცვლილება საკმაოდ ლოგიკურია: უცნაურია, ასწავლიდე სამ უცხო ენას და მათ შორის არ იყოს ინგლისური. რაც შეეხება მეორე ცვლილებას, ის ალოგიკური მგონია და აი, რატომ:
რისი ბრალია, რომ ჩვენი სკოლების მოსწავლეებმა ინგლისური ხეირიანად არ იციან - იმის, რომ გვიან იწყებენ ინგლისურის სწავლას თუ იმის, რომ მათ პედაგოგებს აქვთ ცუდი შედეგები? თუ ყველაფერი მასწავლებლის ბრალია, რა მნიშვნელობა აქვს, როდის დაიწყებს ასეთი მასწავლებელი სწავლებას?
არსებობს მოსაზრება, რომ უნდა ჩამოვიყვანოთ 1000 უცხოელი ინგლისურის მასწავლებლად. დავანებოთ თავი ფინანსური დანახარჯების დათვლას და იმასაც, რომ 2500-ზე მეტ სკოლას არ ეყოფა ასე ცოტა მასწავლებელი (მით უმეტეს, რომ ბევრ სკოლაში ორი მასწავლებელიც კი ვერ იქნება საკმარისი). საინტერესოა, ამ უცხოელებს შორის რამდენი იქნება მეტ-ნაკლები პედაგოგიური გამოცდილების მქონე, რომ თუნდაც მცირე შედეგი მივიღოთ? ვისაც შეხება ჰქონია სასკოლო პრაქტიკასთან, დამეთანხმება, რომ უცხოეთის სკოლებში ასე თუ ისე ხელშესახები შედეგები აქვთ მხოლოდ მაღალკვალიფიციურ პედაგოგებს. მაგრამ შედეგები მაღალკვალიფიციურ ქართველ პედაგოგებსაც აქვთ.
ნებისმიერ ასეთ ინიციატივას, თუ მის განხორციელებას დაიწყებენ, მოჰყვება ხოლმე ცვლილებები დანახარჯებში (როგორც ფინანსური, ისე სხვა სახის). მაგალითად, საჯარო სკოლებში ინგლისურის დაწყება პირველ კლასში ჯერ იწვევს ცვლილებებს ეროვნულ სასწავლო გეგმაში; სანამ გეგმა დაინერგება, ჯერ ისაა შესამოწმებელი, არსებობს თუ არა ადამიანური რესურსი მის განსახორციელებლად (დამატებით რამდენიმე ათასი ინგლისური ენის პედაგოგი) და თუ არსებობს, რა დაჯდება ეს სიამოვნება.
იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ეს რესურსები არსებობს, კითხვა ასე ისმის: რას მივიღებთ ამ ყველაფრის შედეგად, რამდენად ეფექტიანი იქნება ზემოხსენებული დანახარჯები?
გაუთვითცნობიერებელ ადამიანებს (განსაკუთრებით მათ, ვინც თავად არ იცის ინგლისური), ჰგონიათ, რომ რაც უფრო ადრე დაიწყებ ინგლისურის (ან სხვა უცხო ენის) შესწავლას, მით უფრო უკეთესი შედეგი გექნება საბოლოოდ.
ევროსაბჭოს განათლების კომიტეტმა წევრი ქვეყნებისთვის შექმნა საერთო ბაზა, რომელიც განსაზღვრავს ენის ცოდნის კვალიფიკაციას და ხელს უწყობს მასწავლებლების, სასწავლო გეგმებისა და პროგრამების შემდგენლების, აგრეთვე სერთიფიკატის გამცემი ორგანიზაციებისა და უცხო ენების სწავლების ადმინისტრატორთა შეთანხმებულ მოქმედებას. ენების სწავლის, სწავლებისა და შეფასების საერთო ევროპული სარეკომენდაციო ჩარჩოს მიხედვით განისაზღვრა ენის ცოდნის ექვსი ძირითადი დონე: A1, A2, B1, B2, C1, C2.
A დონე ნიშნავს ენის ელემენტარულ დონეზე გამოყენებას, B დონე - ენის დამოუკიდებლად გამოყენებას, ხოლო c დონე - ენის კომპეტენტურად გამოყენებას. თითოეული დონე ორ ქვედონედ იყოფა.
რომელიმე დონე რომ დაიძლიოს, არსებობს რეკომენდაცია, დაახლოებით რამდენი სასწავლო საათია საჭირო. მაგალითად, თუ ჩვენი მიზანია B1 დონის დაძლევა, ეს შეესაბამება გარკვეული რაოდენობის სასწავლო საათებს, რომელიც ნაწილდება წელიწადების გარკვეულ რაოდენობაზე.
ჯერჯერობით ეროვნული სასწავლო გეგმა ითვალისწინებს B დონის დაუფლებას. თუმცა, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ მიზნად დავისახავთ C1 დონის მიღწევას, ამის გაკეთებას დასჭირდება არა სწავლების დაწყება პირველივე კლასიდან, არამედ სკოლის საბაზო და საშუალო საფეხურებზე სასწავლო საათების დამატება, აგრეთვე ინგლისურის მასწავლებელთა კვალიფიკაციის საგრძნობი ზრდა (ამჟამად არსებული მასწავლებლების აბსოლუტურ უმრავლესობას თავად არა აქვს C1 დონე).
ერთი სიტყვით, მთავარია არა რომელი კლასიდან ვიწყებთ, არამედ რა ინტენსივობით ვასწავლით (თუ პედაგოგი მოწოდების სიმაღლეზეა).
ალბათ საინტერესოა, როგორ ხდება სხვა ქვეყნებში, რომელი ასაკიდან იწყება უცხო ენის სწავლება. შედარებისთვის გავიხსენოთ, რომ საქართველოში უცხო ენას იწყებენ რვა წლის ასაკიდან (ოფიციალურად, საჯარო სკოლებში).
ქვეყანა რომელი ასაკიდან იწყება
უცხო ენის სწავლება
დანია 9
გერმანია 8
ლატვია 9
ლიტვა 10
ჰოლანდია 10
პოლონეთი 10
საფრანგეთი 7
იტალია 6
ისლანდია 10
მსოფლიოში ძალიან ცოტაა ისეთი ქვეყანა, სადაც უცხო ენა პირველივე კლასიდან იწყება. თუ ცხრილს დავაკვირდებით, დავინახავთ, რომ ყველაზე ადრე იტალიასა და საფრანგეთში იწყება უცხო ენა, გაცილებით ადრე, ვიდრე ჰოლანდიაში, თუმცა, საბოლოო შედეგები ამ ქვეყნებს უარესი აქვთ.
ბავშვი ძალიან ადვილად სწავლობს ნებისმიერ ენას, თუ ბუნებრივ გარემოში მოხვდება. სამწუხაროდ, ასეთი ბუნებრივი გარემოს შექმნა, როგორც წესი, სკოლაში ვერ ხერხდება ხოლმე (მასწავლებელმა, ინგლისურის გარდა, სხვა ენა არ უნდა იცოდეს და საკმარისი პედაგოგიური უნარიც უნდა ჰქონდეს, რომ, მიუხედავად ამისა, ბავშვებს მაინც გააგებინოს რაღაც). ამიტომ, სკოლებში (და რეპეტიტორებთანაც) ბავშვები საუკეთესო შემთხვევაში სწავლობენ ცალკეული სიტყვების და ზოგჯერ ფრაზების მნიშვნელობებს. სიტყვებს კი იზეპირებენ, მაგრამ ენის ფლობა არ არის უბრალოდ სიტყვების ცოდნა, ენა კომუნიკაციის საშუალებაა და, შესაბამისად, თუ ბავშვს არ შეუძლია მეტყველება, მოსმენილის გაგება და წერა-კითხვა, მან ენა არ იცის.
მე მისაუბრია სხვადასხვა სასწავლო ცენტრის ინგლისურის პედაგოგებთან და ყველა აღნიშნავს, რომ ადრეულ ასაკში ინგლისურის სწავლის დაწყება არაფერს აძლევს მოსწავლეს. გარკვეული ასაკიდან (10-11 წელი) ის ბავშვი, რომელიც მანამდე საერთოდ არ სწავლობდა ენას, მცირე ძალისხმევის ფასად სულ რამდენიმე თვეში დაეწევა ბავშვს, რომელიც მანამდე ხუთი წელი ემზადებოდა რეპეტიტორთან.
შესაბამისად, ყველა ის ფინანსური თუ ადამიანური რესურსი, რაც ქართველი მშობლის გაუთვითცნობიერებლობის შედეგად იხარჯება რეპეტიტორებზე ადრეული ასაკიდანვე, წყალშია გადაყრილი.
ერთი სიტყვით, მოსაზრება, რომ ინგლისური სავალდებულო საგანი (თანაც, პირველი უცხო ენა) გახდეს, ნამდვილად მისასალმებელია. მაგრამ, იმისთვის, რომ ინგლისური ვასწავლოთ, სულაც არ არის საჭირო ამის გაკეთება პირველივე კლასიდან. უბრალოდ, მასწავლებლების კვალიფიკაცია უნდა ამაღლდეს. ეს კვალიფიკაცია კი ორი კომპონენტისგან შედგება: მასწავლებელმა თავად უნდა იცოდეს ენა და სათანადო პროფესიულ უნარებს ფლობდეს.
