რაღაც პერიოდი უკვე გავიდა, რაც ამ პოსტზე დაინიშნეთ. დიალოგი ორმხრივ ფორმატში დაიწყო, ჩატარდა შეხვედრები – როგორ შეაფასებდით დროის ამ მონაკვეთში თქვენს საქმიანობას და გამართლდა თუ არა ის იმედი, რომელსაც მთავრობა ახალ ინსტიტუტზე და ორმხრივ მოლაპარაკებებზე ამყარებდა?
საერთო ჯამში, საქართველოს პრემიერმინისტრის ეს ინიციატივა აბსოლუტურად სწორი იყო. ჩვენ შევთავაზეთ ორმხრივი კონკრეტული დიალოგი რუსეთის მხარეს, რადგან ვთქვით, რომ მუდმივ კონფრონტაციაში ყოფნა შეუძლებელია. ეს მიუღებელია და ქვეყნისთვის დამანგრეველი.
გარკვეული პერიოდის მანძილზე ხდებოდა აზრთა გაცვლა-გამოცვლა. განცხადების სახით ჩვენ მოვისმინეთ მათი ხედვა, თუ როგორ შეიძლება ეს წარმართულიყო. თავიდანვე იყო რაღაც მინიშნებები წინაპირობებზე.
რა წინაპირობებს გულისხმობთ?
იყო განცხადებები იმის შესახებ, რომ საქართველო უნდა შეეგუოს სამხრეთ კავკასიის რეგიონში ე.წ. ახალ რეალობას, ანუ აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობას. მას შემდეგ, რაც განვაცხადეთ, რომ ჩვენთვის წინაპირობები მიუღებელია, მათ აღარც ჩვენ ვაყენებთ და არც რუსეთისგან ველით.
საბოლოოდ, შევჯერდით იმაზე, რომ ჩატარდეს პირველი შეხვედრა, რომელიც დეკემბრის შუა რიცხვებში შვეიცარიაში შედგა.
ამ კონტექსტში მინდა გითხრათ, რომ წინა ხელისუფლებამ არაერთხელ განაცხადა, რომ მზად იყო რუსეთთან ასეთი დიალოგის დაწყებისთვის – ნებისმიერ დროს და ნებისმიერ ადგილას, ყოველგვარი წინაპირობების გარეშე. ამ თვალსაზრისით, რაღაც პრინციპულად განსხვავებული ჩვენი მხრიდან არ გაკეთებულა. ამ შემთხვევაში მოხდა ის, რომ რუსეთის მხრიდან პოზიტიური რეაქცია მივიღეთ.
პირველ შეხვედრაზე მოვნიშნეთ თემები, რომლებზეც ვაპირებთ საუბარს. იმისთვის, რომ დიალოგი თავიდანვე ჩიხში არ მოქცეულიყო, გადავწყვიტეთ ე. წ. წითელ ხაზებს ჯერ არ შევხებოდით. მოგეხსენებათ, ჩვენთვის ეს არის ტერიტორიული მთლიანობის საკითხი და საგარეო საქმეებში თავისუფალი არჩევანის პრინციპი. რუსეთი კი ჯერჯერობით საკითხს ისე აყენებს, რომ აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობის აღიარების უკან წაღებას არ აპირებს.
ასევე შევთანხმდით, რომ იმ თემებს, რასაც ჟენევის ფორმატში განიხილავენ, ჩვენ არ ვეხებით. ამგვარად, დასაწყისისთვის შემდეგი თემები შეირჩა – ვაჭრობა, სატრანსპორტო კავშირები, ჰუმანიტარულ-კულტურული ურთიერთობები.
მეორე შეხვედრა იყო 1-ლ მარტს. ამ პერიოდის განმავლობაში იყო რაღაც საინტერესო მომენტები. გამოითქვა მრავალი მოსაზრება, მრავალი საინტერესო წინადადება და კრიტიკული შენიშვნა. ზოგიერთი, მათ შორის ოპონენტების მხრიდან, ჩვენ მივიღეთ როგორც საკმაოდ რაციონალური. მაგალითად ის, რომ შეხვედრები სჯობს არა ჟენევაში, არამედ სხვაგან ჩატარდეს, რათა თავიდან ავიცილოთ თუნდაც ემოციური კავშირი ჟენევის ფორმატთან.
ამგვარად, შემდეგი შეხვედრა გაიმართა პრაღაში და ჩვენ იქ ხაზგასმით აღვნიშნეთ, რომ ჟენევის ფორმატში დისკუსიები უნდა გაგრძელდეს, რომ შენარჩუნდეს როგორც მისი დონე, ასევე ფორმატი. სასურველია, კონცენტრირება მოხდეს უსაფრთხოების მთავარ, არსებით საკითხებზე.
სხვათა შორის, რუსეთის მხრიდანაც ასეთივე მიდგომას ვხედავთ. რაც თუნდაც იმით დადასტურდა, რომ 2 მარტს რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ თავის კომენტარში ახსენა, რომ ჟენევაში მოლაპარაკებებს განსაკუთრებული სპეციფიკა აქვს.
ამჯერად ჩვენ გავიარეთ ის თემები, რაზეც შევთანხმდით პირველ შეხვედრაზე. აღვნიშნეთ, რომ სავაჭრო-ეკონომიკური და სატრანსპორტო მიმოსვლის კუთხით გარკვეული მოძრაობა სახეზეა. მოგეხსენებათ, საუბარია ქართული ღვინის, მინერალური წყლების, ასევე სხვა პროდუქციის რუსულ ბაზარზე დაბრუნებაზე. ამასთან დაკავშირებით, უკვე დამყარდა კონტაქტები, ექსპერტთა ჯგუფები იყვნენ ჩამოსული. ახლა საუბარია იმაზე, რომ აღდგეს სატრანსპორტო კავშირები და პროდუქციის გატანასაც შევუწყოთ ხელი. კერძოდ, ყაზბეგი-ზემო ლარსის მარშრუტზე 1-ლი ივნისიდან გამშვები პუნქტი 24-საათიან რეჟიმში ამოქმედდება. ვსაუბრობთ სატვირთო სატრანსპორტო მიმოსვლის თაობაზე, იქ არის გარკვეული დეტალები, რეგულარული რეისების აღდგენაზე. ეს ძალიან სერიოზული თემებია და ვფიქრობთ, როდესაც ყველაფერი ეს განხორციელდება, სავარაუდოდ, უახლოეს თვეებში, ეს ბიძგს მისცემს ჩვენი ეკონომიკის გარკვეულ სექტორებს.
რაღაც ილუზიებს არ ვიქმნით და არ გვგონია, რომ ეს ყველაფერი სწრაფად მოხდება, ან რაღაც დიდი პოლიტიკური გარღვევები იქნება ახლო მომავალში, ან თუნდაც სავაჭრო-ეკონომიკური კავშირები ჯადოსავით უცბად შეცვლის ჩვენს ცხოვრებას. მაგრამ, ყველაფერი ეს, ჯამში, უნდა წაადგეს ჩვენს ქვეყანას და მოქალაქეებს.
ახალი მომენტი ის გახლდათ, რომ ამ შეხვედრაზე ჩემმა რუსმა კოლეგამ გვაცნობა – რუსეთში განიხილავენ საკითხს სავიზო რეჟიმის შემსუბუქების თაობაზე საქართველოს მოქალაქეთა გარკვეული კატეგორიებისთვის. თუ რას გულისხმობენ, როდის იქნება, რა კატეგორიებისთვის იქნება, ალბათ, ცოტა მოგვიანებით გახდება ცნობილი.
მგონი პოზიტივია ის, რომ გარკვეულწილად ატმოსფერო შეიცვალა, ნაკლებად აგრესიული რიტორიკაა ერთმანეთის მიმართ. ამან იმოქმედა ზოგადად სამხედრო ესკალაციის საფრთხის შემცირებაზე. ეს კარგია ქვეყნისთვის და მისი ეკონომიკური ცხოვრებისთვის. იმიტომ, რომ ქვეყანაში, სადაც არის საფრთხე, რომ რუსის ჯარი შემოვიდეს 2 წელიწადში ერთხელ, არანაირი სერიოზული ინვესტორი ფულს არ ჩადებს.
კიდევ ერთი დადებითი მხარე რუსეთში ქართული დიასპორის ფაქტორია. დიალოგის დაწყება და კონფრონტაციის შემცირება ორ ქვეყანას შორის, საშუალებას მისცემს რუსეთში მცხოვრებ მრავალ ქართველს სამშობლოსთან უფრო აქტიური კონტაქტი დაამყაროს და საქართველოში ინვესტიციაც განახორციელოს, რისგანაც თავს იკავებდა ურთიერთობების გამწვავებისა და ორმხრივი პოლიტიკური შეზღუდვების გამო.
თქვენ საუბრობთ ორმხრივად მოგებიან ურთიერთობაზე, თუმცა ვლადიმირ პუტინმა და რამდენიმე სხვა თანამდებობის პირმა განაცხადა, რომ ეს დიალოგი საქართველოს უფრო სჭირდება, ვიდრე რუსეთს. გრიგორი კარასინმა ასევე გააკეთა განცხადება ბოლო შეხვედრის შემდეგ, რომ სავიზო რეჟიმი იმ ქვეყნებს შორის, რომლებსაც არ აქვთ დიპლომატიური ურთიერთობები, ყოველთვის მკაცრია. ნიშნავს თუ არა ეს, რომ დიპლომატიური ურთიერთობების აღდგენის პოლიტიკური საკითხი გახდეს წინაპირობა სავიზო რეჟიმის შემსუბუქების ან გაუქმებისთვის?
არა, ასე არანაირად არ უნდა აღვიქვათ. ასე რომ ყოფილიყო, საზოგადოებას მოვახსენებდი. ჩვენი პრინციპია, ეს პროცესი მიმდინარეობდეს საჯაროდ. არანაირი კულუარული შეთანხმებები და თემები იქ არ განიხილება. რა თქმა უნდა, არის საკითხები, რაზეც ვერ ვთანხმდებით. და ეს ითქვა კიდეც. ჩვენმა რუსმა კოლეგებმა კარგად იციან, რომ ჩვენ დიპლომატიური ურთიერთობების აღდგენაზე ვერ წავალთ, რადგან ეს ფაქტი იმის ტოლფასი იქნება, რომ ჩვენ რუსეთის მიმართ პრეტენზიები აღარ გაქვს, ჩვენი ტერიტორიული საკითხები აღარ გვაწუხებს და ის საზღვრები, რაშიც რუსეთი აღგვიქვამს, მისაღებია. ეს ძალიან ცუდი, ყოვლად მიუღებელი სიგნალი იქნებოდა, როგორც ჩვენი საზოგადოებისთვის, ასევე მსოფლიოსთვის. ამიტომ ეს არანაირად არ დგას დღის წესრიგში.
მაგრამ ჩვენ ყოველთვის ვამბობთ – თუ დაწყებული დიალოგი რაღაც სერიოზულ შედეგს მოგვცემს, თუ რაღაც ეტაპზე მოხდება გარღვევები პოლიტიკურ, უსაფრთხოების და ტერიტორიული მთლიანობის საკითხებში, არ გამოვრიცხავთ, რომ დიპლომატიური ურთიერთობების თემის განხილვა მოხდეს.
თქვენ ბრძანეთ წითელ ხაზებზე. მთავარი წითელი ხაზი გადის ტერიტორიული მთლიანობის საკითხებზე. თუმცა, ამჟამად განიხილება ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ კანონში ცვლილებები, რომელიც მისი დარღვევის ნაწილობრივ დეკრიმინალიზაციას გულისხმობს. კრიტიკოსები ამტკიცებენ, რომ ეს დაუშვებელია, რადგან ადამიანი, რომელიც საქართველოს საზღვარს უკანონოდ გადმოკვეთს რომელიმე სხვა მეზობელი სახელმწიფოს მხრიდან, სისხლის სამართლის კანონმდებლობით დაისჯება. იმ ადამიანმა კი, რომელიც გადადის აფხაზეთში, პირველ ჯერზე მხოლოდ ჯარიმა უნდა გადაიხადოს. ჩვენი საზღვრის გადაკვეთისთვის განსხვავებულ სანქციებს რომ ვაწესებთ, ხომ არ ნიშნავს ეს სუვერენიტეტის დათმობას? ეს რამდენად კარგი სიგნალია ურთიერთობების აღსადგენად? ხომ არ ნიშნავს ეს დადგენილი „წითელი ხაზის” შეხებას?
არა, ეს არ არის სიგნალისთვის გაკეთებული. ამას აქვს წმინდა პრაგმატული არგუმენტაცია. საქმე ის გახლავთ, რომ ეს ცვლილება ეხება წმინდა ტექნიკურ ასპექტს. თუკი სხვა ქვეყნის მოქალაქე შეეცდებოდა ჩვენი საზღვრის გადმოლახვას და მას აფხაზეთის ან სამხრეთ ოსეთის „საზღვრის” გადაკვეთის შტამპი ექნებოდა, მაშინ ავტომატურად ამოქმედდებოდა სისხლის სამართლის სანქციები. ეს რომ არ მომხდარიყო, წინა წლებში ზოგჯერ კეთდებოდა გამონაკლისებიც. იყო შემთხვევები, როდესაც იღებდნენ იმ პირებს, ვისი მოწვევაც იყო საქართველოს ინტერესებში და კანონზე თვალს ხუჭავდნენ. ან ეუბნებოდნენ, აეღოთ სხვა პასპორტი, სადაც შტამპი არ იქნებოდა და ისე ჩამოსულიყვნენ. რატომ უნდა მოვიტყუოთ თავი?
ამიტომ, ჩვენ ვთავაზობთ პარლამენტს კანონში პრაგმატული ცვლილების შეტანას. თუ გვინდა, ვიღაც მოვიწვიოთ, ვისი ჩამოსვლაც ჩვენს ინტერესებშია, მთავრობას, გამონაკლისის სახით, ამის უფლება ექნება. თუ ასეთი ნებართვის გარეშე ვიღაც ჩამოვა, ვინც იმ რეგიონებში არის ნამყოფი, მის წინააღმდეგ ამოქმედდება ადმინისტრაციული სანქცია და დაჯარიმდება. თუ ის ჭკუას ვერ მოეგება და იმავეს გაიმეორებს, მის წინააღმდეგ სისხლის სამართლის სანქციები ამოქმედდება. ასე რომ, საქმე გვაქვს წმინდა ტექნიკურ ცვლილებასთან, რაც კანონში არანაირი არსებითი ცვლილებების შეტანას არ ითვალისწინებს.
თუ იყო თქვენი შეხვედრების თემა აფხაზური რკინიგზის გახსნა? და რას ფიქრობთ ამ ინიციატივის შესახებ?
არა, კონკრეტული მსჯელობა ამ საკითხზე არ გვქონია. მხოლოდ ის საკითხები განვიხილეთ ტრანსპორტთან დაკავშირებით, რაც უკვე მოგახსენეთ – სატვირთო მიმოსვლა ყაზბეგი-ზემო ლარსის გავლით და რეგულარული ავიარეისების აღდგენა.
რაც შეეხება რკინიგზას, ეს ძალიან რთული საკითხია. შეგახსენებთ, კითხვა ამის შესახებ პრემიერმინისტრს დაუსვეს ერევანში მისი ვიზიტის დროს. პასუხი ასეთი იყო და არის – ვნახოთ, მოვისმენთ, როგორ წარმოგიდგენიათ ეს. ჩემი მოსაზრებაც ეს არის – თუ ჩვენი მეზობლები, სომხეთი და რუსეთი, ამაში მართლაც დაინტერესებულები არიან, შეიძლება მათ მოვუსმინოთ. ჩვენთვის მხოლოდ ისეთი ფორმულა იქნება მისაღები, რომელიც ჩვენი ტერიტორიული მთლიანობის პრინციპს არანაირად არ ეწინააღმდეგება. რამდენადაც მე ვიცი, რაიმე პრაქტიკული ნაბიჯების გადადგმა ამ მიმართულებით დღის წესრიგში ჯერჯერობით არ დგას.
თქვენს პირველ ბრიფინგზე თქვენც და პრემიერმაც რუსული ბაზრის გახსნა ერთ-ერთ მთავარ ამოცანად დაასახელეთ. თუმცა, არსებობს სტატისტიკა, რომ იმ საქონელს, რომლის ექსპორტიც პოტენციურად შესაძლოა განახლდეს (ღვინო, მინერალური წყლები, ხილი და ციტრუსები), მთლიანი ექსპორტის მოცულობაში დიდი წილი არასდროს ეკავა. მაშინ რატომ ვაცხადებთ პრიორიტეტად და ვამყარებთ დიდ იმედს ამ კონკრეტულ საკითხზე?
ვერ ვიტყვი, რომ რაღაც განსაკუთრებულ იმედებს ვამყარებთ ან ილუზიებს ვუქმნით ვინმეს, რომ ექსპორტის აღდგენა რადიკალურად შეცვლის ჩვენს ეკონომიკურ ვითარებას. საქმე ისაა, რომ უნდა გამოვიყენოთ რუსული ბაზრის შესაძლებლობები, აღვადგინოთ ექსპორტი. სხვათა შორის, ეს მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის მოთხოვნებს შეესაბამება.
მაგრამ, ზოგადად, ჩვენი ქვეყნის პრიორიტეტი, როგორც ეკონომიკური, ასევე პოლიტიკური მიმართულებით, ეწერება იმ სტრატეგიაში, რასაც ევროატლანტიკური ორიენტაცია ჰქვია. კერძოდ, სავაჭრო-ეკონომიკური თემების შესახებ ვსაუბრობთ ევროკავშირთან, შეერთებულ შტატებთან.
თუმცა, არც რუსეთის ბაზრის შესაძლებლობები უნდა დავკარგოთ, თუნდაც ერთი პროცენტი, საიდანაც რაღაც ხეირის მიღება შეგვიძლია.
უნდა ფართოდ გავხსნათ კარი ჩვენი ბიზნესისთვის, სადაც შეგვიძლია. და თვითონ ბიზნესმა უნდა გადაწყვიტოს, უღირს იმ კარში შესვლა თუ არა.
თუმცა ისმის კითხვა – რის ფასად?
არაფრის ფასად. ჯერჯერობით ვერ ვხედავ იმ ფასს, რაც ან ჩვენ გადავიხადეთ, ან რუსეთის მხარე იხდის იმისთვის, რომ ქართულ პროდუქციას უშვებს რუსულ ბაზარზე.
არის გარკვეული ეჭვები იმასთან დაკავშირებით, ხომ არ შეუქმნის ეს დასავლეთს განცდას, რომ საქართველომ და რუსეთმა უკვე მოილაპარაკეს, უკვე ყველაფერი გაარკვიეს და საქართველოს დახმარება აღარ ესაჭიროება. ასეთ ეჭვს აქვს არსებობის საფუძველი, მაგრამ მინდა ხაზგასმით ვთქვა, რომ ყველა ჩვენი დასავლელი პარტნიორი მიესალმება და პოზიტიურად უყურებს დაწყებულ დიალოგს. მე მათთან რეგულარული შეხვედრები მაქვს და მხოლოდ მხარდაჭერას ვგრძნობ. მეორე, ჩვენ ოფიციალურადაც ვაცხადებთ და საზოგადოებას, დასავლელ პარტნიორებს და რუს კოლეგებსაც ვეუბნებით – ამ სავაჭრო ურთიერთობების აღდგენა სულაც არ ნიშნავს, რომ ჩვენს პრინციპებზე ვთქვით უარი, რომ შემსუბუქდება კრიტიკა რუსეთის მიმართ ჩემ მიერ ნახსენები წითელი ხაზების გამო.
თუმცა, რიტორიკა გარკვეულწილად შერბილდა...
მე ვიტყოდი, რომ ისტერიკა შემცირდა და არა კრიტიკა შერბილდა. კრიტიკა ისევ მწვავეა. საერთაშორისო ორგანიზაციებში საქართველოს წარმომადგენლები ასევე პრინციპულად საუბრობენ ჩვენს მთავარ თემებზე.
რუს კოლეგებსაც ვაყენებთ საქმის კურსში იმის შესახებ, რომ ჩვენი კრიტიკა არ შემცირდება, ამას ვერ გავაკეთებთ და ვუხსნით კიდევაც, რატომ. ეს კრიტიკა გაგრძელდება ისევე, როგორც ჩვენი მცდელობები სხვა მიმართულებით.
თქვენ ამბობთ, რომ არსებობს შეთანხმება თქვენსა და კარასინს შორის, რომ ჟენევის ფორმატი ცალკე შენარჩუნდება და საკითხები, რაზეც იქ მიდის მსჯელობა, საერთაშორისო შუამავლებთან ერთად განიხილება. მაგრამ, ხომ არ ხედავთ საფრთხეს, რომ რუსეთმა დროთა განმავლობაში ისარგებლოს ორმხრივი ფორმატით, ჟენევის პროცესი შეაჩეროს და აქცენტი გადაიტანოს ორმხრივ ფორმატზე?
ჩვენ ეს არ უნდა დავუშვათ. ძალიან ყურადღებით უნდა ვიყოთ. ჩემს რუს კოლეგასთან ამაზე მისაუბრია და მისგან საკმაოდ კონსტრუქციულ მიდგომას ვხედავ ამ საკითხთან დაკავშირებით. ჩვენ უნდა ვიმუშაოთ დასავლელ პარტნიორებთან და საერთაშორისო ორგანიზაციებთან.
დღევანდელ მსოფლიოში, უფრო ხშირად, არჩევანი არის ცუდსა და უარესს შორის. არჩევანი გვქონდა წინა ხელისუფლების დანატოვარი კატასტროფული ურთიერთობების შენარჩუნებას (რაც ყოველგვარი კონტაქტის არარსებობას ნიშნავდა), ან დიალოგის დაწყებას შორის. დიალოგი უფრო რთული საქმეა, უფრო მეტ გონიერებას, მეტ გათვლას და დაფიქრებას მოითხოვს. გაცილებით უფრო იოლია კონფრონტაცია, დაპირისპირება და ჩხუბი. მაგრამ, საქმე ისაა, რომ რუსეთთან ჩხუბიდან და კონფრონტაციიდან საქართველო არაერთხელ გამოვიდა ძალიან ცუდი გამოცდილებით.
ამიტომ ჩვენ ალტერნატივა არ გაგვაჩნია – ან ამ დიალოგისა და გამოსავლების ძიების გზით უნდა წავიდეთ, ან დავუბრუნდეთ იმ ჩიხურ ვითარებას, რასაც რუსეთთან კონფრონტაცია ჰქვია. სხვათა შორის, იმ სახის ურთიერთობა, რაც საქართველოს ჰქონდა რუსეთთან გასული წლის ოქტომბრამდე, მსოფლიოს არცერთ ქვეყანას არ ჰქონია.
თუმცა, ამ პერიოდში რუსეთი სხვა არცერთ ქვეყანას არ დასხმია თავს, ცოტა გამორჩეული ვითარება გვქონდა...
დიახ, გამორჩეული ვითარება ნამდვილად გვქონდა. მაგრამ, ამ ვითარებაში უგუნურობის, გაუფრთხილებლობის, ირაციონალიზმის, ყოვლად დაუშვებელი ინფანტილიზმის ჩვენი წვლილიც შევიტანეთ. ეს, ვისაც სკლეროზი არ აქვს, ყველას კარგად ახსოვს.
დანიშვნის შემდეგ ერთ-ერთ პირველ ინტერვიუში ბრძანეთ: „შეძლებს თუ არა მოსკოვი მოისმინოს ჩვენი არგუმენტები იმის შესახებ, რატომ გვინდა NATO-ში და იქნებ შევძლოთ პოზიციების შეჯერება. იქნებ რუსეთს აქვს არგუმენტი, რომელიც ჩვენი სწრაფვის უსაფუძვლობაში დაგვარწმუნებს?”. აპირებდით თუ არა რუსეთთან მოლაპარაკებისას 
როგორც გითხარით, ეს თემა წითელ ხაზებს განეკუთვნება, მასზე ჩვენ არ ვსაუბრობთ. პიროვნულ დონეზე ასეთ არგუმენტს მოვისმენდი, მაგრამ ჯერ არ მომისმენია. არც რომელიმე პოლიტიკოსისგან, არც დიპლომატისგან. მათ შორის იმ პერიოდშიც, როდესაც დამოუკიდებელ ექსპერტად ვთვლიდი თავს. მაშინ ბევრს ვხვდებოდი და ახლაც ბევრს ვხვდები.
ეს დიალოგი, ექსპერტთა შეხვედრები, სულ იყო ამ წლების მანძილზე. მაგრამ რაღაც ისეთი არგუმენტი, ჩემთვის დამაჯერებელი და დამაწყნარებელი, არ მომისმენია.
მათ თავიანთი ხედვა აქვთ NATO-სთან დაკავშირებით. ეს დიდი სახელმწიფოა, თავისებურად უდგება უსაფრთხოების საკითხებს. საბოლოო ჯამში, ყველას აქვს უფლება, თავისი არჩევანი გააკეთოს. სწორედ ამ არჩევანის შენარჩუნებისთვის ვიბრძვით ჩვენ.
საზოგადოებაში დიდი ვნებათაღელვა გამოიწვია ანსამბლ ერისიონის კონცერტმა კრემლში და სხვა მსგავსმა კულტურულმა ღონისძიებებმა. ისმის შეშფოთება იმის თაობაზე, რომ მსგავსი კულტურული ღონისძიებებით რუსეთში ჩაგვაქვს მცდარი გზავნილი, რომ ეს უთავმოყვარეობაა და ა. შ. როგორ აფასებთ ამას?
ასეთ ინიციატივებს, კულტურულ გაცვლებს ადგილი სულ ჰქონდა. ომამდე, ომის შემდეგაც. ეს ხდებოდა კომერციულ, პრივატულ საწყისებზე. ამის შეჩერება ან გაჩერება, სანქცირება, წარმოუდგენელია და არცაა საჭირო. კულტურამ თავისი როლი უნდა შეასრულოს. კულტურულ, ჰუმანიტარულ ურთიერთობებს, ადამიანთა შორის კავშირებს ვერაფრით გააჩერებ და არც ჩემი ფუნქციაა რაღაც პოლიტიკური კომისრის როლი შევასრულო.
მაგრამ რაღაც მომენტები გასათვალისწინებელია და რაღაც სიმბოლოებს ამ ეტაპზე მნიშვნელობა ნამდვილად აქვს. ვთქვათ, იმავე ერისიონს, რომელიც კერძო კომერციული პროექტის ფარგლებში ეწვია რუსეთს, შეეძლო აეხსნა მომწვევი მხარისთვის, რომ ამა და ამ მიზეზების გამო ამა და ამ დარბაზში გამოსვლა შესაძლოა კორექტული არ იყოს. ან საქართველოში შეიძლება ეს არ მოიწონონ. ვფიქრობ, ამას გაგებით მოეკიდებოდნენ. სხვა დარბაზებში კონცერტებს სხვებიც მართავენ და არანაირი აჟიოტაჟი ამას არ მოჰყოლია.
მე ზომიერების მომხრე ვარ იმ თვალსაზრისით, რომ პასიურობის შემდეგ რაღაც ჰიპერაქტიურობაში არ უნდა გადავერთოთ და არ უნდა შევიქმნათ ისეთი განცდა და სხვასაც არ უნდა შევუქმნათ, რომ რუსეთთან ყველაფერი მოვაგვარეთ და ახლა რაღაც სადღესასწაულო-საფესტივალო ჟამი დადგა. ამით ჩვენს დასავლელ პარტნიორებსაც დავაბნევთ, რუსეთსაც და ჩვენც დავიბნევით. ამიტომ ზომიერება ძალიან კარგი სიტყვაა, ამას დეკრეტით, კანონით, ბრძანებით ვერ ახსნი. ეს ჩვენში უნდა იყოს შინაგანად.
ჩვენ მხოლოდ ახლა ვიწყებთ ჩიხური სიტუაციიდან გამოსვლას, ამიტომ ყველა ნაბიჯი უნდა იყოს კარგად გააზრებული და გათვლილი. რუს პარტნიორებს უნდა ავუხსნათ და გავაგებინოთ, რისი გაკეთება შეგვიძლია და რისი – არა. ზედმეტმა გაუაზრებელმა აქტიურობამ შეიძლება უფრო დაგვაზარალოს, ვიდრე შედეგი გამოიღოს. თუმცა, კულტურულ-ჰუმანიტარულ ურთიერთობებს აუცილებლად სერიოზულად უნდა მივხედოთ.
კარასინთან თქვენს შეხვედრაზე იყო მსჯელობა სოჭის ოლიმპიადაში საქართველოს მონაწილეობის პრაქტიკულ თემებზე – სავიზო მხარდაჭერაზე და ა. შ. თქვენი აზრით, სოჭის ოლიმპიადაში მონაწილეობა ხომ არ შეიძლება აღქმულ იქნას არასწორ გზავნილად დასავლელი მოკავშირეებისა თუ რუსეთის საზოგადოების თვალში?
ჩვენ შეთანხმება გვაქვს იმაზე, რომ ამ თემაზე ოლიმპიურმა კომიტეტებმა უნდა იზრუნონ. საქართველოს ოლიმპიური კომიტეტი მუშაობს რუსეთისა და საერთაშორისო ოლიმპიურ კომიტეტებთან. გადაწყვეტილება უკვე მიღებულია. ზოგადად, როდესაც სპორტში პოლიტიკა შედის, მხოლოდ სპორტი ზარალდება. მე ვფიქრობ, ეს გადაწყვეტილება სწორია, ჩვენ უფრო ფართოდ უნდა შევხედოთ ამ თემას, როგორც დღევანდელი დღის, ასევე ხვალინდელი დღის გადასახედიდანაც. უნდა გავითვალისწინოთ ისიც, რომ ამ თამაშებში მხოლოდ იმ ქვეყნების გუნდები მიიღებენ მონაწილეობას, რომლებსაც საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტი მიიწვევს და სხვა ვერავინ. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია და ვფიქრობ, მკითხველი გაიგებს, რა მაქვს მხედველობაში.
ახსენეთ საკითხები, რომლებზეც მსჯელობთ რუსულ მხარესთან. საერთოდ, რა შემდგომ პერსპექტივებს ხედავთ მოლაპარაკებებში, კიდევ რომელი ისეთი საკითხები შეიძლება დადგეს დღის წესრიგში, რომელთა გადაწყვეტა დიალოგის საშუალებით იქნება შესაძლებელი?
მეორე შეხვედრაზე ორი ახალი თემა შემოვიტანეთ, მეცნიერება და ჯანდაცვა. მე ასე მესმის, რომ თუ მთავრობები ხელს არ შეუშლიან ადამიანებს სამეცნიერო კონტაქტების დამყარებაში ან ჯანდაცვის დარგში რაღაც ურთიერთობებში, ეს უკვე კარგია. თუ ხელს შეუწყობენ, კიდევ უკეთესი. ეს ის სფეროებია, რომლებიც კითხვებს არ იწვევს არცერთი მხრიდან.
რა მოხდება შემდეგ? ვთქვათ, დაბრუნდა ჩვენი ღვინო რუსეთში, აღდგა სატრანსპორტო კავშირები, მერე რას ვაკეთებთ?
ვერ გეტყვით, ამაზე პასუხი არ მაქვს. მხოლოდ რამდენიმე კაცმა ამაზე არ უნდა იფიქროს. ამ პროცესში უნდა ჩაერთონ ექსპერტები, ხალხი, ვისაც აქვს ამის გამოცდილება, კრიტიკული ხედვა, ვინც მოახდენს იდეების გენერირებას.
ოპოზიციაც არ უნდა იყოს ჩასაფრებული – არიქა, როგორ გამოიჭიროს აბაშიძე ან ვინმე სხვა ერთ სიტყვაში, ერთ ფრაზაში, როდის რა შეეშლება, ან რომელიღაც ანსამბლს რაღაც ისე ვერ გამოუვა. ეს ის სფეროა, სადაც ჩვენი პოტენციალის გაერთიანება უნდა მოვახერხოთ.
