ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნებიდან სამი თვის შემდეგ ტაბულა ნაციონალური მოძრაობის გენერალურ მდივანს, ვანო მერაბიშვილს ესაუბრა. ყოფილმა პრემიერმა და წარსულში ქვეყნის ერთ-ერთმა ყველაზე გავლენიანმა მინისტრმა, პოსტსაარჩევნო ვითარება, ქვეყნის წინაშე არსებული გამოწვევები და პარტიის სამომავლო გეგმებიც მიმოიხილა.
ახალი ხელისუფლების საქმიანობა რომ შევაფასოთ, კონკრეტულად რას მიესალმებით, ან რა არ მოგწონთ?
სამწუხაროდ, ჯერ არაფერია, რასაც მივესალმებით. არ მოგვწონს ის, რომ ვერ ვხედავთ ამ ხელისუფლების მხრიდან თანმიმდევრულ გეგმას, როგორ განვითარდეს ქვეყანა. თუ კონკრეტული მაგალითი გვინდა, რა არ მოგვწონს, ერთ-ერთი ამნისტიაა. როდესაც ვსაუბრობთ გრუ-ს ოფიცრებისა და აჯანყებულების გათავისუფლებაზე, ეს ჯაბას დროინდელი ამნისტიაა. ეს საქართველოს ისტორიაში ჩაიწერება, როგორც ერთ-ერთი ყველაზე სამარცხვინო მოვლენა. დრო აჩვენებს ამას. იშვიათია ქვეყანა, სადაც დემოკრატიულად არჩეული ახალი ხელისუფლება ციხიდან ათავისუფლებს უცხო ქვეყნის ჯაშუშებს. თან გმირებად, პოლიტიკურ პატიმრებად გამოჰყავთ.
მეორე, ყველაზე ცუდი, კრიმინალური სიტუაციის გაუარესებაა. ჩნდება განცდა, რომ პოლიცია არის მიტოვებული და პასიური. იქ დიდი საკადრო ცვლილებები გატარდა, ბევრი „ახალი” ძველი კადრი მოვიდა. პოლიციელებს არ აქვთ დაცულობის განცდა. ესეც აისახა კრიმინოგენურ სიტუაციაზე. მოსახლეობასაც გაუქრა უსაფრთხოების ის განცდა, რაც ადრე ჰქონდა.
ამნისტიაზეც მინდოდა მეკითხა და თქვენც ახსენეთ. რა მოტივაცია ჰქონდათ ამგვარი მასშტაბური ამნისტიის განსახორციელებლად?
ძნელია რაციონალურ, გინდაც პრაგმატულ მოტივაციაზე საუბარი. ეს ნიშნავს, რომ მათ ხედვა არ აქვთ და იმ ჯგუფებს, რომლებიც აქტიურობენ, მათ შორის, ამ პარლამენტში, ვერ დაუპირისპირდა საღად მოაზროვნე ნაწილი, თუკი ასეთი არსებობდა მთავრობაში. ძალიან იაფფასიანმა და ნაწილობრივ კორუმპირებულმა დაინტერესებამ მიაღებინათ გადაწყვეტილება.
თქვენ პატრულის პასიურობაზეც საუბრობთ. რამდენად გამართული და მყარი აღმოჩნდა ეს ინსტიტუტი?
ხელმძღვანელებს მასობრივად ცვლიან და ახალ ხალხს ყოველგვარი გამჭვირვალე პროცედურების გარეშე იღებენ, იმ ტრადიციების დარღვევით, რომელიც პატრულში არსებობდა. მოგეხსენებათ, აქამდე პატრულის, პოლიციელის შერჩევისას, სპეციალური ტრენინგი და ტესტები არსებობდა. ახლა ძველ პოლიციელებსაც აბრუნებენ. ალეკო ტაბატაძე აისბერგის მხოლოდ ხილული წვერია. ძალიან ბევრი პატარა ალეკო ტაბატაძე დაბრუნდა.
გარდა ამისა, ხელისუფლება კონსოლიდირებული არაა. რაც მთელი ამ დროის განმავლობაში კეთდებოდა, შეცდომად გამოაცხადეს, კრიმინალების დაპატიმრება ცუდ საქმედ ჩაითვალა. ციხიდან გამოსული ადამიანები უკვე უკავშირდებიან იმ პოლიციელებს, რომლებმაც თავის დროზე დააკავეს, ემუქრებიან. ამ ყველაფრის ფონზე, სულაც არაა გასაკვირი პოლიციაში მოტივაციის შემცირება.
ვფიქრობ, მთელი საზოგადოების ვალია, მხარში ამოვუდგეთ ქართულ პოლიციას. ის არ არის მაინცდამაინც ნაციონალური მოძრაობის მონაპოვარი, ქართული საზოგადოების მონაპოვარია. მინიმუმ 9 წლის განმავლობაში პოლიცია იყო ქვეყანაში სიმშვიდისა და უსაფრთხოების გარანტი და ეს არ უნდა დავკარგოთ არცერთ შემთხვევაში.
ამჟამად ნაციონალური მოძრაობის წინაშე რა დაბრკოლებები და გამოწვევებია?
მთავარი დაბრკოლება ისაა, რომ მთელი ჩვენი ენერგია მიმართულია (და ხელისუფლების გეგმაც ესაა) ყოველდღიურ დაკითხვებზე, ზეწოლაზე, დაკავებებზე, ფინანსური პოლიციის შევარდნებზე.
ხომ არ ფიქრობთ, მეტი რომ გაგეკეთებინათ დემოკრატიის განსავითარებლად, იგივე სასამართლოს მეტი დამოუკიდებლობისთვის, დღეს თქვენც კი უფრო მეტად იქნებოდით დაცულნი, როგორც ოპოზიცია?
მთავარი ის არ არის, ჩვენ ვიქნებოდით დაცულები, თუ არ ვიქნებოდით. თავისთავად, მეტი დემოკრატია, მეტი განვითარება, ინსტიტუტები, კარგი იქნებოდა. მე მგონი, ქვეყანაზე არ იარსებებს ადამიანი, ვინც იტყვის, რომ არ იყო საჭირო მეტი დემოკრატია, მეტი თავისუფლება და ა.შ.
შეიძლება ვიდავოთ პრიორიტეტებზე, მაგრამ ვთვლით, რომ ვაკეთებდით ყველაფერს, რომ ქვეყანა განვითარებულიყო, გამდიდრებულიყო და გამხდარიყო დასავლური ცივილიზაციის სრულფასოვანი წევრი.
ამჟამად რა გეგმები გაქვთ? პარტიის რებრენდინგზე საუბრობდით, რას გულისხმობთ და რა რესურსი გაქვთ?
უკვე გადავდგით ეს ნაბიჯები. გაჩნდნენ ახალი ადამიანები, პარტიაშიც და ფრაქციაშიც. ბევრი ახალი სახე წარმმართველი ძალა გახდა. ამასთან, გავთავისუფლდით ზოგიერთი ადამიანისგან, ივანიშვილის ამოქმედებამ მათი სისუსტე გამოავლინა. ზოგი თავისით წავიდა, ზოგი გაპასიურდა.
ახლა გადავდივართ ახალი ტიპის მუშაობაზე. უკვე ოპოზიციური პარტია ვართ. ჩავატარეთ ყრილობა, დავიწყეთ ახალი წევრების მასობრივი გაერთიანება. მათი ჩართულობით ახალ ქსელებს ავაშენებთ.
მაჟორიტარების შერჩევისას შეცდომები ხომ არ დაუშვით? თქვენც ახსენებთ, რომ ზოგიერთმა უკვე დატოვა ნაციონალური მოძრაობის ფრაქცია.
აქ მარტო ჩვენი შეცდომა არაა. საუბარია იმაზე, რამდენად გაუძლო ზეწოლას ზოგიერთმა მაჟორიტარმა. ბევრ მათგანს ფიზიკურად, ფინანსურად, კრიმინალურად დაუპირისპირდნენ. ეს თავისთავად არ ნიშნავს, რომ შეცდომები იყო დაშვებული. თუმცა, შეიძლება, გამოცდილებიდან გამომდინარე, რამდენიმე მაჟორიტარზე სხვანაირად გვეფიქრა და უფრო მეტი სიახლე შემოგვეტანა. მინდა აღვნიშნო, რომ პარტია ისედაც განახლდა. 50% ახალი სახე იყო. თუმცა გარკვეული რეზერვები არსებობდა, რომ უფრო მეტი ადამიანი გამოცვლილიყო.
ზოგადად, კანდიდატების შერჩევისას, დემოკრატიული გზა ავირჩიეთ. ჩავატარეთ კვლევები და კანდიდატების დაყენებისას ყველაზე დიდი პრიორიტეტი მათ რეიტინგს, მათ მიმართ ნდობას მივანიჭეთ. ეს სამართლიანი იყო, მაგრამ ხშირ შემთხვევაში არ დაემთხვა ამ ადამიანების პრინციპულობას. ზოგმა ვერ გაუძლო პრესინგს.
როგორ პარტიად ჩამოყალიბდება ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა, ისევ პოპულისტურ შეჯიბრში ხომ არ შევა ქართულ ოცნებასთან?
არ ვთვლი, რომ პოპულისტურ შეჯიბრში ვიყავით შესული. თუ სოციალური პროგრამა რეალისტურია და მიზნად ისახავს საზოგადოების სოციალურად გაჭირვებული ფენების დახმარებას, ეს არ არის პოპულიზმი. სიტყვა პოპულიზმი ყოველთვის არ არის ნეგატიური.
დღესაც ვთვლი, რომ 1000-ლარიანი ვაუჩერი უფრო მოგებიანი იყო საზოგადოებისთვის, ვიდრე ივანიშვილის არასრულებული დაპირებები. არც კრედიტები გაიაფებულა და ჩამოწერილა, არც ბენზინი გაიაფებულა. ელექტროენერგიის საფასურის გაიაფებაც არაგამჭვირვალე პროცედურებით მოხდა, რაც საბოლოოდ დააზარალებს ენერგეტიკას. თან მხოლოდ 3.5 თეთრით გაიაფდა.
თქვენ ხშირად უსვამთ ხაზს ფუნდამენტურ განსხვავებებს ქართულ ოცნებასთან. რა არის ეს განსხვავებები?
ივანიშვილი ძველმოდური ადამიანია. სამყაროზე თანამედროვე ხედვა არც მას აქვს და არც მისი მთავრობის წევრებს. მათი გეგმები მიმართული იყო ე.წ. მასობრივ გაიაფებებზე, რაც აბსურდულია. ფასს გარემოებები, ბაზარი ადგენს და არა ვიღაცის კეთილი ნება.
ჩვენი ამოცანა კი ისაა, სოციალურად დაუცველ ფენებს ჰქონდეთ ხელმისაწვდომობა სხვადასხვა სიკეთეებზე. არა ფასების შეუძლებელი შემცირებით, არამედ შემოსავლის გაზრდით.
იმ ადამიანებს, რომლებსაც განვითარების საშუალება არ ჰქონდათ მრავალი გარემოების გამო, უნდა დავხმარებოდით ახალ ეკონომიკურ სისტემაში ინტეგრაციაში. ზუსტად ამიტომ შეგვყავდა ყველა სოფელში გაზი, წყალი, გაგვყავდა გზა, ინტერნეტი, ყველასთვის უნდა მიგვეცა 1000 ლარი და ყველა დაგვეზღვია. ოღონდ ნამდვილი დაზღვევით, რაც ახალმა ხელისუფლებამ ჩააგდო და ჯერ რა გეგმები აქვთ, არ ვიცით. გამიჭირდება, მთავრობის ჯანდაცვის პროგრამა შევაფასო იმიტომ, რომ არაფერი გვინახავს წერილობით. მხოლოდ სიტყვიერად ასახელებენ მისი ამოქმედების თარიღებს.
ჩვენ ფუნდამენტური განსხვავებები გვაქვს დასავლურ სამყაროში სწრაფვასთან დაკავშირებით. სამწუხაროდ, საქართველოს მთავრობის საგარეო პოლიტიკის შესახებ ზუსტად არავინ არაფერი იცის. ხდება რაღაცის დეკლარაცია, მაგრამ ეს არ არის თანმიმდევრული. თუნდაც ავიღოთ ის ფაქტი, რომ არ მოხდა დღევანდელი მთავრობის და პრეზიდენტის ერთობლივი დეკლარაციის გაკეთება NATO-სთან დაკავშირებით; ასევე ნეგატიური ფონი, რომელიც მთავრობას აქვს საერთაშორისო მედიაში. ეს მაინცდამაინც დადებითად არ აისახება საქართველოს საგარეო ურთიერთობებსა და პოლიტიკაზე.
ჩვენ გვაქვს განსხვავებები კეთილმეზობლურ ურთიერთობებთან და მეზობელ ეკონომიკებთან ინტეგრირებასთან დაკავშირებითაც.
დეკლარირებულად ქართულ ოცნებაშიც ამავეს ამბობენ, რასაც თქვენ...
თუმცა, ამატებენ, რომ კრედიტები, დენის ტარიფი და ბენზინი უნდა გაიაფდეს, რაც ცრუ დაპირებებია. ამბობენ, რომ დიდი ჰესები არ უნდა აშენდეს, ეჭვქვეშ აყენებენ რკინიგზის მშენებლობას...
დღეს რა პერსპექტივა აქვს საქართველოს დასავლეთთან ინტეგრაციის მიმართულებით?
ჩვენი ქვეყანა საფრთხეშია, იმიტომ რომ ის იდეოლოგია, რომელიც დღეს ინერგება, არ არის მომავალზე ორიენტირებული. არ არის გეგმები, როგორ მივდივართ დასავლურ ცივილიზაციაში. ვგულისხმობ არა მარტო ევროკავშირის და NATO-ს წევრობას, არამედ სახელმწიფო ხედვის ჩამოყალიბებას, რომელიც ორიენტირებული იქნება მომავალზე და იდგება თანამედროვე ფასეულობებზე.
ის, რომ მთავარი პრიორიტეტები არის ცრუ, შეუსრულებელი სოციალური დაპირებები, საზოგადოებაში თავისთავად გააჩენს ნიჰილიზმს, რაც, საბოლოო ჯამში, საქართველოს ეკონომიკურ წინსვლას შეაჩერებს. ეს ხომ მართლა თავისუფალი საზოგადოების მშენებლობის საფუძველია. ღარიბ საზოგადოებაში ძნელია დემოკრატიული ინსტიტუტების აშენება, დემოკრატია ფული ღირს.
ინვესტიციების მოზიდვისა და, ზოგადად, ეკონომიკური განვითარების კუთხით, როგორ შეაფასებდით ამჟამინდელ ვითარებას?
არ მინდა, ამ თემაზე ბევრი ვისაუბრო იმიტომ, რომ ამან შეიძლება გავლენა იქონიოს და ჩემი მიზანი ნამდვილად არ არის, საქართველოში ინვესტიციები შემცირდეს. თუმცა მთავრობის არათანმიმდევრული განცხადებები, როგორიც არის, ვთქვათ, დიდ ჰესებზე უარის თქმა ან ტარიფების კომპანიების ხარჯზე გაიაფების პოლიტიკა, პოზიტიურად არ აისახება და შეიძლება დიდი ინვესტიციები გადაიხედოს. ის გზები, რომლებსაც ეს ხელისუფლება ირჩევს, ჩემი აზრით, საქართველოში ხელსაყრელი საინვესტიციო გარემოს შექმნას ხელს არ უწყობს.
რამ გამოიწვია ნაციონალური მოძრაობის რეიტინგის საგრძნობი ვარდნა არჩევნების შემდგომ?
ეს ყოველთვის ავტომატურად ხდება. არჩევნების შემდეგ დამარცხებულ პარტიას რეიტინგი უვარდება, გამარჯვებულს კი ეზრდება. შემდეგ შეიძლება რეაბილიტაცია მოხდეს, რეიტინგი გაიზარდოს, ან – პირიქით. ვფიქრობ, ძალიან დიდი პერსპექტივა გვაქვს.
აცხადებდით, რომ თქვენი წარსული შეცდომების გაანალიზებას დრო უნდოდა. რა დასკვნებამდე მიხვედით?
ხალხი დიდწილად მიხვდა, რომ ის წინასაარჩევნო დაპირებები, რომელიც გასცა ივანიშვილმა, შეუსრულებადია. მთავრობას არ აქვს წარმოდგენა, როგორ უნდა შეასრულოს ეს ვალდებულებები. ამ სამ თვეში დავასკვენით, რომ ხელისუფლება არის დაბნეული, არ აქვს გეგმები.
ამ ფონზე, როდესაც ხელისუფლებამ გააჩერა პრაქტიკულად ყველაფერი, რაც იყო ქვეყანაში, ლაპარაკი ძველი ხელისუფლების შეცდომებზე, მგონი, უადგილოა. ამაზე ბევრჯერ ვილაპარაკე, არაერთი ინტერვიუ მივეცი. უკვე მოძველებულია ეს თემა.
წინა ხელისუფლებას ჰქონდა საზოგადოებასთან კომუნიკაციის პრობლემა. ხშირად გადაწყვეტილებები ისე მიიღებოდა და აღესრულებოდა, ამის შესახებ თქვენგან განმარტებებს ნაკლებად ვისმენდით, რაც მითების წყაროც ხდებოდა. რატომ ხდებოდა ასე? თვლით თუ არა, რომ ეს მნიშვნელოვანი შეცდომა იყო?
მე უფრო სხვა რამეს ვიტყვი. იმას არა, რომ გადაწყვეტილების მიღება არ ხდებოდა გამჭვირვალედ. გადაწყვეტილებები იყო გამჭვირვალე და პროცედურების დაცვით ვიღებდით. უბრალოდ, აღმოჩნდა, რომ საზოგადოებისთვის უფრო მეტი განმარტება უნდა მიგვეცა. მე პირადად და ჩვენ, ხშირად გვეგონა, რომ ზოგიერთი გადაწყვეტილება იმდენად ნათელი და მარტივი იყო, ზოგიერთი პროექტი იმდენად მოგებიანი იყო ქალაქისთვის, რეგიონისთვის თუ ქვეყნისთვის, რომ განმარტებები დავაკელით. ამან მიგვიყვანა იქამდე, რომ საზოგადოებისთვის ბევრი რამ არ იყო ნათელი.
ახალი ხელისუფლება საუბრობს თქვენი მუშაობის დროს სახელმწიფო ინსტიტუტების მწყობრ მოქმედებებზე – როდესაც, მათი თქმით, უკანონობას სჩადიოდით, ან რამის დაფარვას ცდილობდით. ამის მაგალითად მოჰყავთ ქართუ ბანკის საქმე. იხსენებენ იმასაც, რომ ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლომ იგივე მითითება გააკეთა გირგვლიანის საქმეზე. რას უპასუხებდით ამას?
ქართუ ბანკის საქმესთან დაკავშირებით ვიტყოდი, რომ ეს არის ბიძინა ივანიშვილის პირადი შურისძიება. მსგავსი რამ, მგონი, მსოფლიოში არასდროს მომხდარა, როდესაც დემოკრატიული არჩევნებით გამარჯვებული ადამიანი მოდის და თავისი ენერგიის და სახელმწიფო ადმინისტრაციის 80%-ს პირადი ინტერესებისთვის იყენებს.
დაწყებული პარლამენტით, ფინანსური პოლიციით, დამთავრებული შსს-თი და პროკურატურით, ყველანი ქართუ ბანკის საქმეზე და პირადად ივანიშვილის ბიზნესინტერესების დაცვაზე არიან გადართულნი. პირველი, რაც პრემიერმა გააკეთა – 80 მილიონი ლარი, რომლითაც დაჯარიმებული იყო, ხელისუფლებაში მოსვლის პირველივე დღეს, ჯიბეში წაიღო. შემდეგ კი, სამი თვის განმავლობაში, საკუთარი ბანკის გასაძლიერებლად, სახელმწიფო რესურსებს უკეთებს კონსოლიდაციას. რასაც ვუყურებ, ივანიშვილს, გარდა პირადი ინტერესებისა, სხვა არაფერი ამოძრავებს.
რაც შეეხება დანარჩენ საკითხებს, არიან ხელისუფლებაში და ჩაატარონ გამოძიება. კი, ბატონო, ვაცადოთ კიდევ, რამდენი ხანიც უნდათ. ახლა ხომ არავინ უშლის ხელს. თუ რაიმე დამატებითი ინფორმაცია აქვთ, კარგი იქნება, საზოგადოებასაც მიაწოდონ.
მთავარმა პროკურორმა კბილაშვილმა თქვა – რომ არა გირგვლიანის, რობაქიძის და სხვა რამდენიმე საქმე, დღეს ისინი თანამდებობებზე არ იქნებოდნენ. რა როლი ჰქონდა ამ საქმეებს, რამდენად დიდი მნიშვნელობა მიანიჭა მათ საზოგადოებამ და პირადად თქვენთვის რა მნიშვნელობის მატარებელია?
მე პასუხს ვაგებდი ყველაფერზე. მიმაჩნია, რომ არცერთ ამ საქმეზე საზოგადოებისთვის არაფერი დაგვიმალავს. არც გირგვლიანის და არც სხვა საქმეებზე. ყველა მათგანზე ჩავატარეთ გამოძიება და საზოგადოებას მივაწოდეთ ყველანაირი ინფორმაცია, რომელიც გამოძიებით დადგინდა.
კიდევ ერთხელ ვამბობ: თუ ამ საქმეებს მიუძღვის დამსახურება კბილაშვილის გაპროკურორებაში, მაშინ ცოტა ნაკლები დრო დაუთმონ ქართუს და მეტი გამომძიებელი და ოპერატიული თანამშრომელი გამოყონ ამ საქმეების გამოსაძიებლად. ამაში წარმატებას ვუსურვებ. თუმცა ვთვლი, რომ ეს ვერ უზრუნველყოფს ხელისუფლებაში მათ გრძელვადიან ყოფნას, რადგან ქართულ საზოგადოებას აქვს ბევრი სხვა ინტერესი, რომლებიც მათ კეთილდღეობას და საქართველოს განვითარებას უკავშირდება.
ციხის სკანდალიც მნიშვნელოვანი თემაა. რატომ მოხდა ისეთი მნიშვნელოვანი პრობლემის უგულებელყოფა, რაც ციხეში იყო და მივედით იქამდე, რაც ყველამ ვიხილეთ?
როგორც კი ვიხილეთ, უგულებელყოფა არ მომხდარა. ჩვენი რეაგირება იყო ადეკვატური.
ამაზე წლების განმავლობაში მიდიოდა საუბარი. ქვეყნდებოდა სახალხო დამცველის ანგარიშებიც. რატომ არ ექცეოდა სათანადო ყურადღება?
ეს ჩვენი შეცდომა იყო, რომ სათანადო რეაგირება არ ხდებოდა.