”და გუგუნებდა ჩვენს სიმღერაში ბოღმაც, რისხვაც და შურისძიებაც “— იოსებ ნონეშვილი
გასულ დღეებში თბილისის ივანე ჯავახიშვილის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტური თვითმმართველობა, საყოველთაო ყურადღების ცენტრში კიდევ ერთხელ მოექცა. საქმე არცთუ ისე სასიამოვნო ინციდენტს ეხება: 14 მარტს თვითმმართველობის რამდენიმე წევრმა ქუჩაში მიმავალ სტუდენტებს „გაყოლა და კაცურად დალაპარაკება” მოსთხოვა, საბოლოოდ, თვითმმართველობის კაბინეტში, ორ მათგანს ფიზიკურად გაუსწორდა. ერთ-ერთი სტუდენტი, თორნიკე უსტარაშვილი, „სტუდენტურ ბლოგს” აწარმოებს. ძალადობა სწორედ ბლოგზე თვითმმართველობის საქმიანობის კრიტიკას მოჰყვა. ორიდან ერთ-ერთ დაზარალებულს, ზვიად მამფორიას, თავისა და ყელის არეში დაზიანებები აქვს, გაბზარული აქვს კისრის მალა.
თვითმმართველობის წევრებს ძალადობასა და შეუფერებელ ქცევაში პირველად არ ადანაშაულებენ. გასულ აპრილს თვითმმართველობასა და სტუდენტებს შორის შეხლა-შემოხლა მოხდა სტუდენტური ინიციატივა „თარგმნეს” პრეზენტაციაზე. მაშინ საქმეში პოლიცია არ ჩარეულა, იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ არავის გამოუძახია. თსუ-ს რექტორის თქმით, მომხდარის გამო გაათავისუფლეს დაცვის თანამშრომლები, რომელთაც პოლიციის გამოძახება ევალებოდათ. ჩვენებების არარსებობის გამო, დაზუსტებით ვერც „თვითების” მოძალადე წევრების დადგენა მოხერხდა.
უკანასკნელ ინციდენტს უფრო ფართო რეზონანსი მოჰყვა. შემთხვევის დროს სტუდენტებმა პოლიცია გამოიძახეს და ჩვენება მისცეს, დასახელდა თვითმმართველობის კონკრეტული წევრებიც. ამ ფონზე, ბევრს არაადეკვატურად ეჩვენა მეორე დღეს შსს-ს მიერ გამოქვეყნებული განცხადება – სადაც ნათქვამია, რომ ინციდენტში მონაწილეთა მიმართ მათი „ასაკის” გათვალისწინებით, მხოლოდ „გაფრთხილებით” შემოიფარგლებიან. ჩვენთან საუბარში შს სამინისტროს ანალიტიკური დეპარტამენტის უფროსმა, შოთა უტიაშვილმა, ასაკის ფაქტორი ასე განმარტა: „მხოლოდ იმიტომ, რომ ისინი ახალგაზრდები არიან, მორიგ ჯერზე კი მათ წინააღმდეგ უფრო მკაცრი ზომები გატარდება”.
ამჟამად, მომხდარს რეაგირება რექტორატის მხრიდან მოჰყვა. კვიტაშვილმა სტუდენტების საპროტესტო აქციაზევე განაცხადა, რომ მისთვის მიუღებელია მსგავსი საქციელი და სტუდენტები, რომლებიც სხვა სტუდენტებს სცემენ, აუცილებლად დაისჯებიან. სასჯელი შეეხება მათ, რომელთაც სამართალდამცავებისგან გაფრთხილება მიიღეს. შსს-ში ადასტურებენ, რომ გაფრთხილებული სტუდენტები თვითმმართველობის წევრები არიან. ჯერჯერობით, გაურკვეველია, რა იქნება სასჯელი უნივერსიტეტის მხრიდან. შინაგანაწესი განსხვავებულ სანქციებს ითვალისწინებს – შესაძლოა, ეს იყოს გაფრთხილება, ან უნივერსიტეტიდან გარიცხვა ანუ სტუდენტის სტატუსის შეჩერება. განაწესში განსაზღვრულია, რომ გადაწყვეტილება იმ ფაკულტეტების საბჭოებმა უნდა მიიღონ, ვისაც ეს სტუდენტები წარმოადგენენ. რაც შეეხება დაზარალებულს, მას უნივერსიტეტის ადმინისტრაციამ, ზიანის ანაზღაურებისთვის, სამკურნალო ხარჯების დაფარვაც შესთავაზა, თუმცა ჯერჯერობით ამ შეთავაზებით არ უსარგებლია.
განვითარებულმა მოვლენებმა კიდევ ერთხელ წამოსწია თვითმმართველობის ცენტრალიზებული ორგანოს არსებობის საჭიროების საკითხი. მით უმეტეს ახლა, როდესაც სახელმწიფო უნივერსიტეტებს, მათ შორის თსუ-ს, არაკომერციული იურიდიული პირის სტატუსი მიენიჭა. სტატუსის ცვლილება ოფიციალურად ავტონომიის გაზრდას ემსახურება. თუმცა, რეალურად, ის არ ათავისუფლებს სახელმწიფო უნივერსიტეტებს მრავალი ვალდებულებისგან. ამ პირობებშიც არ განივრცობა წესი, რომელიც კერძო უმაღლეს სასწავლებლებზე მოქმედებს: ისინი თავად წყვეტენ, რა ტიპის მართვა-გამგეობა ჰქონდეთ. სახელმწიფო უნივერსიტეტებისთვის, სტუდენტური თვითმმართველობის ორგანოს ქონაც, ასეთ ვალდებულებად რჩება.
ცვლილება, რომელსაც ახალი სტატუსი ითვალისწინებს, თვითმმართველობისთვის სტუდენტური ღონისძიებებისთვის თანხის გამოყოფას ეხება. თსუ-ს წესდებაში, სტატუსის ცვლილებამდე გაწერილი იყო, რომ თვითმმართველობისთვის მიცემული თანხა უნივერსიტეტის საერთო ბიუჯეტის 1.5%-ზე ნაკლები არ უნდა ყოფილიყო. ახალი წესდებით, დაფინანსება პროცენტულად უნივერსიტეტის ეკონომიკური საქმიანობიდან მიღებული შემოსავლის პროპორციულია. ქვედა ზღვარის მაგიერ, სტუდენტური ღონისძიებების დაფინანსების ზედა ზღვარი წესდება. ეს ნიშნავს, რომ თანხა, რომელიც გასულ წლებში ნახევარიდან ერთი მილიონი ლარის ფარგლებში მერყეობდა, შემცირდება. ალექსანდრე კვიტაშვილის თქმით, უნივერსიტეტი აპირებს, შეამციროს თვითმმართველობის მიერ არასაგანმანათლებლო, გასართობი და კულტურული ღონისძიებების დაფინანსება. როგორც გასულ წელს ტაბულამ გაარკვია, 2010 წელს თვითმმართველობის მიერ მსგავს ღონისძიებებზე დახარჯული ფული საერთო თანხის 50-ზე მეტ პროცენტს შეადგენდა.
საინტერესოა სტუდენტთა ნებაყოფლობითი გაერთიანებების საკითხიც. კვიტაშვილის თქმით, უნივერსიტეტში მრავალი მსგავსი გაერთიანებაა და ამ ხასიათის აქტივობაში სტუდენტთა დიდი რაოდენობაა ჩართული. რექტორისვე მტკიცებით, ფინანსებთან მათ თანაბარი წვდომა აქვთ. ხოლო თვითმმართველობის მიერ მიღებული თანხები დიდად არ აღემატება სხვა სტუდენტების პროექტებში გადახდილ თანხას. მაგალითად, კვიტაშვილი ასახელებს იურისტთა ასოციაციას, ასევე „თარგმნეს”, რომლის რამდენიმე პროექტი ფინანსდება. არის სხვა პროექტებიც, რომლებიც თვითმმართველობის მიღმა ფინანსდება ან დაფინანსება იგეგმება.
სტუდენტური თვითმმართველობის ორგანოს საჭიროების სასარგებლოდ, ერთ-ერთ მთავარ არგუმენტად უნივერსიტეტის მართვასა და ცხოვრებაში სტუდენტთა მონაწილეობა მოჰყავთ. ეს მართლაც მნიშვნელოვანია. თუმცა, გამოცდილება აჩვენებს, რომ პრობლემების გარდა, არცერთი მოწვევის თვითმმართველობას განსაკუთრებული სარგებელი არ მოაქვს. პრეტენზიები, რომელიც სტუდენტთა ინტერესების იგნორირებას, პოლიტიკურ ანგაჟირებას და სხვა მრავალ საკითხს მოიცავს, დიდი ალბათობით, თვითმმართველობის წევრების ჩანაცვლების მერეც ძალაში დარჩება. გაუგებარია, რატომ ვერ მოახერხებდნენ სტუდენტები თავად, ნებაყოფლობითი გაერთიანებებით, საკუთარი ინტერესების დაცვას. მით უმეტეს, კვიტაშვილიც ადასტურებს, რომ თვითმმართველობის მიღმა, ისინი საკმაოდ აქტიურები არიან.
