საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს ანგარიშის თანახმად, საპრეზიდენტო არჩევნების პირველი ტურის წინასაარჩევნო პერიოდთან შედარებით, მეორე ტურისთვის საარჩევნოდ ადმინისტრაციული რესურსების გამოყენების მასშტაბები მნიშვნელოვნად გაიზარდა. TI-ის შეფასებით, ამან შეიძლება არსებითი გავლენა იქონიოს არჩევნების შედეგებზე.
"მმართველი პარტიის მიერ მხარდაჭერილი კანდიდატის სალომე ზურაბიშვილის შემოწირულებები კვლავ დაახლოებით ხუთჯერ აღემატებოდა ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის კანდიდატის გრიგოლ ვაშაძის მიერ მიღებულ შემოწირულებებს. განსაკუთრებით თვალში საცემი გახდა ისეთი შემთხვევების ზრდა, სადაც შესაძლოა იკვეთებოდეს ამომრჩევლის მოსყიდვა" - ნათქვამია ანგარიშში.
საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო აღნიშნავს, რომ საანგარიშო პერიოდში დაფიქსირდა როგორც ძალადობრივი ინციდენტები, ისე შესაძლო პოლიტიკური ნიშნით გათავისუფლებები და გათავისუფლების მუქარა.
"პირველი ტურის შემდეგ საარჩევნო მოტივით ძალადობის ფაქტები გახშირდა. მნიშვნელოვანი იყო ამ შემთხვევებზე შინაგან საქმეთა სამინისტროს რეაგირება. სამინისტროს მიერ გადადგმული ნაბიჯების შესახებ ინფორმაციის გასაზიარებლად ამ უწყებამ გამართა რამდენიმე შეხვედრა, როგორც ადგილობრივ, ისე საერთაშორისო სადამკვირვებლო ორგანიზაციებთან. გარდა ამისა, საქართველოს მთავრობის ადმინისტრაციაში შეიქმნა სპეციალური ფორმატი, რომელიც დაახლოებით მსგავს მიზანს ისახავდა. ასეთი პრაქტიკის დანერგვა მისასალმებელია" - ნათქვამია ანგარიშში.
საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს შეფასებით, ძალადობის კუთხით განსაკუთრებით პრობლემური იყო 30 ოქტომბერს ახალქალაქში „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის” ოფისზე თავდასხმის ფაქტი.
"პირველი ტურის შემდეგ პოლიტიკური ნიშნით სავარაუდო ზეწოლის ფაქტები ასევე გახშირდა. ზეწოლაში ძირითადად იმ ადამიანებს ადანაშაულებდნენ, რომლებსაც რაიმე კავშირი ჰქონდა საბიუჯეტო ორგანიზაციებთან" - აღნიშნავს TI.
რაც შეეხება სამართლებრივი ადმინისტრაციული რესურსების საარჩევნო მიზნით გამოყენების შემთხვევებს, ორგანიზაციის ცნობით, ამ კუთხით პირველი ტურის შემდეგ ერთი პრობლემური შემთხვევა გამოიკვეთა. კერძოდ, ცენტრალურმა საარჩევნო კომისიამ არ გაითვალისწინა სადამკვირვებლო ორგანიზაციებისა და პოლიტიკური პარტიების მოწოდებები და არჩევნების მეორე ტური სამუშაო დღეს, 28 ნოემბერს დანიშნა.
"მიუხედავად იმისა, რომ კანონმდებლობით არჩევნების სამუშაო დღეს ჩატარება დაშვებულია, რომელიც ასეთ შემთხვევაში უქმე დღედ ცხადდება, აღნიშნული გადაწყვეტილება მიუღებელი და არამიზანშეწონილია" - ნათქვამია ანგარიშში.
როგორც საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო აღნიშნავს, I ტურის წინ არსებული ტენდენცია,რომ საბიუჯეტო ორგანიზაციების თანამშრომლებს სალომე ზურაბიშვილის მხარდამჭერი სიების შედგენას და საარჩევნო აგიტაციაში ჩართვას აიძულებდნენ, მეორე ტურამდე პერიოდშიც გამოვლინდა.
"რაც შეეხება საარჩევნოდ მოტივირებულ ხარჯებს, საპრეზიდენტო არჩევნების პირველი ტურის შემდგომი პერიოდი ამ კუთხით გამორჩეული იყო. პირველი ტურის შემდეგ თითქმის ყოველდღე ვისმენდით „ქართული ოცნების” ლიდერების დაპირებებს ახალი მრავალმილიონიანი სოციალური ხასიათის პროექტების შესახებ. ეს ტენდენცია, თავისი არსით, ინტენსივობითა და სამიზნე აუდიტორიით ცხადად ატარებს საარჩევნო მოტივირებული საბიუჯეტო ხარჯვის ხასიათს, რაც სწორედ საარჩევნოდ ფინანსური ადმინისტრაციული რესურსის გამოყენებას წარმოადგენს;
საარჩევნოდ მოტივირებული სახელმწიფო ხარჯებისა და პროგრამებიდან აღსანიშნავია მთელი ქვეყნის მასშტაბით ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილი 900-მდე ოჯახისთვის ბინების დაკანონება (მაგალითად, გორი - 455 ბინა, თბილისი - 149 ბინა, მარნეული - 54 ბინა), სხვადასხვა ჯგუფისთვის სოციალური დახმარებების ან ხელფასების ზრდა, ერთჯერადი სოციალური დახმარებების გაცემა და სხვა" - წერია ანგარიშში.
საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო არაფორმალურ საზოგადოებრივ მოძრაობებზეც ("მე ვიცავ თავისუფლებას“, "არა მიშას, არა ნაცებს“, "არა ნაციზმს") საუბრობს, რომლებიც არჩევნების პირველი ტურის შემდეგ გამოჩნდნენ. მათ სხვადასხვა საჯარო პოლიტიკური ღონისძიება გამართეს.
"ამ ჯგუფების ქმედებები აშკარად შეიცავს ერთი საპრეზიდენტო კანდიდატის სასარგებლო და მეორის საწინააღმდეგო აგიტაციას და ამისთვის სავარაუდოდ იხარჯება გარკვეული თანხები;
გარდა იმისა რომ „ქართული ოცნება” სალომე ზურაბიშვილის სიტყვიერ მხარდაჭერას გამოხატავდა, ნოემბერში ამ პარტიის ოფიციალურ „ფეისბუქ” გვერდზე გამოჩნდა სალომე ზურაბიშვილის სააგიტაციო დასპონსორებული რეკლამები, რაც „ქართული ოცნების“ მხრიდან ამ კანდიდატის სასარგებლოდ გაღებულ უკანონო შემოწირულებად უნდა ჩაითვალოს;
სალომე ზურაბიშვილის სასარგებლოდ და გრიგოლ ვაშაძის საწინააღმდეგოდ ფინანსურ რესურსს კიდევ ერთი პარტია - "საქართველოს პატრიოტთა ალიანსიც” ხარჯავდა. ნოემბრის დასაწყისში ამ პარტიამ დაიწყო სააგიტიციო მასალის ბეჭდვა და გავრცელება, რომლის მთავარი მიზანი გრიგოლ ვაშაძის კანდიდატურის დისკრედიტირება და სალომე ზურაბიშვილის მხარდაჭერა იყო. გარდა ამისა, „საქართველოს პატრიოტთა ალიანსმა” ბათუმსა და თბილისში იგივე მიზნით გამართა ფართომასშტაბიანი სააგიტაციო დემონსტრაციები. შეხვედრებზე გამოყენებული იყო სცენა, მიკროფონები, სააგიტაციო პლაკატები და სხვა საშუალებები. პარტიამ, ასევე, უზრუნველყო მონაწილეთა ტრანსპორტირება. ამდენად, „საქართველოს პატრიოტთა ალიანსმა” სალომე ზურაბიშვილის სასარგებლოდ დახარჯა ფინანსური და მატერიალური რესურსი, რაც უკანონო შემოწირულებად უნდა ჩაითვალოს" - ნათქვამია ანგარიშში და აღნიშნულია, რომ პირველი ტურის მსგავსად, ძირითადად არაეფექტური იყო სახელმწიფო აუდიტის სამსახურის რეაგირება პოლიტიკური პარტიების დაფინანსების რეგულაციების სავარაუდო დარღვევებზე.
"შემთხვევების გადამოწმების პროცესი დიდხანს იწელებოდა და საბოლოოდ შედეგიც არ ჩანდა. მხოლოდ 26 ნოემბერს გამოაქვეყნა აუდიტის სამსახურმა მცირე ანგარიში, რომელშიც მოცემულია ინფორმაცია რამდენიმე დარღვევაზე რეაგირების შესახებ. იმედს ვიტოვებთ, შემთხვევათა შესწავლის პროცესი დაჩქარდება და უფრო სწრაფად იქნება გადაწყვეტილებები მიღებული" - წერია ანგარიშში.
რას წერს ამომრჩევლის მოსყიდვაზე TI
საპრეზიდენტო არჩევნების პირველი ტურის შემდეგ განსაკუთრებით თვალში საცემი გახდა ისეთი შემთხვევების ზრდა, სადაც შესაძლოა იკვეთებოდეს ამომრჩევლის მოსყიდვა. საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო გრძელვადიანი დამკვირვებლების მეშვეობით ასეთი შემთხვევების შესახებ ინფორმაციას სხვადასხვა რეგიონიდან პერიოდულად იღებდა. განსაკუთრებით საგანგაშო იყო მთავრობის და ფონდი „ქართუს“ ერთობლივი ინიციატივა, რომელიც 600 000 მოქალაქისთვის ვალების დაფარვას გულისხმობს. ეს ინიციატივა გამორჩეულია სხვა შემთხვევებისგან იმით, რომ დაფინანსების წყარო კერძო ფონდია, რაც ამომრჩევლის მოსყიდვის ნიშნებზე მიუთითებს.
TI-ს რეკომენდაციები
- შინაგან საქმეთა სამინისტრომ ძალადობის ფაქტების გამოძიებისას მეტი უნდა იმუშაოს პოლიტიკური ნიშნის გამოკვეთის საკითხზე;
- საქართველოს პროკურატურამ ჯეროვნად უნდა გამოიძიოს პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტების და არჩევნების სავარაუდო გაყალბების ფაქტი და საზოგადოებას მიაწოდოს ინფორმაცია გამოძიების შედეგების შესახებ;
- ცენტრალურმა საარჩევნო კომისიამ გადაწყვეტილებები უნდა მიიღოს ამომრჩევლის ინტერესებიდან გამომდინარე მაშინ, როდესაც ამის საშუალებას კანონი აძლევს;
- საბიუჯეტო ორგანიზაციის ხელმძღვანელებმა თავი უნდა შეიკავონ მათზე დაქვემდებარებული საჯარო მოხელეების წინასაარჩევნო აგიტაციაში უკანონო ჩაბმისგან და პატივი სცენ მათ შრომით უფლებებს. ასევე, თანამშრომელთა აგიტაციაში ჩაბმით არ შეაფერხონ მუნიციპალური ორგანოების ფუნქციონირება;
- ხელისუფლებამ თავი უნდა შეიკავოს არჩევნებამდე მცირე ხნით ადრე მასშტაბური სოციალური პროგრამების ინიცირებისგან, რათა ზიანი არ მიადგეს საარჩევნო სუბიექტებს შორის ჯანსაღ კონკურენციას;
- საქართველოს პროკურატურამ მაქსიმალურად სწრაფად უნდა გამოიძიოს ამომრჩევლის სავარაუდო მოსყიდვის შემთხვევები;
- სახელმწიფო აუდიტის სამსახურმა მაქსიმალურად მოკლე ვადებში უნდა დაასრულოს სავარაუდოდ უკანონო შემოწირულებებისა და პოლიტიკური პარტიების დაფინანსების დარღვევის სხვა ფაქტების შესწავლა.
